„Zakorzenione”: motywują do troski o przyszłość kolejnych pokoleń

Zintegrowanie lokalnej społeczności, wspólna troska o rozwój, edukację, piękno okolicy, oszczędności i przede wszystkim środowisko – to wszystko znaleźć można pod hasłem „Zakorzenione”. O projekcie opowiadają Monika Roszak z Fundacji Roll-na i Monika Szewczyk-Wittek z Fundacji Polska z Natury: „Motywuje nas troska o przyszłość naszych dzieci i kolejnych pokoleń”.

Co kryje się pod tajemniczą nazwą „Zakorzenione”? Proszę opowiedzieć o tym projekcie. 

Monika Szewczyk-Wittek: „Zakorzenione” to program skierowany do lokalnych liderek na wsi, które działają na rzecz środowiska w swoich miejscowościach. Założeniem programu jest tworzenie i wspieranie osób oraz inicjatyw, które skłaniają mieszkańców do zaangażowania w ochronę środowiska naturalnego na obszarach wiejskich w Polsce.

Zależy nam na tym, by Program „Zakorzenione” był przestrzenią do dialogu i budowania wielopoziomowego porozumienia na rzecz ochrony dziedzictwa naturalnego. Motywuje nas troska o przyszłość naszych dzieci i kolejnych pokoleń.

Projekt adresowany jest głównie do kobiet z południowej i wschodniej Polski, Kaszub i wschodniej części Mazowsza. Realizujemy go w partnerstwie z Fundacją Polska z Natury, Fundacją Roll-na, Fundacją Aktywizacji i Rozwoju oraz Grupą Sołtyski.

Jakie konkretne działania podejmujecie?

Monika Roszak: W 2023 r. w wydarzeniach organizowanych w ramach programu wzięło udział ponad 9 tys. osób z Polski południowo-wschodniej. Zorganizowałyśmy m.in. warsztaty dotyczące niemarnowania żywności realizowane przez Dominikę Marć z miejscowości Pustynia na Podkarpaciu, nt. bioróżnorodnych nasadzeń, do których zachęcało Stowarzyszenie Aktywności Lokalnej Dolina Kacanki z Wiązownicy Kolonii, w ramach projektu „Kwietne Rabatki z Opowiadań Babki” czy ochrony wód poprzez zbieranie deszczówki w sołeckiej przestrzeni, jak w inicjatywie Anny Soliwockiej – sołtyski Rożnowa.

W tegorocznej edycji wyłoniliśmy dziesięć wyjątkowych kobiet, które tworzą sieć liderek, inspirując i angażując lokalne społeczności. Każda z uczestniczek otrzymuje wsparcie merytoryczne i edukacyjne, a także stypendium. Stawiamy na działania, które inicjują ambasadorki i liderki, ale podtrzymują mieszkańcy. W ramach programu odbywają się webinary, konsultacje z ekspertami oraz spotkania regionalne, które sprzyjają wymianie doświadczeń i współpracy między ambasadorkami, liderkami i partnerami.

A jakie projekty wzbudzają największy podziw?

MR: Wszystkie projekty w programie są równie ważne, a każda ambasadorka działa na rzecz swojej społeczności. Iwona Orłowska w Krypnie na Podlasiu zorganizowała cykl wydarzeń poświęcony ograniczeniu konsumpcji. Podczas jednego ze spotkań z mieszkańcami odbył się pokaz lumpeksowej mody, społeczna akcja wymiany ubrań „KopCiuszek” i warsztaty „Nowe życie starych ubrań”. Justyna z Jurczyk ze Stawigudy w woj. warmińsko-mazurskim zorganizowała kampanię społeczną „Dobry klimat to Ty”, zachęcającą mieszkańców do dzielenia się dobrymi praktykami ekologicznymi w codziennym życiu i tym samym upowszechniania wiedzy o nich. Krystyna Zabrzewska z Poronina swoimi działaniami promuje podhalańskie pamiątki wytwarzane ręcznie przez lokalnych twórców, wykonane z materiałów pochodzenia naturalnego.

W jaki sposób projekt angażuje lokalną społeczność w działania na rzecz ochrony środowiska?

MSW: W Programie „Zakorzenione” angażujemy ludzi w diagnozę lokalnych problemów środowiskowych, szukanie rozwiązań i wspólną pracę. Nasze ambasadorki i liderki poprzez spotkania, konsultacje i warsztaty nawiązują dialog z mieszkańcami, co pozwala na lepsze zrozumienie rzeczywistych potrzeb społeczności. Dzięki temu podejmowane inicjatywy odpowiadają na realne problemy, z jakimi się borykają. Wspólnie tworzymy i promujemy praktyczne rozwiązania dotyczące np. zmniejszenia zużycia plastiku i chemii, zwiększenia liczby nasadzeń polskich gatunków, zadbania o lasy i zieleń, niemarnowania żywności, zadbania o magazynowanie i jakość wody (rzeki, jeziora), ale też czystego powietrza i energii.

Czy współpracując z lokalną społecznością, jakieś projekty udaje się realizować np. z parafiami? Czy parafia może być partnerem w takich działaniach?

MR: Działania prośrodowiskowe idą w pełnej zgodzie z chrześcijańskimi wartościami, a parafia to idealne miejsce do zaangażowania w nie wspólnoty i wzmacniania jej przez wspólną troskę o środowisko. Dlatego bardzo nam zależy, by jak najczęściej włączać dbanie o naturę w zakres parafialnych aktywności.

Można zacząć od metody małych kroków jak np. akcja wspólnego aranżowania przykościelnej przestrzeni i nasadzenia bioróżnorodnych, rodzimych gatunków roślin czy zorganizowania na cmentarzu „zniczodzielni”, która umożliwi ponowne wykorzystanie zniczy albo zamiany plastikowych ozdób czy dekoracji na takie, z wykorzystaniem naturalnych materiałów, przyjaznych przyrodzie.

Jakie wyzwania, problemy napotykacie podczas realizacji projektu? Jak sobie z nimi radzicie?

MSW: Wyzwaniem przy realizacji projektów społecznych jest zaangażowanie w nie ludzi. Dlatego kładziemy duży nacisk na rzetelną diagnozę lokalnych problemów oraz na to, by proponowane rozwiązania dotyczyły samych mieszkańców, ich najbliższego otoczenia i były odpowiedzią na prawdziwe bolączki, z którymi się zmagają. Dzięki temu z roku na rok obserwujemy wzrost zainteresowania udziałem w naszych przedsięwzięciach. Budujemy w ten sposób poczucie sprawczości, uświadamiamy, że każdy może wziąć sprawy w swoje ręce doskonaląc otaczającą go rzeczywistość. I nie trzeba czekać na to, że jakaś wielka organizacja czy instytucja zrobi to za nas.

Jakie akcje podejmowane w ramach „Zakorzenione” mogą mieć długofalowy wpływ na środowisko?

MR: Zależy nam na tym, by wszystkie przedsięwzięcia podejmowane w ramach Programu „Zakorzenione” niosły realną zmianę w lokalnych społecznościach. Wierzymy w to, że dzięki edukowaniu i wzmacnianiu liderek, budowaniu lokalnych sojuszy z samorządem, parafią, organizacjami pozarządowymi czy mediami, misja programu będzie kontynuowana. Agnieszka Wącławska z niewielkiej miejscowości Żarnowica w Małopolsce jest z nami od początku Programu „Zakorzenione”. W pierwszej edycji jako liderka organizowała m.in. warsztaty tworzenia woskowijek, prostych toreb ze zużytej odzieży czy naturalnych środków do sprzątania. Obecnie już jako ambasadorka współpracuje z siecią wybranych przez siebie liderek, docierając z działaniami do kolejnych miejscowości. Na organizowane przez nią wydarzenia przychodzą tłumy mieszkańców w różnym wieku. W tej edycji projektu Agnieszka szczególnie zwraca uwagę na problem zanieczyszczania powietrza i zachęca do aktywności zmniejszających to zjawisko. Ponadto, co poniedziałek w mediach społecznościowych prowadzi akcje edukacyjne, publikując informacje o różnych gatunkach ziół oraz ich wykorzystaniu w domowej apteczce.

W jaki sposób osoby zainteresowane mogą się zaangażować lub wspierać inicjatywy działania projektu „Zakorzenione”?

MSW: Serdecznie zapraszamy wszystkich do udziału w naszych wydarzeniach online, takich jak webinary i spotkania z ekspertami, które są otwarte dla każdego. Informujemy o nich w naszych mediach społecznościowych oraz grupie na Facebooku „Uczymy się Nawzajem”, będącej przestrzenią do wzajemnej inspiracji oraz wymiany wiedzy i doświadczeń. To świetna okazja, by dowiedzieć się, jak codzienne czynności mogą wspierać ochronę środowiska, w którym żyjemy.

Zachęcamy również do uczestnictwa w lokalnych inicjatywach organizowanych przez nasze ambasadorki od Mazur, przez Lubelszczyznę po Podhale – warsztatach, prelekcjach i spotkaniach, które integrują społeczności i inspirują do troski o nasze otoczenie.

Nasze działania można wspierać również poprzez promocję, na przykład dzieląc się informacjami o naszych inicjatywach w mediach społecznościowych, do czego gorąco zachęcamy.