Kard. Kasper o stosunkach polsko-żydowskich

Kard. Walter Kasper wydał komunikat w sprawie aktualnego stanu stosunków katolicko-żydowskich.

Głównym powodem opublikowania komunikatu przez przewodniczącego watykańskiej Komisji ds. Kontaktów z Judaizmem jest zawieszenie prac wspólnej komisji historyków, która zająć się miała stosunkiem papieża Piusa XII do Holokaustu.
Oto treść oświadczenia:
_W stosunkach między Kościołem katolickim i judaizmem nastąpił pozytywny zwrot, poczynając od deklaracji Nostra Aetate (n.4) Soboru Watykańskiego II (1965). Tym samym miejsce dawnych sporów zajmował dialog.
W tym nowym klimacie Komisja Stolicy Apostolskiej do spraw relacji religijnych z judaizmem oraz międzynarodowy komitet żydowski do spraw konsultacji z innymi religiami podjęły w październiku 1999 roku inicjatywę stworzenia grupy ekspertów, złożonej z trzech przedstawicieli katolickich i tyluż przedstawicieli strony żydowskiej, w celu przeanalizowania i przedstawienia istotnych spostrzeżeń na temat jedenastotomowego wydawnictwa “Actes et Documents du Saint-Siege relatifs a` la Seconde Guerre Mondiale”, ogłoszonego w latach 1965-1981 przez kilku znanych historyków. Do tego momentu w publicznej dyskusji dotyczącej Stolicy Apostolskiej i Holokaustu brano bowiem tylko marginalnie pod uwagę bogatą dokumentację zawartą w tych tomach.
Komisja do spraw relacji religijnych z judaizmem z przykrością przyjęła do wiadomości podjętą w lipcu przez ekspertów decyzję o przerwaniu swych prac. Jest ona jednocześnie wdzięczna członkom grupy, szczególnie przedstawicielom strony katolickiej, za to, co zrobiono i za wykazaną gotowość.
Od początku wydawało się jasne, że biorąc pod uwagę ramy zadania postawionego grupie, nie będzie można odpowiedzieć na wszystkie pytania, które można by rozwiązać tylko po skonsultowaniu niedostępnych jeszcze źródeł, bądź na drodze dalszych studiów. Uznano jednak, że możliwe do osiągnięcia rezultaty przyczynią się we właściwy sposób do obiektywnej dyskusji.
Eksperci zaproszeni do grupy zgodzili się podjąć swe niełatwe zadanie. Nigdy nie obiecywano im, że będą mieli dostęp do dokumentów Archiwum Watykańskiego po roku 1922.
W październiku 2000 grupa ekspertów przedstawiła Wstępny Raport, który zawierał 47 pytań; dokument ten stał się przedmiotem kontrowersyjnych dyskusji innych historyków. Perspektywy kontynuacji poszukiwań przez wspomnianą grupę zostały obszernie ocenione podczas spotkania międzynarodowego komitetu do spraw kontaktów katolicko-żydowskich, które obyło się w Nowym Jorku, w dniach 1-4 maja 2001. Pozytywny wynik tej oceny był wyrazem woli obu stron do kontynuowania badań i uwieńczenia ich wydaniem Raportu Końcowego.
Faktycznie jednak musiano stwierdzić niemożność pokonania różnic w interpretacji zadań postawionych przed grupą i jej celów. Prócz tego niedyskrecje oraz polemiczne pisma strony żydowskiej
przyczyniały się do stworzenia klimatu nieufności. Wszystko to sprawiło, że dalsze prowadzenie wspólnych badań stało się praktycznie niemożliwe.
Tego typu praca naukowa możliwa jest tylko w oparciu o poprawność, szacunek i wzajemne zaufanie tych, którzy ją podejmują. Tej nieodzownej przesłanki całkowicie zabrakło z powodu polemiki, jaką wywołało zawieszenie prac badawczych oraz ofensywnych podejrzeń, jakie towarzyszyły temu zawieszeniu. Katoliccy członkowie grupy publicznie odcięli się od podobnych interpretacji i polemicznych ocen. W chwili obecnej i na tej podstawie nie wydaje się więc możliwe wznowienie wspólnej pracy.
Komisja do spraw relacji religijnych z judaizmem pragnie usunąć wszelką wątpliwość dotyczącą nieodwracalnego charakteru drogi, jaką podjęto dla porozumienia między Żydami i chrześcijanami, drogi, którą należy iść dalej w obopólnym interesie. Proces ten, zapoczątkowany przez Sobór, kontynuowany jest przez papieża Jana Pawła II. Również autorytatywni przedstawiciele strony żydowskiej poinformowali, że nie zależy im na tego typu otwartej polemice i potwierdzili wolę dalszego pogłębienia dialogu w kwestiach religijnych.
Rzecz jasna zrozumienie między Żydami i chrześcijanami wymaga także badań historycznych. Dostęp do wszystkich źródeł historycznych stanowi zatem naturalną potrzebę tego rodzaju badań. Pragnienie historyków, by dysponować również zbiorami archiwalnymi dotyczącymi pontyfikatów Piusa XI (1922-1939) i Piusa XII (1939-1958), jest zrozumiałe i uzasadnione. Z szacunku dla prawdy Stolica Apostolska gotowa jest zgodzić się na dostęp do Archiwum Watykańskiego, kiedy tylko zakończone zostaną prace związane z uporządkowaniem i skatalogowaniem odpowiednich zbiorów.
Komisja do spraw relacji religijnych z judaizmem zadba w najbliższych miesiącach o znalezienie odpowiednich dróg dla wznowienia badań na nowych zasadach, w nadziei, że można będzie wspólnie wyjaśnić podniesione kwestie. Komisja jest przekonana, że Kościół katolicki nie boi się prawdy historycznej.
24 sierpnia 2001
Kardynał Walter Kasper,
Przewodniczący._