Bp Sahak Maszalian tymczasowym ormiańskim patriarchą Konstantynopola

Urodzony w Stambule bp Sahak Maszalian został wybrany tymczasowym zwierzchnikiem Ormiańskiego Apostolskiego Patriarchatu Konstantynopola. Dotychczas był on dyrektorem ds. stosunków ekumenicznych i międzyreligijnych oraz sekretarzem Rady Religijnej Patriarchatu. Posługiwał nie tylko w swym mieście rodzinnym, ale także we wspólnotach ormiańskich w Jerozolimie i w Armenii jako dziekan Seminarium Teologicznego im. św. Grzegorza. Będzie pełnił obowiązki tymczasowego zwierzchnika do czasu wybrania nowego patriarchy.

Władze tureckie domagały się, aby wspólnota ormiańska wybrała najpierw zwierzchnika tymczasowego (locum tenens), a dopiero potem przystąpiła do wyboru nowego patriarchy. Te żądania rządu w Ankarze, a także trwająca od 2008 ciężka choroba patriarchy Mesropa na wiele lat podzieliły społeczność ormiańską w Turcji. Obecnie zdaje się ona wychodzić z tego kryzysu.

Patriarcha Mesrop zmarł w wieku prawie 63 lat, dnia 8 marca br. Studiował w Niemczech, USA i w Jerozolimie. Urząd 84. ormiańskiego patriarchy Konstantynopola pełnił od listopada 1998. Kilkakrotnie padał ofiarą zamachów na życie, dokonywanych m.in. przez członków podziemnej tureckiej organizacji terrorystycznej „Ergenekon”. Operacje, które patriarcha musiał przejść po zamachach, znacznie osłabiły stan jego zdrowia, zwłaszcza umysłu. Od wiosny 2008 cierpiał na szybko postępującą chorobę mózgu, połączoną z zanikiem pamięci i brakiem koncentracji.

Chociaż od tamtego czasu patriarcha Mesrop nie mógł kierować Kościołem, władze tureckie przez wiele lat nie zgadzały się na formalne złożenie urzędu i wybranie następcy. Również mieszkająca w Turcji mniejszość ormiańska była głęboko podzielona, zarówno w sprawie konieczności wyboru nowego patriarchy, jak i konkretnych kandydatów na ten urząd. W tym czasie obowiązki patriarchy częściowo przejął bp Aram Ateszian, od 2010 noszący tytuł „współpatriarchy”. 15 sierpnia 2016 zastąpił go abp Garegin (Karekin) Bekdżian, wybrany na tymczasowego zwierzchnika Patriarchatu.

Na posiedzeniu Duchowego Zgromadzenia Patriarchatu, 26 października 2016, udało się uzgodnić stanowiska zwaśnionych stron. Uznano, że wybór nowego patriarchy jest niezbędny dla normalnego funkcjonowania wspólnoty ormiańskiej. Postanowiono więc natychmiast wystąpić do władz tureckich o uzyskanie zgody na przeprowadzenie wyborów.

Rząd w Ankarze nadal jednak odmawiał wydania takiego zezwolenia, powołując się na przepisy z czasów imperium osmańskiego. Przewidywały one wybór nowego patriarchy jedynie w przypadku śmierci poprzednika. Zgodnie z ustawodawstwem tureckim, ormiański patriarcha Konstantynopola jest głową nie tylko wspólnoty religijnej, ale również wszystkich Ormian mieszkających w Turcji, jako mniejszości narodowej (podobnie jak prawosławny patriarcha Konstantynopola w stosunku do żyjących tam Greków).

Przyszły patriarcha musi być obywatelem Turcji. Swego zwierzchnika wybiera sama społeczność ormiańska, po czym decyzję tę zatwierdzają katolikos (duchowy zwierzchnik Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego) w Eczmiadzynie (Armenia) i Urząd ds. Religii Turcji.  W odróżnieniu od większości Kościołów prawosławnych, w których patriarcha jest najwyższym tytułem i godnością, w Kościele Ormiańskim obaj patriarchowie ustępują rangą katolikosom, których również jest dwóch: w Eczmiadzynie w Armenii i w Cylicji (w rzeczywistości w Antelias pod Bejrutem w Libanie). Pierwszym i najwyższym hierarchą z dodatkowym tytułem patriarchy wszystkich Ormian jest katolikos w Eczmiadzynie i to jemu podlegają obaj patriarchowie.