Afganistan trzy lata po powrocie talibów – 1,4 mln dziewcząt celowo pozbawionych możliwości nauki

Afganistan jest jedynym krajem na świecie, gdzie rządzący zabraniają dostępu do edukacji dziewczętom powyżej 12. roku życia. Trzy lata od podbicia Kabulu i przejęcia władzy przez talibów, co najmniej 1,4 mln dziewcząt celowo zostało pozbawionych możliwości nauki. Informuje o tym raport UNESCO, w którym ta międzynarodowa organizacja wzywa do światowej mobilizacji na rzecz przywrócenia pełnego prawa do edukacji dziewcząt i kobiet w Afganistanie.

Raport przytacza dane mówiące o powadze sytuacji edukacyjnej w tym kraju. W wyniku zakazów nałożonych przez talibów, co najmniej 1,4 mln dziewcząt zostało celowo pozbawionych dostępu do szkolnictwa średniego od 2021 roku. Chociaż edukacja dziewcząt jest nadal dozwolona w wieku poniżej 12 lat, liczba uczniów zapisanych do szkół podstawowych również drastycznie spadła w tym czasie. Według danych Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Edukacji, Nauki i Kultury (UNESCO) w 2022 r. w Afganistanie do szkoły podstawowej uczęszczało 5,7 mln dziewcząt i chłopców, w porównaniu z 6,8 mln w 2019 r. Organizacja podkreśla, że spadek uczniów szkół podstawowych jest wynikiem m.in. decyzji władz o zakazie nauczania chłopców przez nauczycielki, a w kraju brakuje nauczycieli. Można to również wytłumaczyć brakiem motywacji rodziców do posyłania dzieci do szkoły w coraz trudniejszym kontekście społeczno-ekonomicznym. Polityka talibów najmocniej dotknęła uniwersytety, gdzie liczba studentów spadła aż o 53 proc.

„Obecnie Afganistan jest jedynym krajem na świecie, który zabrania dostępu do edukacji dziewczętom powyżej 12. roku życia i kobietom. Ta sytuacja musi niepokoić nas wszystkich” – powiedziała Audrey Azoulay. Dyrektor generalna UNESCO podkreśliła, że „prawo do edukacji nie może być przedmiotem negocjacji ani kompromisów. Społeczność międzynarodowa musi pozostać w pełni zmobilizowana, aby uzyskać bezwarunkowe ponowne otwarcie szkół i uniwersytetów dla afgańskich dziewcząt i kobiet”.

Organizacja bije na alarm, że decyzje talibów w krótkim czasie praktycznie zniweczyły dwie dekady stałego postępu w rozwoju edukacji w Afganistanie a przyszłość całego pokolenia jest teraz zagrożona. UNESCO podkreśla, że brak dostępu do edukacji przełoży się nie tylko na powrót analfabetyzmu, ale poskutkuje pracą dzieci i wzrostem wczesnych małżeństw. W krótkim czasie kraj ten będzie borykał się również niedoborem wykształconych kadr w zawodach wymagających najwyższych kwalifikacji, co tylko zaostrzy problemy rozwojowe.

UNESCO nie tylko prowadzi międzynarodową kampanię na rzecz powrotu afgańskich dziewcząt i kobiet do szkoły, ale współpracuje też ze swoimi partnerami w celu opracowania alternatywnych metod uczenia się. Aby zapewnić afgańskim dziewczętom i kobietom perspektywy uczenia się pomimo tych trudnych warunków, organizacja stworzyła programy oparte na zaangażowaniu lokalnych społeczności w dwudziestu prowincjach kraju. Ponad tysiąc osób, w tym 780 kobiet, zostało przeszkolonych do prowadzenia kursów czytania i pisania. Skorzystało z nich już ponad 55 tys. młodych ludzi, w większości dziewcząt, w prawie 1900 wioskach. Zadanie pozostaje jednak ogromne, biorąc pod uwagę liczbę młodych ludzi, którzy nie uczęszczają do szkoły.

UNESCO działa również w krajach sąsiednich, takich jak Pakistan, Tadżykistan i Iran, zapewniając wsparcie afgańskim uchodźcom i przesiedleńcom, m.in. poprzez ośrodki formacyjne dla afgańskich nauczycieli. Organizacja inwestuje również w nauczanie na odległość za pośrednictwem radia i telewizji, zapewniając wsparcie finansowe i szkolenia afgańskim mediom, które chcą opracowywać i nadawać programy edukacyjne. Treści nadawane przez partnerów medialnych UNESCO dotarły do około 17 mln Afgańczyków. Chociaż te alternatywne sposoby uczenia się mają tę zaletę, że przyczyniają się do zwiększenia odporności afgańskiej młodzieży, to UNESCO przypomina, że nic nie zastąpi bezpośredniej edukacji w klasie. Dlatego też organizacja wzywa społeczność międzynarodową do dalszej mobilizacji na rzecz pełnego przywrócenia prawa do edukacji dziewcząt i kobiet w Afganistanie.