Abp Alfons Nossol kończy 80 lat

Arcybiskup Alfons Nossol, emerytowany ordynariusz diecezji opolskiej w najbliższą środę 8 sierpnia kończy 80 lat.

Hierarcha jest jedną z najwybitniejszych postaci Kościoła katolickiego w Polsce, jednym z wielkich budowniczych Europy, a także pojednania między Polakami i Niemcami, a przy tym głęboko zaangażowany w sprawy ekumenizmu i jedności chrześcijan.

Przyszły teolog, kapłan i hierarcha urodził się 8 sierpnia 1932 w Brożcu koło Krapkowic (na południe od Opola) w jako jedno z ośmiorga dzieci w rodzinie Alfonsa i Jadwigi (z domu Burczyk) Nossolów. Chociaż w domu mówiło się po niemiecku, wszyscy mieli poczucie, że są Ślązakami, którym bliżej do Polaków niż Niemców. Abp Nossol opowiadał, że podwójne „s „w jego nazwisku wynikało z pisowni niemieckiej, aby zachować dźwięk „s”, gdyż Niemcy przeczytaliby to nazwisko jako Nozol, a wtedy zanikłaby jego więź z typowo śląskim rodowodem; nosol to gwarowy odpowiednik wyrazu nosal, oznaczający kogoś, kto ma duży nos.

Po ukończeniu diecezjalnego Wyższego Seminarium Duchownego w Nysie 23 czerwca 1957 przyjął w Opolu święcenia kapłańskie z rąk ówczesnego administratora apostolskiego bp. Franciszka Jopa (1897-1976), którego 20 lat później zastąpił na stolicy biskupiej. Kontynuował następnie studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, uwieńczone obroną w 1962 roku rozprawy doktorskiej nt. nauczania Jana Hessena o religijnym poznaniu Boga. W latach 1961-62 był administratorem parafii Zielina-Kujawy, a zarazem od 1961 r. wykładał w swym dawnym seminarium w Nysie. W roku 1969 rozpoczął działalność naukowo-dydaktyczną jako adiunkt na KUL-u. Tam też 25 czerwca 1977 zastała go nominacja na biskupa opolskiego.

Ci, którzy dobrze znali 45-letniego wówczas naukowca z uczelni lubelskiej, opowiadali później, że przez dłuższy czas bronił się przed przyjęciem decyzji Pawła VI, był bowiem bardzo przywiązany do swej pracy naukowo-badawczej. Przeważył ponoć autorytet i argument prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego, iż „Ojcu Świętemu się nie odmawia”. A Prymas wiedział, co mówi, gdyż sam prawie 30 lat wcześniej stawał przed podobnym dylematem, gdy Pius XII mianował go najpierw biskupem lubelskim, a po kilku latach arcybiskupem gnieźnieńskim i warszawskim. Jako swe zawołanie biskupie nominat przyjął słowa „Veritatem facere in caritate”, czyli „Czynić prawdę w miłości”. Był wtedy najmłodszym biskupem diecezjalnym w Polsce.

Tenże kard. Wyszyński udzielił mu 17 sierpnia 1977 w katedrze opolskiej sakry biskupiej, a współkonsekratorami byli ówczesny metropolita wrocławski (obecnie kardynał) Henryk Gulbinowicz i biskup pomocniczy w Opolu Antoni Adamiuk. Z tamtej uroczystości, połączonej z ingresem do katedry, warto przypomnieć krótki fragment kazania głównego konsekratora, który w dość osobliwy sposób nawiązał do nazwiska nowego biskupa. „Rozbił” je mianowicie na dwa człony łacińskie: nos – my i sol – słońce i życzył mu, aby był dla swych diecezjan jakby Słońcem, które ich oświetla i ogrzewa duchowo i w ten sposób prowadzi do Boga.

Nowy biskup diecezji opolskiej (która zresztą w tamtym roku obchodziła 5-lecie powstania, wcześniej była to administratura apostolska, utworzona przez kard. Augusta Hlonda na mocy specjalnych uprawnień nadanych mu przez Stolicę Apostolską) nie zerwał bynajmniej swych związków z KUL-em i nadal przez długi czas na nim wykładał. 17 marca 1982 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a 26 lutego 1988 – profesora zwyczajnego. Była to oczywiście bardzo męcząca praca, połączona z częstymi podróżami, nieraz nocnymi, na trasie Opole-Lublin, ale bp Nossol potrafił łączyć te odpowiedzialne zadania. Trzeba do nich jeszcze dodać obowiązki wynikające z członkostwa w Konferencji Episkopatu Polski oraz udziału w pracach tego gremium i jego komisji.

W uznaniu jego zasług dla Kościoła powszechnego, teologii i ekumenizmu Jan Paweł II nadał mu 12 listopada 1999 r. tytuł arcybiskupa „ad personam”. O uznaniu zaś ze strony obecnego papieża, którego abp Nossol zresztą dobrze zna jeszcze z czasów kurialnych i niemieckich, świadczy fakt, że gdy w obliczu zbliżających się 75. urodzin w 2007 r., przedstawił mu podanie o dymisję, Benedykt XVI nie przyjął jej, ale polecił mu pełnić posługę biskupią w diecezji opolskiej jeszcze dwa lata.

Abp Nossol był lub nadal jest członkiem różnych instytucji watykańskich, m.in. Papieskiej Rady Popierania Jedności Chrześcijan, Międzynarodowych Komisji Mieszanych ds. Dialogu Teologicznego między Kościołem katolickim i prawosławnym oraz między Kościołem katolickim i luterańskim, jak również Rady Stałej Konferencji Episkopatu Polski, Rady Naukowej Episkopatu, Rady Episkopatu ds. Ekumenizmu oraz profesorem i wielkim kanclerzem Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.

Ma liczne odznaczenia krajowe i zagraniczne, zarówno kościelne, jak i świeckie, w tym Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (17 października 2008), Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis (17 lipca 2009), Medal „Za zasługi dla Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” (4 grudnia 2007), tytuł Honorowego Obywatela Województwa Opolskiego (21 grudnia 2004), Wielki Krzyż Zasługi z Gwiazdą Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (8 grudnia 2009), Niemiecką Nagrodę Narodową (23 czerwca 2010), Ekumeniczną Nagrodę Homiletyczną za rok 2011 w kategorii „dzieło życia” (2011 r.). Jest także doktorem honoris causa 6 uniwersytetów i wydziałów teologicznych w Polsce i Niemczech oraz laureatem wielu pomniejszych nagród.

Hierarcha ma wielkie zasługi w ratowaniu zabytków na Śląsku Opolskim. To w znacznym stopniu dzięki niemu odżyło zrujnowane sanktuarium św. Jacka w Kamieniu Śląskim, stając się dziś nie tylko miejscem kultu religijnego, ale także nowoczesnym ośrodkiem sanatoryjnym.