Gala finałowa 10. Przeglądu Filmowego „Echa Katynia”

Na Scenie Kameralnej Teatru Polskiego w Warszawie odbędzie się dziś uroczysta Gala Finałowa 10. Przeglądu Filmowego „Echa Katynia”. Po raz pierwszy w historii Przeglądu wybrani twórcy zostaną uhonorowani statuetką „Echa Katynia”, którą wręczy Prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek.

Od 2010 r. Instytut Pamięci Narodowej organizuje przegląd filmów poświęcony refleksji nad Zbrodnią Katyńską. Tradycją jest, iż pokazy odbywają się w kwietniu każdego roku. Podczas poprzednich edycji zostało pokazanych kilkadziesiąt filmów polskich i zagranicznych, odbyło się wiele spotkań i dyskusji. Po raz pierwszy w historii przeglądu filmowego „Echa Katynia” organizowana jest Gala Finałowa. W trakcie dzisiejszej uroczystości prezes Instytutu Pamięci Narodowej, dr Jarosław Szarek wręczy statuetki „Echa Katynia”, filmowcom, którzy swoją twórczością przyczynili się do popularyzacji historii zbrodni katyńskiej na świecie.

Wśród nagrodzonych statuetką Echa Katynia jest Anna Elisabeth Jessen – wybitna duńska dziennikarka, autorka reportażu radiowego oraz filmu i książki „Czaszka z Katynia” o lekarzu Helege Tramsenie. W swojej pracy dziennikarskiej często zajmowała się tragicznymi epizodami historii XX wieku, takimi jak stalinowskie gułagi i losy fińskich dzieci deportowanych do ZSRR w czasie wojny fińsko-radzieckiej 1939-1940. Wszystko zaczęło się od reportażu poświęconemu duńskiemu lekarzowi medycyny sądowej Helge Tramsenowi, który w 1943 r. uczestniczył w organizowanych przez Niemców ekshumacjach w Katyniu, a jako dowód zbrodni popełnionych przez Sowietów przemycił czaszkę Ludwika Szymańskiego, jednego z zamordowanych oficerów polskich (obecnie czaszka spoczywa w kaplicy katyńskiej Katedry Wojska Polskiego w Warszawie). Praca nad reportażem dała początek filmowi dokumentalnemu „Kraniet fra Katyn” oraz publikacji książki o tym samym tytule. Film był pokazywany przez szereg stacji telewizyjnych w Europie i w USA, wielokrotnie w Polsce. Anna Elisabeth Jessen w lutym tego roku została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi RP za wkład w polsko-duńską współpracę kulturalną i w dziedzinie historii, w tym w szczególności popularyzowanie w Danii i Skandynawii wiedzy o mordzie katyńskim.

Wyróżniony zostanie także Assen Vladimirov – bułgarski producent, reżyser i scenarzysta. Wyreżyserował i współtworzył ponad 50 filmów dokumentalnych. Wiele z nich otrzymało nagrody i wyróżnienia, również na festiwalach międzynarodowych. Najnowszy film Assena Władimirowa – „Ofiara pionków”, przedstawia burzliwą historię Bułgara dr Marko Markowa, członka Międzynarodowej Komisji Lekarskiej powołanej przez Niemców po odkryciu zwłok tysięcy polskich oficerów zamordowanych przez NKWD w 1940 roku. Jest to opowieść o długiej i bolesnej drodze do udowodnienia prawdy o udziale Związku Sowieckiego w tych mało znanych w Bułgarii wydarzeniach. Film Assena Władimirowa był pokazywany na wielu filmowych Festiwalach Historycznych, warto wspomnieć o Chorwacji, Bułgarii, Rumunii. Otrzymał również nagrodę Złotą Szablę na IX Międzynarodowego Festiwalu Filmów Historycznych i Wojskowych w Warszawie.

Statuetkę „Echa Katynia” otrzyma również Piotr Szkopiak – polski reżyser urodzony w Wielkiej Brytanii. Zadebiutował w 1994 r. filmem krótkometrażowym pt. „Let Sleeping Dogs Lie”, który w 1995 roku otrzymał nagrodę dla najlepszego brytyjskiego filmu. Pracował również jako niezależny reżyser i montażysta przy pierwszym swoim filmie fabularnym pt. „Small Time Obsession”. Następnie tworzył wyłącznie w brytyjskim dramacie telewizyjnym. Najnowszy film Piotra Szkopiaka pt. „Katyń – Ostatni świadek” w dużej mierze wynikał z ważnej dla niego historii rodzinnej. Ojciec Piotra i jego rodzina zostali wysłani przez Niemców do Austrii jako robotnicy przymusowi. Jego matka i jej rodzina zostali wysłani na Syberię przez Sowietów, jako wrogowie państwa. Dziadek Piotra został rozstrzelany przez sowieckie NKWD w 1940 r. w Katyniu. Po wojnie matka i ojciec Piotra znaleźli się w Anglii, ale nie mogli wrócić do Polski, ponieważ była ona nadal okupowana przez Rosję Radziecką i pod rządami komunistycznymi. Pozostali w Anglii jako uchodźcy polityczni, podobnie jak wielu ich rodaków i kobiet.

Ponadto, na Gali Finałowej zostaną wręczone statuetki „Drzwi do Wolności”. Jet to wyróżnienie przyznawane przez Organizatorów Festiwalu „Niepokorni Niezłomni Wyklęci” za odwagę oraz poświęcenie bohaterom wspierającym działaczy i liderów podziemia niepodległościowego oraz solidarnościowego jak również osobom, które w niezłomny sposób propagują ideę wolności. Wręczy je dyrektor Festiwalu NNW Arkadiusz Gołębiewski. Wśród nagrodzonych statuetką „Drzwi do Wolności” znaleźli się Henryk Troszczyński, Bogumił Hałaciński oraz Jerzy Górecki.

Po ceremonii wręczenia statuetek odbędzie się spektakl muzyczno-teatralny: „Kartki z Katynia” w reżyserii Wojciecha Rybakowskiego. Spektakl opowiada o dramacie II wojny światowej, którego konsekwencją były m.in. aresztowania i mord polskich elit w Katyniu, a także ukazuje oczekiwania i marzenia Polaków w wyzwolonej Polsce.