Ekologia integralna na ŚDM w Lizbonie – rozmowa z Magdaleną Kadziak

„W nauczaniu Franciszka ważna jest kwestia ekologicznego nawrócenia – to przemiana serc i umysłów ku większej miłości do Boga, siebie nawzajem i stworzenia. Jest to proces uznania naszego udziału w kryzysie społecznym i ekologicznym oraz działania w sposób, który pielęgnuje komunię, uzdrawiając i odnawiając nasz wspólny dom” – opowiada Magdalena Kadziak ze Światowego Ruchu Katolików na rzecz Środowiska.

Dawid Gospodarek (KAI): Podczas ŚDM w Lizbonie nie zabrakło promowania idei ekologii integralnej. Głośnym echem w komentarzach w Polsce odbiła się zwłaszcza zachęta organizatorów, by uczestnicy na rok odstawili mięso, żeby zrównoważyć ślad węglowy, jaki zostawili podróżując do Portugalii. Uczestnicy mogli skorzystać ze specjalnie przygotowanego na tę okazję kalkulatora śladu węglowego. W jaki sposób podczas tego wydarzenia promowano ekologiczną wrażliwość?

Magdalena Kadziak: Już w pierwszym przemówieniu w Portugalii papież wspomniał o potrzebie troski o nasz wspólny dom. „Ocean przypomina nam, że ludzka egzystencja jest powołana do życia w harmonii ze środowiskiem większym od nas samych; należy tego starannie strzeżeć, biorąc pod uwagę młodsze pokolenia” – powiedział Ojciec Święty w Centro Cultural de Belém podczas spotkania z prezydentem Republiki, władzami, społeczeństwem obywatelskim i korpusem dyplomatycznym pierwszego dnia wizyty w Portugalii.

W samym praktycznym aspekcie organizacyjnym ŚDM uczestnicy dostali bidony, które mogli napełniać wodą, żeby nie zużywać tony plastikowych butelek. Wśród dostępnych posiłków w aplikacji dla uczestników zaznaczone były opcje wegetariańskie oraz wegańskie. Każdy z uczestników miał darmowy dostęp do publicznego transportu.

Oczywiście wciąż są pewne aspekty wydarzenia, które można zorganizować w bardziej zrównoważony sposób. Trzeba przyznać, że jest progres w tym zakresie, biorąc pod uwagę, że nie ma innych wydarzeń na taką skalę, ŚDM są dużo większym przedsięwzięciem niż skautowe jamboree czy olimpiada.

KAI: Jakie ekologiczne wątki pojawiły się jeszcze w nauczaniu papieża?

– Papież zachęcał młodzież do redefiniowania definicji postępu. Mówił: „Potrzebujemy ekologii integralnej, wsłuchiwania się w cierpienie planety wraz z cierpieniem ubogich; umieszczenia dramatu pustynnienia obok dramatu uchodźców; kwestii migracji obok spadku urodzeń; zajęcia się materialnym wymiarem życia w obrębie duchowości. Nie może być polaryzacji, ale konieczna jest wizja integralna”.

W nauczaniu Franciszka ważna jest kwestia ekologicznego nawrócenia – to przemiana serc i umysłów ku większej miłości do Boga, siebie nawzajem i stworzenia. Jest to proces uznania naszego udziału w kryzysie społecznym i ekologicznym oraz działania w sposób, który pielęgnuje komunię, uzdrawiając i odnawiając nasz wspólny dom. Pojęcie ekologicznego nawrócenia zostało użyte w Kościele katolickim po raz pierwszy przez św. Jana Pawła II podczas audiencji generalnej z 17 stycznia 2001 roku. Ekologia integralna jest więc konsekwencją ekologicznego nawrócenia.

KAI: Podczas ŚDM miał miejsce Międzynarodowy Kongres Troski o stworzenie – co to za wydarzenie?

– Kongres został zorganizowany przez Fundację na rzecz Młodzieży Jana Pawła II, Dykasterię ds. Świeckich, Rodziny i Życia w Portugalskim Uniwersytecie Katolickim (UCP), a odbył się już po raz czwarty, po wcześniejszych edycjach podczas ŚDM w Rio de Janeiro w 2013 roku, Krakowie w 2016 roku i Panamie w 2019 roku.

Tematem przewodnim tegorocznego kongresu było „Zaangażowanie młodych ludzi w ekologię integralną. Styl życia dla nowej ludzkości”. Nasze grupy robocze zbadały pięć obszarów: edukacja i życie rodzinne, zasoby naturalne, polityka, gospodarka i technologia. Jedną z zawartych w końcowym dokumencie refleksji było: „(…) Styl życia może coś zmienić, gdy jest oparty na równości, sprawiedliwości, logice daru i bezinteresowności, solidarności, przyjaźni, empatii, trzeźwości i trwałości w wykorzystaniu dostępnych zasobów naturalnych. Podstawowym pierwszym krokiem jest wiedzieć, o co dbamy. Dlatego podkreślamy potrzebę kontemplacji i medytacji duchowej, aby poczuć się bliżej całego stworzenia, które powierzył nam kochający Bóg”.

KAI: Przekazaliście papieżowi Manifest – co w nim chcieliście przekazać? Jakie inspiracje z tego tekstu mogą być ważne dla każdego, może zwłaszcza w polskiej rzeczywistości?

– W przesłaniu sformułowanym przez młodych katolików z różnych krajów pojawiły się różne wątki. Podkreśliliśmy: „Zmiany klimatu powodują niszczycielskie fale upałów, powodzie, burze, pożary, utratę różnorodności biologicznej, zmuszając wiele populacji do porzucenia własnej ziemi”.

Kwestia migracji również pojawiająca się w polskim kontekście jest sprawą, od której katolicy nie mogą odwracać wzroku. Myślę, że w polskim kontekście szczególnie ważne jest pamiętanie o podstawowym chrześcijańskim powołaniu do miłości do bliźniego i rozważenie, co we współczesnym świecie to praktycznie oznacza.

Warto przytoczyć słowa umieszczone w Manifeście: „Nie jesteśmy odłączeni od wszelkiego stworzenia: jesteśmy jego częścią, a dobra ziemi i ekosystemów są cenne. Musimy nimi zarządzać w sposób zrównoważony i wykorzystywać tylko to, czego naprawdę potrzebujemy. Zastanawiamy się nad znaczeniem dobrych działań politycznych opartych na solidnych zasadach, aby każdy mógł żyć w harmonii: dobro wspólne, troska o najsłabszych, gwarancja pracy dla wszystkich, długoterminowe myślenie polityczne, które pozwala wszystkim ludziom wyrażać swoje pomysły i potrzeby”.

Papież pozostawił młodych ludzi z nadzieją, że są bohaterami zmian: „Jesteście pokoleniem, które może sprostać temu wyzwaniu: macie najbardziej zaawansowane narzędzia naukowe i technologiczne, ale proszę nie paść ofiarą częściowych wizji. Nie zapominajmy, że potrzebujemy ekologii integralnej”.

KAI: Gdzie szukać ekologicznej wiedzy? Jak można się zaangażować?

– Dobrą przestrzenią na zgłębienie nauczania Kościoła, wiedzy naukowej oraz działania w lokalnej wspólnocie jest Kurs Animatorów Laudato si’. Już kilkaset księży, sióstr zakonnych oraz świeckich osób po tym kursie rozpoczęło wdrażanie papieskiej encykliki w życie.

***
Magdalena Kadziak – członkini zarządu fundacji LSM Polska Światowy Ruch Katolików na rzecz Środowiska, prowadząca program “Zielone parafie” [http://zieloneparafie.pl/]

Więcej informacji znaleźć można na stronie: https://katolicydlasrodowiska.pl/