Dofinansowanie Kościoła z budżetu państwa i środków UE

Wkład budżetu państwa w kościelną działalność na rzecz społeczeństwa jest o wiele niższy od wsparcia, jakiego ten sam Kościół udziela państwu. Gdyby państwo miało przejąć te zadania, kosztowałoby to prawdopodobnie wiele miliardów złotych rocznie – ocenił red. Łukasz Kasper z KAI, podczas drugiej części konferencji pt. „Finansowanie Kościołów. Rozwiązania polskie na tle europejskim”, która odbyła się dziś w Warszawie. Spotkanie zorganizowano w Domu Arcybiskupów Warszawskich.

Wszystkie teksty z konferencji „Finansowanie Kościołów. Rozwiązania polskie na tle europejskim” publikujemy TUTAJ.

„Dofinansowanie Kościoła katolickiego w Polsce z budżetu państwa i środków UE” – to tytuł analizy, którą przygotował red. Łukasz Kasper z KAI. Prelegent przeanalizował okres od 2020 do 2021 roku.

Red. Łukasz Kasper zaznaczył też, że przedstawione dane są jedynie szacunkowe, nie obejmują wszystkich źródeł dofinansowania, sprawozdanie opracowano w oparciu o publicznie dostępne dane oraz informacje otrzymane w instytucjach administracji rządowej.

– Nie sposób było dotrzeć do wszystkich danych o takich wydatkach, co samo w sobie stanowi założenie, że mówimy tu jedynie o danych szacunkowych. Nie wszystkie instytucje państwowe udostępniły takie informacje – zaznaczył. Dodając, że ze względu na ograniczenia czasowe w referacie zostają wymienione tylko najważniejsze zdobyte informacje.

Autor podkreślił, że kościelne osoby prawne, do których zaliczają się m.in. diecezje, zakony i parafie, pozyskały w ostatnich latach znaczne kwoty z funduszy unijnych – prawie 1,2 mld zł np. na konserwację zabytków czy projekty ekologiczne. Znacznym elementem są również środki przeznaczane z budżetu państwa, które zostały przekazane na działalność duszpasterstw służb mundurowych i w szpitalach (ok. 53 mln zł).

Według jego informacji Ordynariat Polowy Wojska Polskiego, finansowany z budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej, na miesięczne uposażenia i wynagrodzenia dla kapelanów w 2021 r. przeznaczył 1 mln 71 tys. 325,26 zł, a w 2020 r. – 1 mln 155 tys. 995,31 zł.

Roczne wydatki na kapelanów wojskowych to kwota ok. 12,9 mln zł brutto, natomiast w Służbie Więziennej jest to kwota ok. 3,6 mln zł brutto. Według stanu na 1 października 2021 r., w Służbie Więziennej zatrudnionych było 187 kapelanów na 91,6 etatach. Z kolei Państwowa Straż Pożarna zarówno w 2020, jak i w 2021 roku zatrudniała 18 kapelanów. Łączny koszt brutto ponoszony na ten cel wyniósł odpowiednio 1 mln 344 tys. 431 zł i 7 gr w 2020 r., a następnie 1 mln 164 tys. 683 zł i 81 gr w 2021 r.

Jak podkreśla autor analizy, trudno podać kwotę przeznaczoną na kapelanów szpitalnych. – To dyrektor placówki odpowiada za zapewnienie pacjentom możliwości skorzystania z przysługujących im praw, w tym do posług religijnych ze strony kapelanów – wyjaśnia dziennikarz, podkreślając, że w poszczególne placówki przyznają różne wynagrodzenie, jest ono najczęściej bliskie minimalnej płacy krajowej.

Redaktor KAI zapytał też poszczególne ministerstwa o to, czy przekazywały jakiekolwiek środki publiczne podmiotom kościelnym na realizację ich inicjatyw. Odpowiedzi udzieliło tylko kilka resortów.

Według jego informacji, Ministerstwo Sprawiedliwości przyznało, że wsparcie kościelnych podmiotów jest realizowane ze środków Funduszu Sprawiedliwości, ale nie podało żadnych kwot. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego realizuje m.in. program „Ochrona zabytków”, z którego dofinansowanie konserwację i rewaloryzację zabytków mogą otrzymywać także podmioty kościelne. Resort podkreślił jednak, że sposób gromadzenia danych nie pozwala na wyodrębnienie beneficjentów związanych z Kościołem katolickim.

Wśród wymienionych przez autora ministerstw pojawiło się m.in. Ministerstwo Zdrowia, które wsparło 17 projektów zgłoszonych przez 16 kościelnych osób prawnych. Łączna suma dofinansowania wyniosła 1 mln 885 tys. 590 zł. Ministerstwo Spraw Zagranicznych wsparło finansowo kilka instytucji związanych z Kościołem katolickim. Łączne dofinansowanie z MSZ to 3 mln 169 tys. 769 zł. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej z kolei podało, że umowy o dofinansowanie dotyczyły pieniędzy z funduszy unijnych, które wynosi nieco ponad 5,1 mln zł brutto.

Jak podkreślił autor analizy, instytucje kościelne na takich samych zasadach jak podmioty niekościelne mogą pozyskiwać środki unijne na projekty wspomagające codzienne funkcjonowanie. Wg jego szacunków, łączna suma dotacji otrzymanych przez parafie katolickie w latach 2014-2020 to 782,7 mln zł. Natomiast na projekty zgłoszone przez różne instytucje Kościoła katolickiego (w latach 2014-2020, aż 544 projekty) przeznaczono co najmniej 1 mld 177 mln zł.

KAI wystąpiła także o informację o finansowe wsparcie kościelnych osób prawnych na różne projekty ze strony spółek Skarbu Państwa. Odpowiedziały tylko trzy z nich: PKO Bank Polski, Grupa PGE i PGNiG. Ta ostatnia spółka deklaruje, że w 2020 r. przeznaczyła blisko 2 mln zł, pozostałe spółki nie są w stanie oszacować konkretnej kwoty.

Stałym, corocznym wsparciem dla Kościoła jest zasilanie z budżetu państwa Funduszu Kościelnego. – Wysokość środków planowanych na Fundusz Kościelny zależna jest w dużej mierze od wzrostu kwoty minimalnego wynagrodzenia – wyjaśnił red. Kasper. Nadmienił, że w 2022 r. na wydatki FK zaplanowano 192 mln zł, o 50 mln więcej niż rok wcześniej. W ustawie budżetowej na rok 2023 zaplanowano na FK 216 mln zł. Maksymalna kwota udzielonej dotacji z Funduszu Kościelnego w 2024 r. (informacja MSWiA) będzie wynosić 200 tys. zł. “W uzasadnionych przypadkach, uwzględniających ważny interes społeczny, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji może udzielić wyższej dotacji niż 200 tys. zł” – dowiedział się dziennikarz.

Podsumowując swoją pracę redaktor KAI ocenił, że informacja publiczna dotycząca finansowania niektórych instytucji i struktur Kościoła katolickiego oraz innych Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce “wydaje się daleka od doskonałości”. – Jest w wielu miejscach nietransparentna, podatna na uznaniową wolę polityczno-urzędniczą, zbiurokratyzowana i niezrozumiała z punktu widzenia przepisów prawa dla obywateli – stwierdził.

Autor analizy zauważył, że jest to obszar informacji publicznej podatny na wypełnioną emocjami debatę polityczną. Dlatego ważne jest wprowadzenie w tę sferę większej przejrzystości i przystępności w odbiorze.

Ocenił również, że wkład budżetu państwa w kościelną działalność na rzecz społeczeństwa jest o wiele niższy od wsparcia, jakiego ten sam Kościół udziela państwu. – Kościół katolicki jest największą w Polsce – po strukturach państwa – organizacją świadczącą pomoc potrzebującym i pełni istotną rolę w realizacji usług społecznych w kraju. Swoim wsparciem ogarnia najróżniejsze grupy osób potrzebujących. Gdyby państwo miało przejąć te zadania, kosztowałoby to prawdopodobnie wiele miliardów złotych rocznie – podsumował red. Łukasz Kasper.

Konferencja pt. „Finansowanie Kościołów. Rozwiązania polskie na tle europejskim” organizowana była przez Katolicką Agencję Informacyjną wraz z Katedrą Prawa Wyznaniowego Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL, we współpracy z Instytutem Nauk o Polityce i Administracji UKSW.

W spotkaniu uczestniczyli m.in. kard. Kazimierz Nycz, metropolita warszawski, abp Stanisław Budzik, metropolita lubelski, abp Abel, prawosławny arcybiskup lubelski i chełmski, ks. Adam Malina, prezes Synodu Kościoła Ewangelicko – Augsburskiego w Polsce, ks. Grzegorz Giemza z Polskiej Rady Ekumenicznej prof. Andrzej Zoll, b. minister spraw zagranicznych Jacek Czaputowicz oraz inni przedstawiciele świata nauki, polityki, biznesu i mediów.

Patronami medialnymi konferencji są: Telewizja Polska, Polskie Radio, „Gość Niedzielny”, „Niedziela”, „Idziemy”.