Dz 21,1-26: Duch Święty prowadzi Pawła gotowego „nie tylko na więzienie, ale i śmierć dla imienia Pana Jezusa” w Jerozolimie

Tekst (BT wyd. V)

21,1 Po rozstaniu się z nimi odpłynęliśmy i bezpośrednim kursem przybyliśmy do Kos, a następnego dnia do Rodos, a stąd do Patary. 2 Znalazłszy okręt, który miał płynąć do Fenicji, wsiedliśmy i odpłynęliśmy. 3 Zobaczyliśmy Cypr i zostawiliśmy go po lewej ręce, a płynąć do Syrii, przybyliśmy do Tyru, tam bowiem miano wyładować okręt. 4 Odszukawszy uczniów, pozostaliśmy tam siedem dni, a oni pod wpływem Ducha odradzali Pawłowi podróż do Jerozolimy. 5 Po upływie tych dni wybraliśmy się w drogę, a wszyscy z żonami i dziećmi odprowadzili nas za miasto. Na wybrzeżu padliśmy na kolana i modliliśmy się. 6 Pożegnaliśmy się wzajemnie: myśmy weszli na okręt, a oni wrócili do swoich domów.
7 Kończąc naszą żeglugę, przybyliśmy z Tyru do Ptolemaidy i powitawszy braci, pozostaliśmy u nich jeden dzień. 8 Wyszedłszy nazajutrz, dotarliśmy do Cezarei. Weszliśmy do domu Filipa ewangelisty, który był jednym z Siedmiu, i zamieszkaliśmy u niego. 9 Miał on cztery córki, dziewice – prorokinie. 10 Kiedyśmy tam przez dłuższy czas mieszkali, przyszedł z Judei pewien prorok, imieniem Agabos. 11 Przybył do nas, wziął pas Pawła, związał sobie ręce i nogi i powiedział: «To mówi Duch Święty: Tak Żydzi zwiążą w Jerozolimie męża, do którego należy ten pas, i wydadzą w ręce pogan». 12 Kiedyśmy to usłyszeli, razem z miejscowymi braćmi zaklinaliśmy Pawła, aby nie szedł do Jerozolimy. 13 Wtedy Paweł odpowiedział: «Co robicie? Dlaczego płaczecie i rozdzieracie mi serce? Ja przecież gotów jestem nie tylko na więzienie, ale i na śmierć w Jerozolimie dla imienia Pana Jezusa». 14 Nie mogąc go przekonać, ustąpiliśmy ze słowami: «Niech się dzieje wola Pańska!» 15 Potem przygotowawszy się do podróży, ruszyliśmy do Jerozolimy. 16 Towarzyszyli nam niektórzy uczniowie z Cezarei i zaprowadzili do niejakiego Mnazona z Cypru, jednego z pierwszych uczniów, u którego mieliśmy znaleźć gościnę.

Przyjęcie przez Kościół jerozolimski

17 Kiedy znaleźliśmy się w Jerozolimie, bracia przyjęli nas z radością. 18 Następnego dnia Paweł poszedł razem z nami do Jakuba. Zebrali się też wszyscy starsi. 19 Powitawszy ich, zaczął szczegółowo opowiadać, czego Bóg dokonał wśród pogan przez jego posługę. 20 Słysząc to, wielbili Boga, ale powiedzieli mu: «Widzisz, bracie, ile tysięcy Żydów uwierzyło, 21 a wszyscy trzymają się gorliwie Prawa. O tobie jednak słyszeli, że wszystkich Żydów, mieszkających wśród pogan, nauczasz odstępstwa od Mojżesza, mówisz, że nie mają obrzezywać swych synów ani zachowywać zwyczajów. 22 Cóż więc począć? W każdym wypadku dowiedzą się, żeś przybył. 23 Zrób więc to, co ci mówimy: Mamy tu czterech mężczyzn, którzy złożyli ślub, 24 weź ich z sobą, poddaj się razem z nimi oczyszczeniu, pokryj za nich koszty, aby mogli ostrzyc sobie głowy, a wtedy wszyscy przekonają się, że w tym, czego się dowiedzieli o tobie, nie tylko nie ma źdźbła prawdy, lecz że ty sam przestrzegasz Prawa na równi z nimi. 25 Co zaś do pogan, którzy uwierzyli, posłaliśmy im na piśmie polecenie, aby powstrzymali się od pokarmów ofiarowanych bożkom, od krwi, od tego, co uduszone, i od nierządu». 26 Wtedy Paweł wziął z sobą tych mężów, następnego dnia poddał się razem z nimi oczyszczeniu, wszedł do świątyni i zgłosił [termin] wypełnienia dni oczyszczenia, aż zostanie złożona ofiara za każdego z nich.

Kontekst i struktura

Ten dłuższy passus z 21. rozdziału można podzielić na trzy części:

1. Z Miletu do Ptolemaidy; 21,1-7

• 1-3 podróż z Miletu do Tyru
• 4-6 Scena pożegnania w Tyrze
• 7 Podróż z Tyru do Ptolemaidy

2. Proroctwo Filipa; 21,8-14

• 8-9 Filip i jego córki- prorokinie
• 10-14 Proroctwo Agabosa

3. Początek pobytu w Jerozolimie

• 15-17 Z Cezarei do Jerozolimy
• 18-20a spotkanie z Jakubem i starszymi
• 20b-25 przemowa Jakuba o zarzutach Żydów wobec Pawła
• 26 Paweł poddaje się oczyszczeniu w świątyni

Dz 21,1-3 – te krótkie wersety są relacją z podróży i dobrze obrazują, jak takie podróże odbywały się w Antyku: trzeba było znaleźć odpowiednią łódź i spokojnie na nią czekać w porcie. Dotarcie do Patary nie dziwi – był to znaczący port w tej części Morza Śródziemnego, w którym pewnie trzeba było znów czekać na większy statek mogący udać się w 650-kilometrową, trwający 4-5 dni podróż do Fenicji.

Dz 21,4-6 – spotkanie w Tyrze przypomina inne w Milecie. Zaskakujące jest działanie pod wpływem Ducha uczniów, którzy odradzają Pawłowi dalszą podróż. Oznacza to, że przesłanie Ducha Świętego nie jest jednoznaczne i wymaga interpretacji. Ta obiekcja wobec podróży ukazuje determinacje Pawła i znajdzie swoje rozwiązanie w proroctwie Agabosa.

Dz 21,8-9 – spotkanie z Filipem jest kolejnym spotkaniem z ważną personą w pierwotnej hierarchii kościelnej. Jest on jednym z Siedmiu i ewangelistą. Jego córki są prorokiniami, jednakże to nie od nich pochodzi proroctwo, co do przyszłości Pawła.

Dz 21,10-14 – pojawienie się proroka Agabosa, który przyszedł z Jerozolimy, jest bardzo wymowne i daje mu szczególny autorytet. Uważny czytelnik pamięta już werset Dz 11,28, kiedy Agabos okazał się wiarygodnym prorokiem. Jego gest nie jest łatwy w interpretacji, ponieważ Paweł nie będzie związany przez Żydów, ale wyrzucony ze świątyni (21,30); nie będzie również przekazany Rzymianom, ale będą oni go nawet chronić (21,31-32). Ostatecznie, okazuje się, że gest prorocki ma szersze znaczenie i pokazuje ogólnie odpowiedzialność Judejczyków za ich postępowanie względem Pawła. Jego postawa jest nieugięta i mimo emocji (21,13: „…rozdzieracie mi serce…”) podąża za swoim powołaniem.

Dz 21,18-25 – spotkanie ze św. Jakubem pokazuje, że on teraz stoi na czele Kościoła w Jerozolimie razem ze starszymi. Dyskurs Jakuba uwidacznia niebezpieczeństwo jakie czyha na Pawła. Jest on posądzany o odstąpienie od judaizmu. Z tego powodu, ma on przeprowadzić ryt oczyszczenia, by pokazać, że będąc skutecznym propagatorem chrześcijaństwa, pozostał także wiernym swym żydowskim korzeniom.

Treść teologiczna

A. Dz 6,1-7 opisują pierwszy „urząd” w Kościele – Siedmiu, który miał za zadanie dbanie o najbardziej potrzebujących. Pośrednio pokazuje to także rozwój pierwszej wspólnoty, który musiał radzić sobie, gdy pojawiały się napięcia w funkcjonowaniu Kościoła. W Dz 21 widzimy dalszy rozwój tego urzędu – Filip jest nazywany także „ewangelistą” i wydaje się posiadać duże znaczenie we wspólnocie. Również pozycja Jakuba i starszych pokazuje rozwój pierwotnego Kościoła.

B. Święty Paweł wykazuje się niezwykłym hartem ducha i wiarą. Mimo ostrzeżeń ze strony proroka Agabosa i wspólnot z Tyru i Cezarei oraz mimo „rozdartego serca” wiernie podąża za tym, co wyznaczył mu Pan. Zapowiedzi jego odrzucenia w Jerozolimie przypominają zapowiedzi męki Chrystusa. Paweł okazuje się wiernym naśladowcą swojego Mistrza.

C. Działanie Ducha Świętego widać zwłaszcza w przypadku św. Pawła.  Z jednej strony podąża on do Jerozolimy za natchnieniem Ducha w 20,23, a z drugiej strony inni pod natchnieniem Ducha odradzają mu tę podróż w 21,4. Pozornie jednak, te stwierdzenia są sprzeczne, ponieważ wyrażają one jedną prawdę: Pawła czekają tam trudne doświadczenia. Oznacza to, że działanie Ducha Świętego podlega rozeznaniu i interpretacji. Proroczy gest Agabosa czyniony również pod natchnieniem Ducha rozwiązuje sytuację: odrzucenie Pawła nie jest przeciw woli Bożej.

D. Ważnym motywem, który będzie się powtarzał w następnych rozdziałach Dziejów jest pokazanie, że św. Paweł nie porzucił judaizmu, ale jest wierny Izraelowi i obyczajom ojców. Jego otwarcie na narody nie jest owocem zanegowania Tory.

Ojcowie Kościoła i święci 

Jan Chryzostom, Homilie na Dzieje Apostolskie XLV, 229

„… i teraz, chociaż niezliczone osoby, że tak powiem, błagają go, zarówno ci w Tyrze, jak i ci w Cezarei, płacząc również i przepowiadając niezliczone niebezpieczeństwa, on odmawia podporządkowania się. A jednak oni nie tylko przepowiedzieli niebezpieczeństwa, ale powiedzieli przez Ducha. Jeśli więc Duch nakazał, dlaczego sprzeciwił się? Przez Ducha, to znaczy, oni wiedzieli przez Ducha (jakie będą konsekwencje i to powiedzieli mu): bo oczywiście nie oznacza to, że samo napomnienie, które uczynili, było przez Ducha.”

 Dz 21,1-26 w nauczaniu Kościoła

KKK

I Proces Jezusa

Podziały wśród władz żydowskich wobec Jezusa

595 Wśród władz religijnych w Jerozolimie nie tylko znalazł się faryzeusz Nikodem czy poważany Józef z Arymatei, którzy w tajemnicy byli uczniami Jezusa, ale pojawiły się długotrwałe spory na Jego temat, tak że w przeddzień Jego męki św. Jan mógł o spierających się powiedzieć, że „wielu w Niego uwierzyło”, chociaż w sposób bardzo niedoskonały (J 12, 42). Nie ma w tym nic dziwnego, jeśli weźmie się pod uwagę, że nazajutrz po Pięćdziesiątnicy „bardzo wielu kapłanów przyjmowało wiarę” (Dz 6,7) i że byli „niektórzy nawróceni ze stronnictwa faryzeuszów” (Dz 15,5). W związku z tym św. Jakub może powiedzieć do św. Pawła: „Widzisz, bracie, ile tysięcy Żydów uwierzyło, a wszyscy trzymają się gorliwie Prawa” (Dz 21,20).

Przyrzeczenia i śluby

2102 „Ślub, to jest świadomą i dobrowolną obietnicę uczynioną Bogu, mającą za przedmiot dobro możliwe i lepsze, należy wypełnić z pobudek cnoty religijności”. Ślub jest aktem pobożności, w którym chrześcijanin poświęca siebie samego Bogu lub obiecuje Mu dobry czyn. Wypełniając śluby, oddaje się więc Bogu to, co zostało Mu przyrzeczone i konsekrowane. Dzieje Apostolskie ukazują nam św. Pawła zatroskanego o wypełnienie ślubów, które złożył (Dz 21,23-24).

Pytania do modlitwy i refleksji

• Jaka jest rola przeciwności w moim życiu? Co Duch Święty chce mi powiedzieć przez to, co mi się przydarza? Jak chce mnie przeprowadzić przez trudności, które są nieodłącznym elementem rozwoju także duchowego?
• Jak wygląda mój stosunek do urzędów kościelnych, do struktury Kościoła? Jak wygląda moje posłuszeństwo względem przełożonych, czy starszych w wierze?
• Jak traktuję i odczytuję wskazówki Ducha Świętego w moim życiu? Ile jest we mnie postawy św. Pawła, który potrafił dobrze rozeznać natchnienia duchowe i podążać za niełatwym wezwaniem Pana?