Lublin: o kulturze i tożsamości w ramach cyklu „Polonia Restituta”

O polskiej kulturze, o tożsamości i jej budowaniu oraz o ich obecnej kondycji rozmawiali uczestnicy kolejnej odsłony konferencji z cyklu „Polonia Restituta. Dekalog dla Polski w 100-lecie odzyskania niepodległości”, która odbyła się na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II.

Konferencję rozpoczęła Msza św. w Kościele Akademickim KUL sprawowana przez abp. Stanisława Budzika, metropolitę lubelskiego.

Po otwarciu debat rektor KUL, ks. prof. Antoni Dębiński mówił: „Kultura była nośnikiem i kodem, który pozwolił przetrwać naszemu narodowi lata niewoli”. Przypomniał o obchodzonym również w tym roku jubileuszu 100-lecia KUL . Przywołał postać ks. Idziego Radziszewskiego, założyciela i pierwszego rektora uczelni, który wyraźnie podkreślał kulturotwórczą funkcję uniwersytetu. „Teraz, świętując nasz Jubileusz podkreślamy, że zmieniły się czasy i warunki, ale nie zmieniła się misja i tożsamość naszego uniwersytetu” – mówił rektor.

Metropolita lubelski, abp Stanisław Budzik zwrócił uwagę, że na czas narodowej niewoli przypada największy rozkwit polskiej kultury, literatury, muzyki i malarstwa. „Polska kultura wyrosła z korzeni chrześcijańskich pozwoliła zachować tożsamość narodową, przetrwać czas niewoli, przygotować się na walkę, odzyskanie i zagospodarowanie niepodległości” – podkreślał hierarcha.

Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego Jarosław Gowin również zwrócił uwagę na wkład, który KUL wniósł w polską kulturę. „Zasłużył się w sposób nieoceniony poprzez wkład w polską kulturę oraz obronę tożsamości Polaków. Przez długie lata był to jedyny w Polsce uniwersytet, gdzie prowadzono niezafałszowane przez narzuconą ideologię badania nad polską kulturą, tożsamością i ich chrześcijańskimi korzeniami. To tu znajdowali zatrudnienie, możliwość twórczej pracy i publikowania ludzie usuwani z innych uczelni przez komunistyczne władze za to, że nie chcieli sprzeniewierzyć się prawdzie” – przypominał. Nawiązując do nauczania św. Jana Pawła II powiedział, że każdą kulturę trzeba odnieść najpierw do człowieka, a dopiero w drugiej kolejności odnosić się do wytworów kultury. Podkreślał, że święty patron uniwersytetu wskazywał na fundamentalnie ważną funkcję kultury w życiu każdego narodu i państwa. Według niego łącznikiem między ludźmi są przede wszystkim więzi kulturowe. „Trzeba o tym przypominać w dzisiejszej Polsce i dzisiejszej Europie, która musi przywrócić i ocalić swoją tożsamość kulturową. Inaczej nie będzie Europą” mówił minister Gowin.

Nawiązał również do historii naszego kraju, która stworzyła polską kulturę i tożsamość: „Historia Polski zaczyna się od chrztu, nic więc dziwnego , że kultura polska od początku nosi wyraźne znamiona chrześcijańskie. Pierwszym tekstem, zabytkiem języka polskiego jest pieśń religijna i hymn państwowy zarazem- „Bogurodzica”. Pieśń, która do dziś jest śpiewana i do dziś wzrusza. Zwłaszcza kiedy uświadomimy sobie, ile pokoleń przed nami uczyło się tych wersów i kiedy pomyślimy o tym, w jakich momentach nasi przodkowie tę pieśń intonowali” – zwracał uwagę polityk.
Odwołał się również do twórczości bp.Wincentego Kadłubka, który przedstawiał koncepcję państwa Lechitów i jako pierwszy nazywa ją „Rzeczpospolita”. Podkreślił też, że Lublin to miejsce dobre do mówienia o kulturze i tożsamości, ponieważ to tu została zawiązana Unia Lubelska, która jest prefiguracją Unii Europejskiej. Związek ten zaowocował również powstawaniem kultury, której nie można już nazwać tylko polską, ponieważ łączyła Polaków, Litwinów, Rusinów, Łotyszów, miała też silne wpływy żydowskie, ormiańskie i tatarskie. Nosimy w sobie te wszystkie tak różnorodne tradycje.

„Musimy uczynić przedmiotem namysłu, jaka dziś jest polska kultura i w czym jest zakorzeniona. Co stanowi fundament tej kultury i tożsamości i jak się on ma do tych podwalin, głównie chrześcijańskich, które położyły minione pokolenia i dzięki którym ostaliśmy się pomimo bycia skazanymi przez sąsiadów na zapomnienie i dziejowy niebyt” – zastanawiał się minister Gowin.

Po wygłoszeniu przemówienia Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego wręczył na ręce rektora KUL, ks. Antoniego Dębińskiego symboliczny czek oznaczający dotacje, którymi KUL został objęty w ramach reformy „Konstytucja dla nauki”.

Odczytane zostały również listy od Marszałka Sejmu Marka Kuchcińskiego oraz Premiera Mateusza Morawieckiego.
W ramach konferencji odbyły się dwa panele dyskusyjne, których gośćmi byli m. in. Zofia Romaszewska, prof. Szewach Weiss, prof. Leszek Korporowicz, Krzysztof Zanussi, Zygmunt „Muniek” Staszczyk czy prof. Agnieszka Lekka-Kowalik. Prelegenci rozmawiali o wpływie okoliczności i osób na kształtowanie tożsamości oraz znaczeniu dziedzictwa kulturowego dla drugiego stulecia niepodległości RP.

Wydarzeniami towarzyszącymi konferencji były: wystawa „Nasi mistrzowie 1918-2018”, wystawa znaczków pocztowych „Ojcowie Niepodległości” oraz wystawa „Odzyskany blask. Barokowe rzeźby ołtarzowe ze zbiorów Muzeum KUL”.
Projekt “Polonia Restituta. Dekalog dla Polski w 100-lecie odzyskania niepodległości” składa się z cyklu 10 ogólnopolskich naukowych konferencji tematycznych, organizowanych w najważniejszych ośrodkach akademickich Polski i podejmujących kluczowe dla społeczeństwa zagadnienia z zakresu szeroko rozumianego życia publicznego, gospodarczego, politycznego, społecznego i kulturalnego.

Zwieńczeniem powyższych dziesięciu konferencji będzie międzynarodowy Kongres w Krakowie, podejmujący problematykę sumienia i odpowiedzialności w życiu publicznym.

Pomysłodawcą projektu jest Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, które wraz z Radą do spraw Społecznych Konferencji Episkopatu Polski zarazem stało się współorganizatorem projektu. Koordynatorem merytorycznym jest Akademia Ignatianum w Krakowie. Do realizacji zaproszono czołowe ośrodki akademickie Polski, które dydaktycznie, naukowo czy badawczo zajmują się m.in. Katolicką Nauką Społeczną.

Honorowy Patronat nad obchodami 100-lecia odzyskania niepodległości w ramach projektu „Polonia Restituta. Dekalog dla Polski w 100-lecie odzyskania niepodległości” objął prezydent Andrzej Duda.