Lublin: 80-lecie Archiwum Państwowego Muzeum na Majdanku

Na początku 1945 roku, kilka miesięcy po wyzwoleniu Lublina, w nowo powstałym Muzeum na Majdanku utworzono pierwsze w historii archiwum na terenie byłego niemieckiego obozu zagłady. Dziś (8 lutego) w 80. rocznicę jego powstania zespół archiwistów opowiedział o historii tworzenia tej wyjątkowej kolekcji dokumentów, o wysiłkach podejmowanych przez kolejne pokolenia pracowników dla ich zachowania oraz o roli, jaką te materiały odgrywają w działalności muzeum dzisiaj.

W ramach obchodów zaplanowano szereg wydarzeń, w tym premierę filmu o historii archiwum, spotkania z archiwistami, panele poświęcone poszczególnym kolekcjom dokumentów oraz prelekcję dotyczącą fotografów, którzy odwiedzili Majdanek tuż po likwidacji obozu latem 1944 roku.

Podczas wydarzenia zaprezentowano dokumenty i pamiątki związane z więźniami Majdanka, które na co dzień nie są dostępne dla zwiedzających. Uczestnicy mieli okazję zobaczyć je na własne oczy i skonsultować się z ekspertami na temat ich znaczenia w odkrywaniu historii obozu.

W archiwum przechowywane są niezwykle cenne dokumenty historyczne, gdyż KL Lublin był jednym z kluczowych elementów w realizacji tzw. „Ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”. Aktualnie zbiory archiwum obejmują ponad 25 tysięcy akt obozowych, które zajmują 18 metrów kwadratowych. Dodatkowo w skład kolekcji wchodzi około 2 tysiące grypsów, 800 prywatnych fotografii oraz 2 tysiące innych dokumentów należących do byłych więźniów.

Obóz koncentracyjny na Majdanku w Lublinie został założony przez niemieckich okupantów w 1941 roku. Początkowo był przeznaczony jako obóz przejściowy dla jeńców wojennych, ale szybko przekształcił się w miejsce brutalnej eksterminacji Żydów, a także Polaków i więźniów kilkudziesięciu narodowości, pochodzących z prawie 30 państw.

Zlokalizowany na obrzeżach Lublina Majdanek stał się jednym z największych obozów na terenie Generalnego Gubernatorstwa. W obozie stosowano brutalne metody tortur, głodzenie, eksperymenty medyczne i masowe egzekucje. Na podstawie najnowszych badań źródeł historycznych szacuje się, że latach 1942–1944 przez obóz przeszło około 130 tysięcy więźniów, z których blisko 80 tysięcy straciło życie w wyniku morderczych działań, chorób i wycieńczenia.

Majdanek był jednym z pierwszych wyzwolonych obozów. Został wyswobodzony przez Armię Czerwoną w lipcu 1944 roku. Jego wyzwolenie miało ogromne znaczenie, ponieważ umożliwiło dokładne udokumentowanie niemieckich zbrodni wojennych. Ze względu na to, że obozu nie zdołano zniszczyć przed ewakuacją, na jego terenie zachowały się liczne dowody bestialskiego traktowania więźniów, w tym dokumenty, zdjęcia i inne materiały, które zostały później wykorzystane w ściganiu zbrodniarzy wojennych oraz w badaniach historycznych.