Duchowni Kościoła Patriarchatu Moskiewskiego żądają od biskupów odpowiedzi na 10 pytań

Duchowieństwo Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego (Patriarchatu Moskiewskiego; UKP) skierowało do swojego Świętego Synodu „Dziesięć pytań” dotyczących statusu ich Kościoła i jego wystąpienia z Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (RKP). Rozpoczęto zbieranie podpisów pod tym dokumentem, zamieszczonym na Facebooku „Głos duchowieństwa UKP”.

Na wstępie swego oświadczenia „duchowni i wierni” tego Kościoła wyrazili „skrajne zaniepokojenie ostatnimi wydarzeniami, które rozgrywają się wokół naszego Kościoła wskutek zbrodniczej wojny rosji [pisanej małą literą – KAI] przeciw Ukrainie, a zwłaszcza braku wyraźnych i konsekwentnych wyjaśnień ze strony Świętego Synodu naszego Kościoła”. W tej sytuacji chcą oni zadać swe pytania, na które odpowiedzi zadowoliłyby ich oraz „sprzyjałyby zmianie nastawienia społeczeństwa ukraińskiego do UKP”. Autorzy dokumentu spodziewają się uzyskać konkretne odpowiedzi na swe pytania, m.in. każdorazowo prosząc o udostępnienie przez Święty Synod UKP odpowiednich dokumentów, które potwierdzałyby jego postanowienia mówiące o ich niezależności od RKP.

Pierwsze pytanie dotyczy obecnego statusu UKP: czy uważa on siebie za w pełni autokefaliczny, za autonomiczny czy samorządny w ramach jakiegoś lokalnego Kościoła prawosławnego? Duchowni zwrócili przy tym uwagę na konieczność oficjalnego wyjaśnienia tej sprawy, gdyż w prawosławnym prawie kanonicznym nie ma, według nich, innych form organizacyjnych oprócz tych trzech tu wymienionych.

W punkcie drugim autorzy dokumentu proszą o odpowiedź, czy Święty Synod UKP potwierdza swą decyzję z maja 2022 o pełnym wyjściu z RKP, a jeśli tak, to jakie dokumenty oficjalne o tym świadczą i należy je ujawnić. Wiążą się z tym dwa następne pytania: czy Synod przesłał swe oświadczenie oficjalne w tej sprawie do Synodu Patriarchatu Moskiewskiego oraz czy zwierzchnik i inni członkowie UKP wycofali się oficjalnie z grona członków Synodu, Soborów Biskupiego i Lokalnego i innych kościelno-kanonicznych struktur RKP? Jeśli tak, to również należy ogłosić publicznie kopie oświadczeń o takim oficjalnym wystąpieniu (a nie zwykłym chwilowym „wstrzymaniu” uczestnictwa).

Pytanie piąte dotyczy wyjaśnienia, czy – zdaniem Synodu UKP – utraciły ważność postanowienia Soboru Biskupiego UKP z 25-26 maja 1990, mówiące o obowiązkowym udzieleniu przez patriarchę moskiewskiego błogosławieństwa nowo wybranemu zwierzchnikowi UKP i o obowiązku stałego jego udziału w posiedzeniach Świętego Synodu RKP?

Podobnie punkt 6. zawiera pytanie o to, czy utraciły ważność decyzje Synodu RKP z 28 maja 1990 o kanonicznym uzależnieniu UKP od Moskwy oraz że UKP pozostaje w jedności z innymi lokalnymi Kościołami prawosławnymi właśnie dzięki związkom z RKP i ma się kierować postanowieniami Soborów Biskupich RKP. W tym kontekście autorzy „10 pytań” przypomnieli, iż dekret (gramota) patriarchy Aleksego II stawia UKP w ukryte uzależnienie od RKP, a nowa redakcja „Statutu o zarządzaniu UKP” potwierdza tę zależność powołaniem się na ten dokument. „Jeśli Święty Synod UKP uważa te punkty dekretu za niestosujące się do niego, to prosimy upublicznić kopie potwierdzających to dokumentów” – czytamy w oświadczeniu.

Także pytanie 7. dotyczy spraw formalnych: czy Statut RKP, a zwłaszcza jego rozdział X, mówiący o podporządkowaniu UKP wobec Kościoła rosyjskiego i jego organów kierowniczych też stracił moc obowiązującą? Za takim statutem głosowali jednoznacznie w 2017 hierarchowie UKP jako członkowie Soboru Biskupiego RKP – przypomnieli autorzy „Pytań”.

W kolejnych punktach zapytali, czy Święty Synod UKP rozesłał listy (gramoty) do głów wszystkich lokalnych Kościołów prawosławnych, powiadamiających ich o swym wyjściu ze składu RKP oraz czy rozpoczął z tymi innymi Kościołami rozmowy o uznaniu przez nie pełnej autokefalii UKP i uregulowaniu swego statusu kanonicznego? I czy Synod UKP potępia oświadczenia patriarchy moskiewskiego Cyryla, popierające i uzasadniające „wojnę rosji przeciw Ukrainie oraz propagowaną przezeń „fundamentalistyczną ideologię «ruskiego świata», która pod każdym względem nosi charakter heretycki i nieprawosławny?” Wszyscy czekamy nie na formalną, milczącą czy nieokreśloną «niezgodę», ale właśnie na potępienie na oficjalnym szczeblu kościelnym w UKP tych oświadczeń i idei jako nieprawosławnych” – napisali duchowni UKP.

I wreszcie pytanie 10: czy Święty Synod potępia bezprawną aneksję przez Synod RKP całego szeregu eparchii (diecezji) i parafii UKP na okupowanych przez rosję terytoriach ukraińskich oraz przykre fakty kolaboracji poszczególnych biskupów i księży UKP?

Autorzy oświadczenia zaznaczyli, że jeśli nie ma dotychczas oficjalnych dokumentów dotyczących tych pytań czy choćby niektórych z nich, to poprosili o przedstawienie ich na najbliższym posiedzeniu Świętego Synodu UKP, aby zająć wobec nich stanowisko oficjalne lub wskazać na przyczyny odmowy wniesienia ich pod obrady na urzędowej stronie Kościoła.

Jednocześnie duchowni wyrazili ubolewanie, iż „Statut o zarządzaniu UKP” nie udziela odpowiedzi na pytania o kościelno-kanoniczną więź i zależność UKP od RKP, jakie istniały od 30 lat. „A brak wyraźnych i konsekwentnych odpowiedzi na te i inne pytania w warunkach wojny rosji przeciw Ukrainie rodzi coraz większą nieufność do kierownictwa UKP” – stwierdzili autorzy „10 pytań”. Wyrazili nadzieję, iż „członkowie Świętego Synodu, skoro naprawdę pragną reprezentować Kościół przed narodem ukraińskim, a nie RKP na Ukrainie, z duszpasterską troską przyjmą te pytania i udzielą na nie wyczerpujących i jednoznacznych odpowiedzi”.