Abp Szewczuk w Babim Jarze: w takim miejscu chce się milczeć i słuchać

W czwartek w Babim Jarze w Kijowie odbyło się modlitewne upamiętnienie ofiar hitlerowskiej zbrodni z 1941 roku. 81 lat temu hitlerowcy zamordowali w tym miejscu prawie 34 tys. Żydów, w sumie zaś zginęło tam ponad 100 tys. Ukraińców, Romów, Żydów i ludzi innych narodowości.

W modlitwie międzyreligijnej uczestniczyli: zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego, arcybiskup większy kijowsko-halicki Światosław Szewczuk, naczelny rabin Ukrainy i Kijowa, Mosze Reuven Asman oraz opat monasteru św. Michała Archanioła, abp Agapit Humeniuk.

„W takim dniu, w takim miejscu, w takiej chwili, chcę nie mówić, ale milczeć. Być w ciszy i słuchać. Posłuchajcie, co powie nam ukraińska ziemia, co mówi ziemia Babiego Jaru dzisiaj, kiedy wspominamy 81. rocznicę wielkiej tragedii, która miała tu miejsce. O czym mówi dziś to miejsce, o czym szumią te drzewa? Dziś mówią nam o tym słowa wyryte na pomniku: „Głos krwi brata twego woła do mnie”. Zapraszam was wszystkich do milczenia i słuchania. Wsłuchaj się w głos krwi, który woła z tej ziemi do Stwórcy. Głos krwi naszych braci i sióstr narodu żydowskiego – ten głos musimy dziś przyjąć do naszych serc i objąć nim wszystkie niewinne ofiary” – mówił abp Szewczuk.

Nawiązując do obecnej sytuacji w Ukrainie zwierzchnik UKGK powiedział: „Dziś głos krwi z ziemi ukraińskiej wznosi się do nieba. Głos krwi niewinnie zabitych przez rosyjskiego okupanta – dzieci, kobiet, starszych. Głos krwi synów i córek narodu ukraińskiego, którzy dziś bronią Ukrainy przed nowymi wrogimi człowiekowi, w istocie nazistowskimi, ideologiami, które wciąż zabijają. A jeśli mówimy, to tylko do Boga, słuchając tego głosu ukraińskiej ziemi i głosu krwi naszych niewinnych rodziców, braci i sióstr.”

Na zakończenie abp Szewczuk wezwał obecnych do modlitwy za dusze niewinnych ofiar i odmówił modlitwę: „Boże duchów i wszelkiego ciała, Ty pokonałeś śmierć i zniszczyłeś diabła, i dałeś życie swojemu światu. O Panie, obdarz pokojem dusze Twoich niewinnie zamordowanych sług w miejscu światła, w miejscu rozkwitu, w miejscu pokoju, z którego odszedł wszelki ból, smutek i wzdychanie. I odpuść wszystkie grzechy popełnione przez nich słowem, czynem lub myślą, jako dobry i miłujący człowieka Bóg. Nie ma bowiem człowieka, który by żył i nie grzeszył. Bo tylko Ty jesteś bez grzechu. Twoja prawda jest prawdą na zawsze. Twoje słowo jest prawdą. Ty bowiem jesteś zmartwychwstaniem, życiem i ukojeniem sług Twoich, o Chryste, Boże nasz, i Tobie oddajemy chwałę, z Ojcem Twoim, który nie ma początku, i z Twoim Świętym, dobrym i życiodajnym Duchem, teraz i zawsze, i na wieki wieków. Amen. Wieczna niech będzie ich pamięć!”.

Wkrótce po zajęciu Kijowa przez wojska niemieckie 26 września 1941 agresorzy zaczęli wykorzystywać uroczysko Babi Jar w północno-zachodniej części miasta do masowych rozstrzeliwań ludności cywilnej, głównie Żydów. 29 tegoż miesiąca na rozkaz władz okupacyjnych wszyscy żydowscy mieszkańcy stolicy sowieckiej Ukrainy musieli przybyć w to miejsce. Niemcy prowadzili ich tam grupami przez punkt kontrolny, a następnie spędzali ich na brzeg wąwozu i tam rozstrzeliwali. W tym i następnym dniu zginęło, według późniejszych ustaleń, 33 tys. 771 osób. Masowe rozstrzeliwania trwały tam jeszcze do końca okupacji niemieckiej 6 listopada 1943. Zgodnie z danymi oficjalnymi Niemcy zabili w tym miejscu niemal sto tysięcy osób.

Po zakończeniu wojny na sowieckiej Ukrainie pod koniec 1944 już 13 marca 1945 ówczesna Rada Komisarzy Ludowych Ukraińskiej SRR i Komitet Centralny Komunistycznej Partii (bolszewików) Ukrainy postanowiły zbudować monumentalny pomnik w Babim Jarze. Rozpoczęto prace nad utworzeniem parku i wzniesieniem pomnika według projektu architekta A. Własowa. Ale rozpoczęta w 1948 w ówczesnym ZSRR kampania antyżydowska przerwała na wiele lat prace w tym kierunku. Władze zamierzały zbudować tu tylko park, ale to też nie doszło do skutku. Pojedyncze pomniki powstały tam w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, ale dopiero w niepodległej Ukrainie rozpoczęto konkretne działania na rzecz godnego upamiętnienia spoczywających tam ofiar (w tym także Wielkiego Głodu z lat 1932-33).

W marcu 2007 powstało Narodowe Muzeum Historyczno-Memoriałowe „Babi Jar”, a 17 czerwca 2011 po raz pierwszy zebrała się komisja ds. upamiętnienia ofiar tego miejsca pod kierunkiem ówczesnego premiera Ukrainy Mykoły Azarowa. Opracowano wówczas plan konkretnych działań w tym kierunku. Obecnie istnieje tam 25 mniejszych i większych pomników. 24 czerwca 2001, w czasie swego pobytu na Ukrainie, Babi Jar odwiedził św. Jan Paweł II.