Ewangelizacja w archidiecezji łódzkiej

Ewangelizacja stanowi przywilej i odpowiedzialność każdego ochrzczonego. Jest podstawową misją Kościoła, a więc i każdej wspólnoty. Jak realizuje się ją w archidiecezji łódzkiej? Na stadionie, ulicy, w szkole, Internecie czy kościele – w porę i nie w porę. Prezentujemy wybrane inspirujące inicjatywy.

Formacja ewangelizatorów 

Ważnym elementem dzieła ewangelizacji jest formacja ewangelizatorów. Każdy oczywiście jest odpowiedzialny za swoją indywidualną formację, dostaje jednak cały wachlarz możliwości. Formacja odbywa się poprzez katechezy (w szkołach, parafiach, wspólnotach czy okolicznościowych cyklach i wydarzeniach, jak np. Dzień Wspólnoty Archidiecezji Łódzkiej) czy materiały dostępne w mediach społecznościowych poszczególnych wspólnot i samej archidiecezji łódzkiej (na profilu YouTube archidiecezji znaleźć można niezwykle bogate archiwum świetnych konferencji, kazań, homilii, rekolekcji, nagrań transmisji z wydarzeń etc.).

Dla pragnących mocniej pogłębionej intelektualnej formacji możliwe jest podjęcie studiów np. w Instytucie Teologicznym w Łodzi. Funkcjonują także Szkoła Katechistów Archidiecezji Łódzkiej czy Kościelny Uniwersytet Ludowy Archidiecezji Łódzkiej w Sędziejowicach oraz 2 Uniwersytety Trzeciego Wieku – prowadzone przez salezjanów oraz parafię Miłosierdzia Bożego. Bogatą i cieszącą się zainteresowaniem ofertę formacyjną mają m. in. łódzcy dominikanie i ich Dominikański Ośrodek Kaznodziejski.

Wyjątkową na skalę Polski inicjatywę stanowi Ekumeniczna Szkoła Biblijna. Założona w 2019 r. z inicjatywy Archidiecezji Łódzkiej i łódzkiego oddziału Polskiej Rady Ekumenicznej Szkoła skupia wykładowców Pisma Świętego oraz słuchaczy, którzy należąc do różnych tradycji chrześcijańskich uczą się czytania, interpretacji i tłumaczenia Biblii.

Cykliczne inicjatywy 

Dla spragnionych Dobrej Nowiny organizowane są cykliczne wydarzenia, mocno wpisane w cykl roku liturgicznego. To np. adwentowe i wielkopostne Rekolekcje dla Łodzi, Noc Świętych 31 października (w łódzkiej archikatedrze), Ekumeniczna Droga Krzyżowa czy Ekumeniczna Droga Światła (ulicami Łodzi) czy „7 days (road)_ 7dni stworzenia” (Drogi Krzyżowe ulicami miast).

Ważną inicjatywę, zwłaszcza w obliczy dramatycznej sekularyzacji wśród młodych, stanowi spotkanie ewangelizacyjne „Arena Młodych”. Zaproszeni są na nie uczniowie szkół ponadpodstawowych. W tym roku miało trzy etapy – w szkołach, regionach i centralny na łódzkiej Atlas Arenie. Wydarzenie z inicjatywy abp. Grzegorza Rysia organizowane jest od 2018 r.

Szczególnie inicjatywy odbywające się w przestrzeni publicznej stanowią szansę, by ewangeliczne treści wybrzmiewały również dla osób postronnych. Wspomnieć tu można chociażby Marsz czy Orszak Trzech Króli – organizowany nie tylko centralnie, ale również przez niektóre parafie, np. laureatkę nagrody Aktywna Parafia 2023, Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Łodzi, organizującej też konkurs na najpiękniejszą palmę w Niedzielę Palmową.

Przykładem aktywnej parafialnej wspólnoty ewangelizacyjnej jest Przystań Dwunastu przy kościele księży filipinów w Tomaszowie Mazowieckim. Zaangażowana jest nie tylko w organizację rekolekcji i koncertów ewangelizacyjnych, ale także wieczorów uwielbienia, które stanowią czas modlitwy i refleksji nad obecnością Boga w życiu codziennym. „Te wydarzenia są okazją do wspólnego dzielenia się wiarą, doświadczeń duchowych i budowania więzi w społeczności wierzących” – mówi KAI ks. Grzegorz Chirk COr. Przystań Dwunastu i wspólnota Oratorium razem organizują również Przystanie Wiary, czyli rekolekcje z ewangelizatorami, które trwają kilka dni i obejmują różnorodne spotkania, konferencje, rozmowy oraz koncerty.

„Celem tych wydarzeń jest umożliwienie uczestnikom głębszego zanurzenia się w tematykę wiary, refleksji nad słowem Bożym oraz budowania relacji z Bogiem i z otaczającymi ludźmi. Ponadto, wspólnoty angażują się w organizację LabOratorium Wiary, czyli konferencji, które gromadzą ludzi z różnych dziedzin życia w celu dyskusji na temat wiary i relacji z Bogiem. Podczas tych wydarzeń eksperci z różnych dziedzin dzielą się swoimi doświadczeniami i refleksjami na temat znaczenia wiary w ich życiu oraz w społeczeństwie. To spotkania otwarte dla wszystkich, promują dialog między wiarą, nauką, kulturą oraz codziennymi problemami naszego społeczeństwa, wspierając rozwój duchowy i intelektualny uczestników” – dodaje ks. Chirk.

Kultura, sport i dzieła miłosierdzia

Duży potencjał dla ewangelizacji stanowi kultura, a także sport. Przy parafiach i wspólnotach organizowane są sportowe wydarzenia, a nawet kluby (jak np. KS „Columbus” dla mężczyzn trenujących tenisa stołowego.

Ewangelizację poprzez sztukę realizują również kościelne chóry, schole i zespoły. Okazją do zaprezentowania twórczości jest np. Dziecięcy Festiwal Piosenki Papieskiej i Religijnej „Santo Subito” w Bełchatowie.

Serce kościelnej kultury w łódzkiej archidiecezji stanowi Kościół Rektoralny Środowisk Twórczych i powołane z inicjatywy abp. Ziółka Europejskie Centrum Kultury. Bogatym dorobkiem szczycić się może działający tu Teatr Logos.

Ważnym punktem na kulturalnej mapie Łodzi jest Galeria Zielona. Pod opieką dominikańskiego artysty, o. Tomasza Biłki OP, w gościnne progi łódzkich dominikanów przyciąga prezentując dzieła nie tylko uznanych twórców, ale także zdolnych studentów Akademii Sztuk Pięknych. Miejsce z zasady bardzo dialogiczne przyciąga nie tylko zadeklarowanych katolików.

Z inicjatyw poza Łodzią warte uwagi jest np. zaangażowanie Wspólnoty Oratorium księży Filipinów w Tomaszowskie Pola Nadziei. – Wspólnota Oratorium uczestniczy w organizacji wydarzeń kulturalnych, społecznych lub religijnych, mających na celu budowanie więzi społecznych i wzmacnianie ducha solidarności oraz nadziei dla osób chorych – opowiada jej duszpasterz, ks. Grzegorz Chirk. Wspólnota jest grupą osób odpowiedzialnych za muzykę podczas tzw. Mszy świętej Ostatniej Szansy, która gromadzi największą liczbę wiernych ze wszystkich Mszy odprawianych w kościele tomaszowskich filipinów. „Oratorium przygotowuje się do Eucharystii poprzez rozważanie słowa Bożego, które stanowi inspirację do przepowiadania. Podczas Mszy, poprzez muzykę i śpiew, wspólnota wspiera atmosferę modlitwy i skupienia, odkrywając głębię liturgii. Jej działalność integruje aspekty duchowe, artystyczne i ewangelizacyjne, wspierając wiarę i rozwój duchowy wiernych. Liturgia prowadzi nas do praktycznej realizacji przykazania miłości – poprzez to członkowie Oratorium angażują się również w działalność charytatywną i społeczną” – wskazuje duszpasterz, wskazując na grupy wolontariatu hospicjum domowego, i prace nad powstającym hospicjum stacjonarnym.

Łódzcy jezuici 

Na osobną wzmiankę zasługują łódzcy jezuici i cały ich ośrodek, skupiony wokół parafii i sanktuarium Najświętszego Imienia Jezus. Przyświecającą im misją jest towarzyszenie ludziom w nawiązywaniu i pogłębianiu osobistej relacji z Bogiem oraz we włączaniu ich w życie wspólnot żyjących duchem misyjnym w Kościele. „Chciałbym podkreślić, że jako jezuici jesteśmy współpracownikami w dziele ewangelizacji, które realizujemy z dużym gronem osób świeckich oraz z Siostrami Służebniczkami NMP” – mówi KAI superior wspólnoty jezuitów i proboszcz parafii, ks. Krzysztof Ołdakowski SJ.

– Jesteśmy terytorialnie niewielką parafią w centrum miasta, ale zasięg naszego oddziaływania obejmuje całe miasto i okolice. Tworzymy wielobarwną mozaikę różnych ruchów i stowarzyszeń. Dwoma zasadniczymi filarami naszego duszpasterstwa są: Odnowa w Duchu Świętym i Droga Neokatechumenalna. To są wspólnoty, które oferują możliwość osobistego doświadczenia Pana Boga i aktywnego udziału we wspólnocie Kościoła. Podejmują one różne formy rekolekcji ewangelizacyjnych, które są współtworzeniem doświadczenia wiary poprzez głoszenie słowa, świadectwo życia, śpiew, ruch i taniec – opowiada ks. Ołdakowski.

Samych wspólnot Neokatechumenatu jest tu dziesięć, opiekuje się nimi trzech jezuitów. Najpopularniejsza z parafialnych wspólnot to Mocni w Duchu – charyzmatyczna, powstała ponad 30 lat temu. Jej założyciel, o. Józef Kozłowski SJ, zainicjował także działalność zespołu Mocni w Duchu, a następnie powołał Centrum Mocni w Duchu (dawniej: Ośrodek Odnowy w Duchu Świętym). Ze wspólnotą związane są setki osób świeckich, a poniedziałkowe spotkania modlitewne transmitowane są na żywo, dzięki czemu dołączają do nich ponad 2 tysiące osób z Polski i zagranicy. Mocni w Duchu blisko współpracują z innymi wspólnotami ewangelizującymi przy parafii, co umożliwia im podejmowanie inicjatyw o szerokim zasięgu.

– Stałym punktem w kalendarzu Mocnych w Duchu jest „Uwielbieniowa Łódź Ratunkowa” – comiesięczne spotkania dla młodzieży, podczas którego głoszone jest Słowo Boże, trwa uwielbienie, a młodzi ludzie mówią swoje świadectwa nawrócenia. Dzięki tej inicjatywie, w ostatnich latach przy parafii powstały dwie wspólnoty: „Młodość – lubię to!” (młodzież poniżej 18 roku życia) oraz „Efez” (studenci i młodzi dorośli), którzy modlą się na swoich cotygodniowych spotkaniach oraz przygotowują comiesięczne Wieczory Uwielbienia.

Wspólnota Mocni w Duchu organizuje także cykliczne wydarzenia ewangelizacyjne: Warsztaty Muzyczne dla dzieci, dla młodzieży i dla dorosłych; Fora Charyzmatyczne, kursy przygotowujące do bierzmowania dla osób dorosłych, a także Seminarium Odnowy Wiary – opowiada Beata Książczyk, managerka zespołu Mocni w Duchu.

Seminaria Odnowy Wiary nastawione na osobiste ożywienie świadomości bycia ochrzczonym i obdarowanym członkiem Kościoła. W podobnym kluczu przygotowywani są dorośli do sakramentów inicjacji chrześcijańskiej. – Współtworzymy także wielkie wydarzenia wiary, koncerty ewangelizacyjne, które starają się przemówić szczególnie do młodych językiem poruszającym ich wrażliwość oraz zainspirować ich do szukania Boga i odpowiadania na Jego miłość. Przykładem ostatnich miesięcy jest chociażby organizowany wspólnie z Archidiecezją koncert „Dekalog – jedenaście przykazań”, czy „Arena Młodych” (rekolekcje wielkopostne dla młodych w nowej formule). Również Droga Neokatechumenalna systematycznie prowadzi cykle katechez kerygmatycznych, pogłębiających świadomość bycia ochrzczonym i tworząc nowe wspólnoty” – wylicza ks. Ołdakowski.

Ważnym elementem podejmowanej przez Mocnych w Duchu ewangelizacji jest rozwijająca się od kilku lat działalność online, obejmująca trzy kanały na YouTube i transmisje wszystkich kluczowych wydarzeń z sanktuarium. – Szczególną popularnością cieszy się kanał „Mocni w Duchu Dzieciom”, na którym dwa razy w tygodniu pojawiają się treści edukacyjne i ewangelizacyjne dla dzieci w ramach programu „Przepiękne Królestwo”. Zespół Mocni w Duchu posiada w dorobku kilkanaście nagranych płyt z muzyką religijną własnego autorstwa. Aktualnie w dzieła ewangelizacyjne włączają się dzieci, które wraz z zespołem nagrywają płyty z piosenkami dla dzieci i dzielą się wiarą i świadectwem podczas koncertów. Od lat wspólnota angażuje się w prowadzenie rekolekcji ignacjańskich w Polsce, Kanadzie i Stanach Zjednoczonych, a także wyjeżdża z posługą do Polonii, w ostatnich latach szczególnie niemieckojęzycznej – wylicza Beata Książczyk.

Działalność ewangelizacyjna Mocnych w Duchu obejmuje także wydawnictwo, w którym ukazują się książki o duchowości charyzmatycznej i ignacjańskiej, o modlitwie i rozwoju osobistym. Są to propozycje adresowane do wspólnot, do małżeństw, a duży dział dedykowany jest dzieciom w wieku 3-12 lat. Większość książek dostępna jest w formie ebooków, a powieści dla dzieci – także w formie audiobooków.

Ks. Paweł Kowalski SJ, duszpasterz wspólnoty Mocni w Duchu, podkreśla, że poza najbardziej popularnymi dzięki np. internetowym transmisjom wydarzeniami, rzeczywistość w jezuickim ośrodku jest dużo szersza i wielowątkowa. – Co mnie bardzo urzeka, to że ludzie w Sanktuarium szukają Boga nie tylko na najbardziej rozbudowanych liturgicznie i transmitowanych w mediach Eucharystiach. Np. na niedzielnych Mszach w intencji o uzdrowienie jest pełen kościół, długie kolejki do konfesjonałów (spowiadają wtedy wszyscy jezuici). Ale pół godziny po tych liturgiach, jest kolejna Msza, a ilość ludzi wcale nie jest dużo mniejsza. Msze o uzdrowienie gromadzą ludzi obolałych, często stojących na granicy wiary i niewiary, czasem rozpaczliwie szukających Boga. To bardzo ważne miejsce na duchowej mapie Łodzi, o czym świadczą liczne świadectwa, które składają co miesiąc radośni ludzie, którzy doświadczyli tutaj działania Boga – mówi dodając, że to działanie przekracza granice kościoła. „Pamiętam, jak przyjechała tutaj pewna kobieta, która, będąc za granicą, łączyła się z nami duchowo i została uzdrowiona z chronicznego bólu. Przyjechała specjalnie do Sanktuarium dać świadectwo” – wspomina.

– Priorytetowym adresatem ewangelizacji są dzisiaj młodzi ludzie. Pragniemy towarzyszyć im w tworzeniu przyszłości pełnej nadziei. Chcemy wyjść na spotkanie młodych ludzi, poznać ich język, uczyć się ich słuchać. Towarzyszymy dzieciom i młodzieży w prowadzonym przy naszym ośrodku przedszkolu i szkole podstawowej im. św. Ignacego Loyoli. Mamy także grupy Odnowy w Duchu Świętym i Neokatechumenatu złożone wyłącznie z młodych ludzi – podkreśla ks. Ołdakowski.

Odczytując zachętę papieża Franciszka, aby być czymś w rodzaju „szpitala polowego” dla osób poranionych i pomóc im odnaleźć się w Kościele, jezuici prowadzą także duszpasterstwo par niesakramentalnych i „singli” poszukujących drugiej połowy. Funkcjonuje poradnia oferująca pomoc duchową i psychologiczną oraz świetlica środowiskowa, która pomaga w rozwoju dzieciom z zaniedbanych rodzin. Przy parafii działają wspólnoty A-A, jest także księga abstynencka. Dynamicznie działa Parafialny Zespół Caritas, który prowadzi systematyczne zbiórki żywności i odzieży dla potrzebujących, przekazuje na bieżąco jedzenie i ubrania ubogim, opiekuje się chorymi i starszymi w domach, wspierając finansowo w pozyskiwaniu leków, bierze udział w ogólnopolskich akcjach przy okazji Świąt Bożego Narodzenia i Wielkiej Nocy.

– Wiemy, że parafia w „jezuickim stylu” jest powołana do ożywiania ducha misyjnego „Kościoła w drodze”, i nie powinna stać się schronieniem dla nielicznych osób, które pozostają blisko wiary katolickiej. Ważnym rysem prowadzonej przez nas ewangelizacji jest wykorzystywanie bogactwa Ćwiczeń Duchowych przez prowadzenie różnych form rekolekcji ignacjańskich. Prowadzimy je przy ogromnym zaangażowaniu świeckich kilka razy w roku w różnych ośrodkach rekolekcyjnych oraz w życiu codziennym na miejscu, czym zajmuje się Wspólnota Życia Chrześcijańskiego, inspirująca się duchowością ignacjańską – mówi ks. Ołdakowski.

Łódzcy jezuici prowadzą również szeroką działalność w dziedzinie promocji kultury, głównie muzyki. Stowarzyszenie „Słowo i Muzyka u Jezuitów” od ponad 20 lat organizuje koncerty majowe, festiwal w październiku oraz okolicznościowe wydarzenia muzyczne w czasie różnych świąt roku liturgicznego. Na pewno po zakończeniu renowacji organów, przewidzianej na jesień 2024 r., planowane jest wzmocnienie tego nurtu działalności docierania do ludzi z przesłaniem wiary drogą artystyczną.

– Jeśli chodzi o plany na przyszłość, to chcielibyśmy zorganizować cykl debat dotyczących tematów na styku: „wiara, kultura, społeczeństwo”. Jest wiele tematów, które potrzebują znalezienia na nie odpowiedzi w pespektywie chrześcijańskiej: Czy wszystkim należy się błogosławieństwo? Czy sztuczna inteligencja przejmie władzę nad człowiekiem? Gender czy rodzina? Ważnym wyzwaniem na pewno pozostaje wejście w dynamikę przeżywania Roku Jubileuszowego 2025 z rytmie całego Kościoła Powszechnego – zapowiada ks. Ołdakowski.

Omawiając aktualne problemy w dziele ewangelizacji, jezuita wskazuje na stale rosnącą liczba osób, które utraciły żywą więź z Bogiem i „smak” przynależności do Kościoła. – Jak nawiązać z nimi kontakt i dotrzeć do nich z przesłaniem Dobrej Nowiny? – pyta przełożony łódzkich jezuitów.

Podobne spostrzega ks. Kowalski: „jest tu ‘klęska urodzaju’, czyli powstaje pytanie, jak można odpowiedzieć na wszystkie potrzeby, które powstają we wspólnotach. Szczególnie mając świadomość topniejącej jezuickiej kadry. Myślę też, że dużym tematem jest pytanie o to, jak możemy pokazać Pana Jezusa młodzieży. Nie jest to pytanie obecne jedynie wśród jezuitów, ale jest i żywe u zaangażowanych tutaj świeckich. Nie mamy chyba jeszcze jakiegoś jasnego światła w tym temacie, natomiast uderzające jest, że tę potrzebę bardzo wyraźnie czują ludzie ze wspólnot. Synodalność, o której jest wiele mowy, jest tutaj obecna od wielu lat. Myślę jednak, że zdrowe relacje między świeckimi, a jezuitami dalej muszą się ciągle jeszcze dookreślać”.

– Niebezpieczeństwem w naszym przypadku jest samozadowolenie, że mamy np. bardzo dużo ludzi w Kościele, w niedziele i święta (ok. 270 proc. przeliczając na parafian terytorialnych). Pewnym problemem naszych działań jest hermetyczność języka i „nasizm” czyli używanie jedynie naszego stylu, naszych modlitw i naszych śpiewów. Czasami nie żyjemy tym, czym żyje Kościół powszechny i sprawiamy wrażenie, jakby nie obchodziło nas to, co dzieje się na zewnątrz. Wszystko krąży wokół zaspokajania duchowych potrzeb członków naszych grup i wspólnot. Uważam, że niebezpieczeństwem jest także instytucjonalizacja różnych form przekazu Ewangelii. Ogranicza się wtedy spontaniczne i płynące z hojności serca przekazy wiary, a realizuje się projekty, które mają przynosić dochód i dawać utrzymanie osobom tworzącym coś w rodzaju „przedsiębiorstwa ewangelizacyjnego”. Trzeba uważać, żeby logika korporacyjna nie zaczęła dominować w ewangelizacji z zaniedbaniem nowego i świeżego powiewu Ducha Świętego – zauważa ks. Ołdakowski.