Dz 26, 1-32: Apostoł Paweł z pomocą Parakleta daje świadectwo o zmartwychwstaniu Chrystusa „małym i wielkim”

Tekst w przekładzie Biblii Tysiąclecia (wyd.5)

1 «Wolno ci mówić w swojej obronie» – powiedział Agryppa do Pawła. Wtedy Paweł, wyciągnąwszy rękę, rozpoczął mowę obronną: 2 «Uważam to za szczęście, że mogę dzisiaj bronić się przeciwko wszystkim zarzutom, jakie stawiają mi Żydzi, przed tobą, królu Agryppo, 3 który najlepiej znasz wszystkie zwyczaje i spory Żydów. Dlatego proszę, wysłuchaj mnie cierpliwie. 4 Wszyscy Żydzi znają moje życie. Od wczesnej młodości upływało ono wśród mego narodu w Jerozolimie. 5 Wiedzą o mnie od dawna – gdybyż chcieli zaświadczyć! – że żyłem według [zasad] najsurowszego stronnictwa naszej religii, jako faryzeusz. 6 A teraz stoję przed sądem, gdyż pokładam nadzieję w obietnicy, danej przez Boga ojcom naszym, 7 której spełnienia spodziewa się doczekać dwanaście naszych pokoleń, służących Bogu wytrwale w dzień i w nocy. Z powodu tej nadziei, królu, oskarżyli mnie Żydzi. 8 Dlaczego uważacie za nieprawdopodobne, że Bóg wskrzesza umarłych? 9 Przecież mnie samemu zdawało się, że powinienem gwałtownie występować przeciw imieniu Jezusa Nazarejczyka. 10 Uczyniłem to też w Jerozolimie, a wziąwszy upoważnienie od arcykapłanów, wtrąciłem do więzienia wielu świętych, głosowałem przeciwko nim, gdy ich skazywano na śmierć, 11 i często przymuszałem ich karami do bluźnierstwa we wszystkich synagogach. Prześladowałem ich bez miary i ścigałem nawet po innych miastach. 12 Tak odbywałem drogę   do Damaszku z upoważnienia i z polecenia najwyższych kapłanów. 13 W południe podczas drogi ujrzałem, o królu, jaśniejsze od słońca światło z nieba, które ogarnęło mnie i moich towarzyszy podróży. 14 Kiedy  wszyscy upadliśmy na ziemię, usłyszałem głos, który mówił do mnie po hebrajsku: „Szawle, Szawle, dlaczego Mnie prześladujesz? Trudno ci wierzgać przeciwko ościeniowi”. 15 „Kto jesteś, Panie?” – zapytałem. A Pan odpowiedział: „Ja jestem Jezus, którego ty prześladujesz. 16 Ale podnieś się i stań na nogi, bo ukazałem się tobie po to, aby ustanowić cię sługą i świadkiem tego, co zobaczyłeś, i tego, co ci objawię. 17  Obronię cię przed ludem i przed poganami, do których cię posyłam, 18 abyś otworzył im oczy i zwrócił od ciemności do światła, od władzy szatana do Boga. Aby przez wiarę we Mnie otrzymali odpuszczenie grzechów i dziedzictwo ze świętymi”. 19 Temu widzeniu z nieba nie mogłem się sprzeciwić, królu Agryppo! 20 Lecz nawoływałem najpierw mieszkańców Damaszku i Jerozolimy, a potem całej ziemi judzkiej, i pogan, aby pokutowali i nawrócili się do Boga, i pełnili uczynki godne pokuty. 21 Z tego powodu pochwycili mnie Żydzi w świątyni i usiłowali zabić. 22 Ale z pomocą Bożą do dzisiaj stale daję świadectwo małym i wielkim, nie głosząc nic ponad to, co przepowiedzieli Prorocy i Mojżesz, 23 że Mesjasz ma cierpieć, że pierwszy zmartwychwstanie, że głosić będzie światło zarówno ludowi, jak i poganom». 24 «Odchodzisz od  rozumu, Pawle – zawołał głośno Festus, gdy on tak się bronił – wielka wiedza doprowadza cię do utraty rozsądku». 25 «Nie odchodzę od rozumu, dostojny Festusie – odpowiedział Paweł – lecz słowa, które mówię, są prawdziwe i przemyślane. 26 Zna te sprawy król, do którego śmiało mówię. Jestem przekonany, że nic z nich nie jest mu obce. Nie działo się to bowiem w jakimś zapadłym kącie. 27 Czy wierzysz, królu Agryppo, Prorokom? Wiem, że wierzysz». 28 Na to Agryppa do Pawła: «Niewiele brakuje, a przekonałbyś mnie i zrobił ze mnie chrześcijanina». 29 A Paweł: «Dałby Bóg, aby prędzej lub później nie tylko ty, ale też wszyscy, którzy mnie dzisiaj słuchają, stali się takimi, jakim ja jestem, z wyjątkiem tych więzów». 30 Na to wstał król i namiestnik, i Berenike, i ci, którzy z nimi wzięli udział w posiedzeniu. 31 Kiedy odeszli, mówili jedni do drugich: «Ten człowiek nie czyni nic podpadającego pod karę śmierci lub więzienia». 32 Agryppa zaś powiedział do Festusa: «Można by zwolnić tego człowieka, gdyby się nie odwołał do Cezara».

Krytyka literacka

W jednostce tekstualnej 26,1-32 z łatwością można wydzielić dwie  mniejsze jednostki tekstualne. Są to: 1) ww. 1-23  i 2) ww. 24-32.

1. Mowa Pawła przed królem Agryppą i Berenike (26,1-23)

Tradycja i redakcja

Redakcja tekstu ww. 1-23 przypisywana jest Łk.

Gatunek i struktura literacka

Orędzie teologiczne

Tradycja i redakcja

Gatunek i struktura literacka

Orędzie teologiczne

Myśl (komentarz) z Ojców Kościoła

Św. Jan Chryzostom (+407 po Chr.): „Bardziej pragnął obelg i wynikających z głoszenia Ewangelii upokorzeń niż my zaszczytów. Śmierci bardziej niż my życia; ubóstwa niż my bogactw, bardziej trudów niż ktokolwiek spoczynku. Jednego tylko unikał, jednego się lękał, obrazy Boga. Poza tym niczego więcej. Dlatego niczego bardziej nie pragnął, jak tylko zawsze podobać się Bogu” (fragment Homilii 2 na cześć św. Pawła, LG t. III)

Św. Beda Czcigodny (+735 po Chr.): „Zakrawało na szaleństwo, że człowiek skrępowany, otrzymawszy możliwość obrony, zaczął rozprawiać nie o zniewadze, jaka go namacalnie spotkała, lecz o sumieniu, którym w głębi mógł się chlubić” (Komentarz do Dziejów Apostolskich 26,24 z Biblii Nawarskiej).

Wpływ komentowanego tekstu na literaturę, poezję, malarstwo, sztukę, muzykę

Nikolaus Knüpfer „Paweł Apostoł broniący się podczas procesu w Cezarei”/Wikipedia 

Mikołaj Bodarewski „Święty Paweł przed królem Herodem Agryppą”/Wikipedia

Witraż z katedry św. Pawła w Melbourne (Australia) przedstawiający św. Pawła przed Festusem, Agryppą i Berenike/Wikipedia

Jakub Stanisław Domoradzki (1992-) pisarz i poeta. Wiersz Szawle, Szawle

Szawle, Szawle, dlaczego Mnie prześladujesz?-

usłyszał pewien ślepiec

w drodze do Damaszku,

który prawie od dwu tysięcy lat

błąka się po pustynnych manowcach

i spokoju nie zazna – ni wzorku –

nim nie zrozumie,

nim skruchy nie odczuje,

nim o pomoc nie poprosi

Szawle, Szawle, dlaczego Mnie prześladujesz?-

słyszymy niemal każdego dnia

od pewnego stolarskiego syna,

rybaka – amatora,

który chce wiele, a nie chce tylko jednego:

by zagłuszać Jego słowa.

Szawle, Szawle…

bez wzroku nigdy do Damaszku nie dojdziesz,

a i słuch powoli tracisz

od tego zagłuszania,

od tego niezrozumienia,

od tej niechęci do skruchy

a pustynia palestyńska

wszystko przyjmie –

i nasz wzrok utracony

i rozum odzyskany

i serce na zawsze rozdarte

A co przyjmie, to zakopie,

byśmy zawsze mieli gdzie powracać –

do tych manowców pustynnych,

do tych świętych napomnień,

do tej pięknej ślepoty.

Aktualizacja orędzia teologicznego perykopy

Św. Josemaría Escrivá Balaguer (1902-1975): „Podziwiajcie […] postępowanie św. Pawła. Uwięziony za szerzenie nauki Chrystusa, wykorzystuje każdą okazję do dalszego głoszenia Ewangelii […]. Apostoł nie milczy, nie ukrywa swej wiary ani tego, że ją upowszechnia, co wzbudzało nienawiść u jego prześladowców. Nadal głosi zbawienie wszystkim ludziom […]. Skąd św. Paweł czerpał tę siłę? Omnia possum in eo qui me confortat! [Wszystko mogę w Tym, który mnie umacnia]” (Przyjaciele Boga 270-271 za Biblią Nawarską)

Kongregacja Nauki Wiary: „Kto głosi Ewangelię, ma udział w miłości Chrystusa, który nas umiłował i ofiarował za nas samego siebie (por. Ef 5, 2); jest Jego ambasadorem i w imię Chrystusa wzywa: pojednajcie się z Bogiem! (por. 2 Kor 5, 20). Ta miłość jest wyrazem wdzięczności, jaką przepełnia się ludzkie serce, gdy otwiera się na miłość ofiarowaną przez Jezusa Chrystusa, tę Miłość, która «wszechświat obejmuje» (39). To z niej bierze się żarliwość, ufność i śmiałość (parrhesia), które znamionowały przepowiadanie apostołów (por. Dz 4, 31; 9, 27-28; 26, 26 itp.), jak zauważył król Agryppa słuchając Pawła: «Niewiele brakuje, a przekonałbyś mnie i zrobił ze mnie chrześcijanina» (Dz 26, 28)” (Nota doktrynalna na temat pewnych aspektów ewangelizacji z dn. 3.12.2007 r., n. 11).

Benedykt XVI (1929-2022): „Prześladując Kościół, Paweł prześladuje samego Jezusa.
«Ty prześladujesz Mnie». Jezus utożsamia się z Kościołem: On i Kościół są jednym podmiotem.
W słowach Zmartwychwstałego, które przemieniły życie Szawła, w gruncie rzeczy zawarta jest już cała nauka o Kościele jako Mistycznym Ciele Chrystusa. Chrystus nie schronił się w niebie, pozostawiając na ziemi zastęp wyznawców, którzy zabiegają o «Jego sprawę». Kościół nie jest stowarzyszeniem, które pragnie popierać jakąś sprawę. Nie chodzi w nim o sprawę, ale o Osobę Jezusa Chrystusa, który również jako Zmartwychwstały pozostał «ciałem»” (Fragment homilii podczas Nieszporów w bazylice św. Pawła za Murami 28.06.2008 r.)

Franciszek (1936-): „Obrona przed oskarżycielami staje się dla niego okazją do głoszenia Ewangelii i świadczenia o Zmartwychwstałym. Relacja z własnego życia, nawrócenia, otrzymanej misji, żarliwe świadectwo, poruszają króla Agryppę. Powie: „Niewiele brakuje, a przekonałbyś mnie i zrobił ze mnie chrześcijanina” (Dz 26, 28). Podróż św. Pawła do Rzymu, jako oskarżonego więźnia, uznanego przez wielu za złoczyńcę, który odwołał się do Cezara, będzie dla niego okazją do głoszenia Dobrej Nowiny, która zmieni bieg historii. Apostoł Narodów, uczy nas wytrwałości w próbach życia i umiejętności odczytywania wszystkiego oczyma wiary. Prośmy go, by swoim wstawiennictwem pomógł nam ożywić naszą wiarę i wytrwać w wierności otrzymanemu od Boga powołaniu” (Audiencja generalna  11.12.2019 r.)

Kilka pytań do refleksji

• Paweł jako wykształcony Żyd umiał uargumentować swoją wiarę i działalność misjonarską. Jak powiedziałbym komuś, dlaczego jestem chrześcijaninem i żyję w duchu Ewangelii?
• Paweł otwarcie mówił o swoim spotkaniu ze Zmartwychwstałym Panem, które go nawróciło. Kiedy w moim życiu doświadczyłem spotkania z Bogiem, które mnie odmieniło? Może czekam na ten moment?
• Festus oskarża Pawła o utratę rozsądku. Może w swoim życiu nie raz słyszałeś, że jesteś „głupi”, „nienormalny”, „dziwny”, z tego powodu, że jesteś chrześcijaninem. Jak reagowałeś/reagujesz na takie sytuacje? Jak powierzasz to cierpienie Panu?
• Agryppa, mimo tego, że słuchał słów Pawła i był blisko wiary, nie przyjął chrześcijaństwa. Wiele słyszymy o naszej wierze, czytamy, obserwujemy… Jacy stajemy się przez to: lepsi, bardziej autentyczni w wierze?

Modlitwa

Panie Boże, Ty w cudowny sposób powołałeś świętego Pawła Apostoła do szerzenia Ewangelii, spraw, niech wiara, którą głosił wobec królów i narodów, przenika cały świat, aby Twój Kościół nieustannie się rozwijał. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

Zdjęcie przybliżające świat Biblii

Moneta (prutah) wybita przez Porcjusza Festusa (58/59 r. p. Chr.)/Wikipedia