Dąbrowa Górnicza – 41. rocznica podpisania Porozumienia Katowickiego

W Sanktuarium św. Antoniego w Dąbrowie Górniczej na Gołonogu odbyła się Msza św. w ramach obchodów 41. rocznicy podpisania Porozumienia Katowickiego, nazywanego również Porozumieniem Dąbrowskim. 11 września 1980 r. przedstawiciele strajkujących robotników z Huty Katowice w Dąbrowie Górniczej zawarli porozumienie z władzami PRL, które umożliwiło tworzenie wolnych związków zawodowych, co wpłynęło także na ich powstawanie w całej Polsce.

Mszy świętej przewodniczył pochodzący z Dąbrowy Górniczej – bp Jerzy Maculewicz, administrator apostolski w Uzbekistanie. W nabożeństwie uczestniczył także m.in. przewodniczący NSZZ „Solidarność” – Piotr Duda.

ks. Mariusz Karaś, kanclerz sosnowieckiej kurii diecezjalnej odczytał list Biskupa Sosnowieckiego – Grzegorza Kaszaka – skierowany do uczestników uroczystości.

– To właśnie tutaj, w Dąbrowie Górniczej, 41 lat temu, 11 września 1980 roku, w ówczesnym Kombinacie Metalurgicznym Huta Katowice – dumie władzy PRL, z załogą poczytywaną przez propagandę komunistycznego państwa za awangardę klasy robotniczej – po dołączeniu hutników do sierpniowej fali strajków, zostało podpisane czwarte z porozumień zawartych w 1980 roku pomiędzy komunistycznym rządem a strajkującymi robotnikami, zwane – Porozumieniem Katowickim. – napisał sosnowiecki biskup w swoim liście.

– I choć przez lata było zapomniane, to jednak niezłomna postawa robotników Zagłębia Dąbrowskiego, regionu, wokół którego komunistyczne władze usilnie budowały mit „Czerwonego Zagłębia”, istotnie przyczyniła się do powstania i legalizacji NSZZ „Solidarność”. Zagłębiowski ośrodek też jako pierwszy w kraju złożył wniosek do sądu o rejestrację swojej organizacji związkowej, a śląsko-dąbrowska „Solidarność” przez całe lata osiemdziesiąte była jednym z najprężniej działających ośrodków opozycji przeciw rządowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i komunizmowi. – podkreślił bp Grzegorz Kaszak.

W homilii wygłoszonej przez ks. Stanisława Puchałę – duszpasterza śląsko-dąbrowskiej „Solidarności”, można było usłyszeć refleksję na tematy historyczne i społeczne.

– Czy we współczesnej Polsce, w której kolejne historyczne rocznice odbywają się w trudnej atmosferze braku porozumienia, można jeszcze wierzyć, że sięganie pamięcią wstecz, ma jakiś sens? Na to pytanie odpowiadam z głębokim przekonaniem: Można. Można, o ile wszyscy, którzy je wspominają, zrozumieją, że pamięć to coś więcej, niż zapamiętane fakty. Pamięć to zobowiązanie. – mówił ks. Puchała przekonując, że wspominanie rocznic pozwala na spoglądanie w teraźniejszość i przyszłość przez pryzmat wartości wspominanych wydarzeń.

Bp Jerzy Maculewicz wspominał czas tworzenia się zrębów związkowych „Solidarności” w przestrzeni parafialnej kościoła pw. św. Antoniego.

– Prawdopodobnie na początku lat osiemdziesiątych tu „na Górce” rozpoczęły się Msze za Ojczyznę, których idea zrodziła się po wyborze Jana Pawła II na papieża. I to był taki pierwszy bodziec, który sprawił, że właśnie w tej parafii zaczęło się tworzyć duszpasterstwo ludzi pracy. Proboszczem był wówczas o. Wojnar OFM. W stanie wojennym, gdy wybuchł strajk na Hucie Katowice, nasi franciszkanie posługiwali i wspierali robotników. – bp Maculewicz zauważył również, że pozwoliło to stworzyć środowisko nieoficjalnych spotkań „Solidarności”, zwłaszcza osób pracujących na Hucie Katowice. Był to również czas, kiedy bp Maculewicz zaczął działać w tym duszpasterstwie i poznawać ludzi działających w Związku.

Wśród gości obecnych na uroczystości znaleźli się m.in. Andrzej Dera – sekretarz stanu z Kancelarii Prezydenta RP, Michał Wójcik, minister członek Rady Ministrów, Bogdan Święczkowski – prokurator krajowy, Jarosław Wieczorek – wojewoda śląski, Jakub Chełstowski – marszałek województwa śląskiego oraz Marcin Bazylak – prezydent Dąbrowy Górniczej.

Na Mszy świętej stawiło się kilkanaście pocztów sztandarowych, wystawionych przez związki zawodowe górników i hutników, a także reprezentacje dąbrowskich szkół i instytucji.

Pierwszą część uroczystości zakończył montaż słowno-muzyczny w wykonaniu uczniów III Liceum Ogólnokształcącego im. gen. Władysława Andersa w Dąbrowie Górniczej. Następnie poczty sztandarowe wraz z delegacjami i zaproszonymi gośćmi udali się na plac przykościelny, gdzie złożono kwiaty pod pomnikiem katyńskim.

Następna część obchodów odbyła się pod bramą huty z udziałem Andrzeja Dudy, prezydenta RP.

– Znaczenie tego porozumienia, które tutaj, w Hucie Katowice, zostało zawarte przez załogę. Zawarte nie z kierownictwem huty, nie z kierownictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, ale z rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Z władzą, z ówczesnymi oficjalnymi przedstawicielami władz państwa. Wiemy, w jaki sposób kształtowała się wtedy „Solidarność”. Jak, można powiedzieć, błyskawicznie, robotnicy w Polsce wspierani przez inteligencję formowali swoje postulaty. Zaczęło się od postulatów płacowych. Chodziło o poziom życia. Takie były postulaty strajków, lipcowych, lubelskich. W Szczecinie i Gdańsku przybrało formę oczekiwań społecznych, państwowych i podstawowych wolności. – mówił na terenie huty Andrzej Duda, prezydent RP.
Porozumienia katowickie podpisane w Hucie Katowice na terenie Dąbrowy Górniczej (obecnie: ArcelorMittal Poland), przesądziły o powstaniu NSZZ „Solidarność” jako jednolitego, ogólnopolskiego związku zawodowego. Treść porozumień stała się w rzeczywistości ustawą o związkach zawodowych.

Podpisane wcześniej porozumienia ze Szczecina, z Gdańska i Jastrzębia-Zdroju tworzyły podstawy ówczesnej umowy społecznej. Natomiast Porozumienie Katowickie stanowiło dopełnienie tej umowy. Porozumienie podpisane w Hucie Katowice dotyczyło przede wszystkim gwarancji realizacji Porozumienia Gdańskiego w zakresie tworzenia struktur Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych na terenie całego kraju.