Kard. Jean-Pierre Ricard kończy 80 lat. 122 purpuratów-elektorów

W środę 25 września kończy 80 lat arcybiskup-senior Bordeaux-Bazas kard. Jean-Pierre Ricard, tracąc tym samym prawo udziału w konklawe. Obecnie wśród 236 członków Kolegium Kardynalskiego jest 122 elektorów i 114, którzy nie mogą wybierać papieża.

Jean-Pierre Bernard Ricard urodził się 25 września 1944 w Marsylii jako syn sekretarza generalnego miejscowej Izby Handlowej i Przemysłowej. Po nauce w liceum w swym mieście rodzinnym, które ukończył z tytułem bakałarza, wstąpił do tamtejszego wyższego seminarium duchownego, a następnie kształcił się m.in. w Instytucie Katolickim w Paryżu, uzyskując licencjat z teologii. Ma również dyplom ukończenia Wyższego Instytutu Duszpasterstwa Katechetycznego.

Lata 1964-67 (z przerwami) spędził w Afryce. Najpierw przez rok przebywał w Mali, gdzie m.in. poznał miejscowego kapłana, przyszłego arcybiskupa stolicy tego kraju – Bamako i kardynała Jeana Zerbo, a następnie uczestniczył w dwóch obozach letnich w Algierii (1966 i 1967). Niektórzy z jego towarzyszy z tamtego okresu, poznani w seminarium duchownym karmelitów, zaczęli później pracować w tym kraju, podczas gdy przyszły kardynał przyjeżdżał tam co roku aż do 1985 roku. Poznał wtedy dobrze kard. Léona-Étienne’a Duvala (1903-96) – arcybiskupa Algieru, biskupa Oranu, późniejszego męczennika Pierre’a Claverie (1938-96), trapistę Christiana de Chergé (1937-96) i jego współbraci zakonnych z klasztoru w Tibhirine, zamordowanych w maju 1996 przez islamskich fundamentalistów.

5 października 1968 kleryk Ricard przyjął święcenia prezbiteratu jako kapłan archidiecezji marsylskiej, w której rozpoczął posługę parafialną, ale też jako odpowiedzialny za Animację Katechetyczną i Teologiczną, był delegatem ds. seminarzystów i stałej formacji kapłanów oraz pełnił szereg innych ważnych urzędów. W latach 1988-93 był wikariuszem generalnym archidiecezji i członkiem rady kapłańskiej.

17 kwietnia 1993 św. Jan Paweł II mianował biskupem pomocniczym diecezji Grenoble (od 2006 Grenoble-Vienne). Sakrę nominat przyjął 6 czerwca tegoż roku w Marsylii z rąk ówczesnego arcybiskupa tego miasta kard. Roberta Coffy’ego. Jako swoje hasło biskupie przyjął słowa „Propter Evangelium”. W 3 lata później, 4 lipca 1996 papież powołał go na biskupa-koadiutora diecezji Montpellier, której pełnoprawnym ordynariuszem został po dwóch miesiącach – 6 września. Od czasów Soboru Watykańskiego II diecezja ta ma jako partnera Kościół w Mali, dzięki czemu nowy biskupa mógł odnowić swe dawne kontakty i związki z tym zachodnioafrykańskim krajem. W latach 1999 i 2000 odbył dłuższe pielgrzymki do Peru i Libanu, gdzie spotykał się z pracującymi tam księżmi francuskimi i miejscową ludnością, jak również z tamtejszymi władzami politycznymi i kościelnymi.

21 grudnia 2001 Ojciec Święty przeniósł go na stolicę arcybiskupią Bordeaux-Bazas. Krótko wcześniej, 6 listopada  tegoż roku został wybrany na przewodniczącego Konferencji Biskupów Francji i piastował to stanowisko przez dwie kadencje do listopada 2007. W tym charakterze reprezentował Kościół katolicki w Radzie Kościołów Chrześcijańskich Francji i był jej współprzewodniczącym (wraz z pastorem Jeanem-Arnoldem de Clermont i metropolitą prawosławnym Emanuelem). Wspólnie ogłosili oni szereg ważnych dokumentów, m.in. w obronie symboli religijnych w szkołach, nt. projektu Konstytucji Europejskiej czy poszanowania wolności religijnej w Turcji.

Będąc bardzo wrażliwym na stosunki z judaizmem i Żydami przez trzy kolejne lata wraz z kard. J.-M. Lustigerem oraz z innymi kardynałami i biskupami uczestniczył w posiedzeniach Światowego Kongresu Żydów w Nowym Jorku, gdzie z rabinami i naukowcami rozmawiano o sytuacji wiary religijnej w krajach zeświecczonych. W latach 2002 i 2005 odwiedził też tereny byłego obozu zagłady Auschwitz. Za drugim razem był członkiem niewielkiej delegacji żydowskiej, która udała się też do Wadowic, aby tam wmurować na kościele tablicę z wyrazami uznania dla papieża Wojtyły za jego zasługi dla społeczności żydowskiej.

Abp Ricard podejmował też wiele działań na rzecz ożywienia więzi łączących Kościół w jego ojczyźnie z Kościołami w Afryce, tworząc m.in. „komórkę afrykańską” w łonie episkopatu francuskiego. W latach 2004-05 odwiedził Kongo (Kinszasę), Burundi i Kongo (Brazzaville). W swej archidiecezji rozpoczął  zakrojony na 4 lata projekt duszpasterski, mający za zadanie pogłębianie wiary i życia chrześcijańskiego pod hasłem „Powołanie, Słowo, Eucharystia, służba bratu”. W latach 2006-11 był jednym z dwóch wiceprzewodniczących Rady Konferencji Biskupich Europy.

Na konsystorzu 24 marca 2006 Benedykt XVI włączył go w skład Kolegium Kardynalskiego. W dniach 12-13 marca 2013 wziął udział w konklawe, które wybrało Franciszka. Nowy papież powołał go na 5 lat w skład Rady ds. Gospodarki Stolicy Apostolskiej. 1 października 2019 kard. Ricard ustąpił ze stanowiska arcybiskupa Bordeaux.

W listopadzie 2022 roku kard. Ricard przyznał się do „niewłaściwego zachowania” wobec 14-latki przed 35 laty, gdy był księdzem w diecezji marsylskiej. Prokuratura w Marsylii, która wszczęła dochodzenie w sprawie „napaści na tle seksualnym”, zamknęła je z powodu przedawnienia. W trakcie śledztwa kardynał przyznał się do tego, że całował dziewczynę, obejmował ją i pieścił przez ubranie. Zaprzeczył jednocześnie, jakoby doszło między nimi do stosunku seksualnego. Podczas konfrontacji ze swą ofiarą hierarcha poprosił ją o wybaczenie. Według ofiary, pieszczoty ks. Ricarda trwały trzy lata i ustały, gdy został przeniesiony do innej parafii. Dochodzenie w sprawie kardynała rozpoczęła też Stolica Apostolska. Wiosną 2023 roku Dykasteria Nauki Wiary zakazała mu pełnienia publicznej posługi kapłańskiej na okres pięciu lat, z wyjątkiem diecezji Digne, w której mieszka. Jednak tamtejszy biskup Emmanuel Gobilliard mu na to nie zezwala.

Kolegium Kardynalskie liczy obecnie 236 członków, w tym 122 elektorów i 114 nie mających prawa udziału w konklawe. Z tych pierwszych 6 powołał św. Jan Paweł II, 24 – Benedykt XVI i 92 – Franciszek a wśród nieelektorów 37 mianował papież-Polak, 39 – jego następca i 38 – obecny biskup Rzymu.

Najstarszymi wiekowo kardynałami są Angolczyk Alexandre do Nascimento (ur. 1 III 1925), Argentyńczyk poch. chorwackiego Estanislao Esteban Karlic (7 II 1926) i Ugandyjczyk Emmanuel Wamala (15 XII 1926), najmłodszymi zaś Włoch posługujący w Mongolii Giorgio Marengo, ur. 7 VI 1974, Portugalczyk Américo Manuel Alves Aguiar (12 XII 1973) i Francusz François-Xavier Bustillo OFMConv (23 XI 1968). Najdłuższy staż w Kolegium mają obecnie dwaj kardynałowie: Michael Michai Kitbunchu z Tajlandiii i Alexandre do Nascimento z Angoli, mianowani 2 lutego 1983.