Kard. Parolin w Berdyczowie: błagamy o cud pokoju dla umęczonej Ukrainy!

W trzecim dniu swego pobytu na Ukrainie sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej kard. Pietro Parolin nawiedził Ogólnoukraińskie Sanktuarium Matki Bożej Szkaplerznej w Berdyczowie. Na prośbę papieża Franciszka, przewodniczył tam uroczystej Eucharystii będącej zwieńczeniem pielgrzymki katolików obrządku łacińskiego do tego narodowego sanktuarium maryjnego, które dziś zostało podniesione do rangi bazyliki mniejszej. Papieski legat modlił się dla Ukrainy o „cud tak bardzo upragnionego pokoju”, podkreślając, że „dla Boga nie ma nic niemożliwego”. Tegoroczna pielgrzymka odbyła się pod hasłem „Pod Twoją obronę uciekamy się, Pani Ukrainy”.

W homilii odczytanej niemal w całości w języku ukraińskim przez biskupa pomocniczego archidiecezji lwowskiej obrządku łacińskiego Edwarda Kawę z wyjątkiem początkowego pozdrowienia i końcowej modlitwy do Matki Bożej z Góry Karmel, odmówionej przez kard. Parolina na początku wspomniano o  pierwszym cudzie, który naznaczył historię tego miejsca kultu. Było to w 1627 r., kiedy Janusz Tyszkiewicz, wojewoda kijowski i żytomierski, został uwięziony w bitwie z Tatarami. Zakuty w kajdany obiecał, że jeśli odzyska wolność, spełni jakiś dobry uczynek ku czci Boga i Matki Bożej. Podczas snu ukazali mu się nieznani zakonnicy, którzy modlili się do Boga i Matki Bożej o jego uwolnienie. Gdy został uwolniony, postanowił wybudować w Berdyczowie klasztor dla zakonników, których widział we śnie i których trzy lata później rozpoznał u karmelitów w Lublinie. Kościół został konsekrowany w 1642 r. W ołtarzu głównym umieszczono ikonę Matki Bożej Śnieżnej, kopię ikony zachowanej w Bazylice Matki Bożej Większej w Rzymie, znanej jako Salus Populi Romani. Reprodukcja została podarowana przez samego Tyszkiewicza, który wcześniej przechowywał ją w swojej rodzinie, a w 1647 r. została uznana za cudowną przez ówczesnego biskupa Kijowa, który został uzdrowiony po modlitwie przed nią.

Sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej podkreślił, że przebywa jako legat Ojca Świętego Franciszka, który zechciał go posłać na uroczystości w Berdyczowie, aby zapewnić, że podziela smutek Ukraińców i nosi w sercu ich ukochany kraj, a także chce im też okazać szczególną bliskość i przekazać swe błogosławieństwo. Kard. Parolin przypomniał, że sanktuarium w Berdyczowie, wraz z tym w Zarwanicy, stało się centrum duchowym katolickiej Ukrainy. Wznosi się stąd błaganie do Boga o to, „co w oczach wielu wydaje się niemożliwe, o cud: cud tak bardzo upragnionego pokoju!”.

Nawiązując do czytań mszalnych, przedstawiciel papieża wskazał, że „Kościół na Ukrainie jest wezwany do pełnienia prorockiej misji: nawoływania do nieustannej modlitwy, aby Bóg nawrócił serca tych, którzy zbłądziwszy z Jego dróg i stając się niewolnikami własnej pychy, sieją przemoc i śmierć, depcząc w innych godność dzieci Bożych”. Kard. Parolin przywołał poruszający fragment Mszy o pokój: „Boże pokoju, kto sieje niezgodę, nie może Cię zrozumieć, kto kocha przemoc, nie może Cię przyjąć”. Rozważanie papieskiego legata przybrało formę modlitwy: „Do Boga, który jako jedyny może nawrócić ludzkie serce, zwracamy się z natarczywym błaganiem, aby ci, którzy budują pokój, wytrwali w swoim celu, a ci, którzy w tym przeszkadzają, zostali uzdrowieni z nienawiści, która ich dręczy”.

Kard. Parolin podkreślił, że chrześcijanin nie może tracić ufności i nadziei w Bogu. „Zwłaszcza dziś, gdy wydaje się, że zło ma przewagę, gdy okropności wojny i ból licznych ofiar oraz ogromne zniszczenia podważają wiarę w Bożą dobroć, gdy opadają nam ręce i nie mamy siły nawet na modlitwę. Pocieszmy się Słowem Bożym, które zawsze przypomina nam, że to, co niemożliwe jest dla ludzi, możliwe jest dla Boga” – mówił papieski legat. Przypomniał, że po skandalu krzyża przychodzi radość zmartwychwstania. „Dziś Ukraina doświadcza ciemnej godziny Kalwarii. Prawdziwie rozdziera serca myśl, że podczas gdy my jesteśmy tutaj, w innej części kraju toczą się bitwy, a bombardowania nie ustają – mówił kard. Parolin.

– Choć wciąż trudno jest dostrzec wielkanocne światło pokoju na horyzoncie, to zmartwychwstanie Chrystusa, będące dowodem zwycięstwa życia, wzmacnia naszą wiarę i nadzieję oraz pokazuje nam, że śmierć nie będzie miała ostatniego słowa. Cud zmartwychwstania Chrystusa jest największym potwierdzeniem, że to, co niemożliwe dla ludzi, jest możliwe dla Boga”.

Wysłannik papieża Franciszka przypomniał w homilii, że przed śmiercią Jezus dokonał wspaniałego gestu, powierzając nas swej Matce. „Matka Boża nie tylko trwa przy nas, gdy stoimy pod krzyżem Jezusa lub gdy z trudem nosimy nasze osobiste krzyże, ale łagodnie towarzyszy nam w drodze ku Jego chwalebnemu zmartwychwstaniu” – powiedział kard. Parolin. Zauważył, że mówi o tym ikona Matki Bożej Berdyczowskiej, gdzie Maryja przedstawiona jest jako Hodegetria, czyli wskazująca drogę. „Dzisiaj, za wstawiennictwem Matki Bożej, pragniemy modlić się o pokój na drogiej Ukrainie. Ona, która w swoim życiu otrzymała różne potwierdzenia, że dla Boga nie ma nic niemożliwego, przedstawia swojemu Boskiemu Synowi nasze błagania za udręczony naród ukraiński” – mówił watykański sekretarz stanu, który swą homilię zakończył modlitewnym błaganiem: „Matko Najświętsza, spraw, aby dzieci i młodzież miały spokojną i pewną przyszłość; aby rodziny były ogniskami miłości; aby starsi i chorzy otrzymali pociechę i ulgę w cierpieniu; aby ci, którzy bronią swojej ojczyzny, byli chronieni przed atakami zła; aby jeńcy wojenni mogli ponownie przytulić swych bliskich, a ofiary zostały przyjęte do Królestwa Niebieskiego”.

Uroczystą Eucharystię wraz z kard. Parolinem koncelebrowali: zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego (UKGK) arcybiskup większy kijowsko-halicki Światosław Szewczuk, nuncjusz apostolski w Ukrainie abp Visvaldas Kulbokas, mertopolita lwowski obrządku łacińskiego abp Miaczysław Mokrzycki, przewodniczący Konfrenecji Biskupów Ukrainy Kościoła rzymskokatolickiego, biskup łucki Witalij Skomarowski, biskup diecezji kijowsko-żytomierskiej Witalij Krywicki oraz biskupi rzymsko i grekokatoliccy, ojcowie karmelici z prowincjałem Krakowskiej Prowincji Zakonu Karmelitów Bosych, o. Tadeuszem Florkiem OCD oraz księża Kościoła katolickiego obu obrządków.

W Mszy św. uczestniczyli m. in. przedstawiciele władz państwowych i samorządowych oraz korpusu dyplomatycznego.

Na początku  Eucharystii bp Krywicki osobiście podziękował kilku najważniejszym gościom uroczystości. „W tym miejscu pragnę pozdrowić wszystkich, którzy przybyli, aby wielbić Boga za wstawiennictwem Najświętszej Maryi Panny, Matki Bożej Berdyczowskiej”  – powiedział. Przede wszystkim wyraził wdzięczność przedstawicielowi Ojca Świętego, kard.  Parolinowi, który przewodniczył Eucharystii. „Jesteśmy bardzo zadowoleni i szczęśliwi, że jesteś dziś z nami” – powiedział biskup. Pozdrowił również zwierzchnika UKGK abp, Szewczuka, zauważając, że „odwiedza on sanktuarium po raz pierwszy” oraz biskupa eparchii mukaczewskiej Teodora Matsapulę. Ordynariusz diecezji kijowsko-żytomierskiej uroczyście odczytał także dekret ogłaszający Ogólnoukraińskie Sanktuarium Matki Bożej Szkaplerznej  Bazyliką Mniejszą.

Msza św. zakończyła się odnowieniem Aktu Poświęcenia Ukrainy Niepokalanemu Sercu Maryi. Następnie kard. Parolin wręczył różaniec, osobisty prezent od papieża Franciszka, który został przyjęty przez kustosza sanktuarium o. Witalija Kozaka.

„Dziękujemy Bogu za możliwość życia w niepodległym państwie” – powiedział w podziękowaniu bp Skomarowski. Podziękował wszystkim obecnym: pielgrzymom za ich trud w drodze, przedstawicielom władz państwowych i korpusu dyplomatycznego oraz zwierzchnikom Kościołów obrządku wschodniego na Ukrainie za ich obecność, ojcom karmelitom za ich gościnność, a także nuncjuszowi apostolskiemu na Ukrainie, arcybiskupowi Visvaldasowi Kulbokasowi, za wszelką okazaną pomoc.

Ponieważ obecny rok został ogłoszony Rokiem Michała Archanioła w Kościele rzymskokatolickim na Ukrainie, biskup powiedział: „Oddajemy siebie, a zwłaszcza naszych obrońców, pod jego opiekę” i zapowiedział, że kard. Parolin pobłogosławi i wręczy figury Michała Archanioła przedstawicielom diecezji na placu przed sanktuarium.

Uroczystość zakończyła się odśpiewaniem pieśni „Boże Wielki i jedyny, zachowaj Ukrainę”. Poświęcenie rzeźb, które odbyło się na dziedzińcu sanktuarium, zakończyło się inwokacją: „Wszechmogący Boże, obdarz Ukrainę pokojem!”.

W związku z trudnościami i ograniczeniami związanymi z wojną, do sanktuarium przybyło mniej pielgrzymów, niż zwykle. Przybyły głównie pielgrzymki franciszkańskie – XXXII Podolska, XXXIII Franciszkańska, grupy z Żytomierza i Baraszówki, prowadzone przez ojców franciszkanów.

Kard. Parolin przebywa na Ukrainie od piątku z pięciodniową wizytą. Zgodnie z dotychczasowym programem ogłoszonym przez watykański sekretariat stanu, odwiedzi on również stolicę Kijów. Oprócz wizyty w greckokatolickiej katedrze Zmartwychwstania Pańskiego, w programie jest spotkanie z abp Światosławem Szewczukiem, zwierzchnikiem UKGK. Oprócz osobistości religijnych watykański kardynał sekretarz stanu ma się spotkać z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim, z „przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego. Dalsze szczegóły wizyty nie zostały jeszcze podane do wiadomości publicznej.

Wizerunek Berdyczowskiej Madonny, Królowej Podola, Polesia i Wołynia, słynie jako cudowny od niepamiętnych czasów. W połowie XVII wieku generał ziem Kijowskich Jan Tyszkiewicz przekazał czczony w jego rodzinie obraz do kościoła, który razem z klasztorem ufundował karmelitom bosym. Aż do wybuchu wojny bolszewickiej wizerunek przyciągał do Berdyczowa czcicieli Maryi z Ukrainy i Rosji.

W czasach komunizmu zniszczono sanktuarium i skradziono kilka tysięcy wotów. Zaginął też obraz wraz z bogatymi szatami. Nowy wizerunek berdyczowskiej Madonny poświęcono w 1991 roku. Od tego czasu prowadzone są prace restauracyjne w tamtejszym sanktuarium, którym, podobnie jak trzy i pół wieku temu, opiekują się karmelici bosi. 15 lat temu podczas uroczystości w Berdyczowie oddano Ukrainę pod opiekę Matki Bożej czczonej w tamtejszym sanktuarium. 27 października 2011 sanktuarium Matki Bożej Berdyczowskiej zostało ogłoszone ogólnoukraińskim sanktuarium narodowym.