Międzynarodowa konferencja online o sztuce rokoko

W Zespole klasztornym w Ratowie w diecezji płockiej, na terenie którego znajduje się sanktuarium nazywane „rokokową perłą Mazowsza”, odbyła się międzynarodowa konferencja online o sztuce rokoko. Naukowcy, którzy uczestniczyli w konferencji doszli do wniosku, że do tej miejscowości dotarły wpływy Augsburga i Poczdamu, które były dwoma wiodącymi ośrodkami tego stylu w sztuce. – Ratowo stało się miejscem odkrywania europejskiego dziedzictwa kulturowego – podsumował ks. kan. Bogdan Pawłowski, gospodarz Zespołu klasztornego.

XVIII-wieczne Sanktuarium w Ratowie, stanowiące jeden z elementów miejscowego Zespołu klasztornego, nazywane jest „rokokową perłą Mazowsza”. Utrwalono w nim finezyjne wizje artystów okresu rokoka – jednego z najciekawszych, a zarazem najkrócej trwających okresów w historii sztuki. Obiekt jest wpisany jest do księgi rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego.

Ratowski Zespół klasztorny stał się miejscem międzynarodowej konferencji pt. „Rokoko w Europie Środkowo-Wschodniej. Źródła i drogi recepcji. Różnice między sztuką świecką i sakralną. Główne procesy i zjawiska z perspektywy regionalnej i lokalnej”. Prelegenci i uczestnicy konferencji łączyli się z tym miejscem zdalnie. Osoby, które zarejestrowały się w webinarze, mogły ogląda transmisję w mediach społecznościowych. Chętni mogli także otrzymać nagrania z obrad.

Konferencję podzielono na kilka paneli, obejmowały one zagadnienia związane ze sztuką rokoko w Europie Środkowo-Wschodniej, jej źródła i drogi recepcji, różnice i podobieństwa w sztuce sakralnej i świeckiej, główne procesy i zjawiska z perspektywy regionalnej i lokalnej. Goście konferencji, przedstawiciele świata naukowego i instytucji kultury z Polski i Europy, przekazali, że sztuka rokoko, która promieniowała na całą Europę Środkowo-Wschodnią, dotarła również do Ratowa.

„Naukowcy między innymi analizowali adaptację wzorców francuskich i włoskich oraz ich rozprzestrzenianie ich na teren całej Europy Środkowo-Wschodniej, w tym do Polski, przez artystów tworzących w dwóch ważnych ośrodkach sztuki rokoko w XVIII wieku: w Augsburgu i Poczdamie. Wśród zabytków ruchomych zlokalizowanych na Mazowszu, poza spektakularnym, kompletnym wyposażeniem wnętrza kościoła pw. św. Antoniego w Ratowie, pojedyncze przykłady ołtarzy czy ambon, inspirowanych wzorcami niemieckich mistrzów znaleźć można między innymi w kościołach w Strzegocinie, Czersku, Warszawie, Skępem” – relacjonowała Ewa Kozłowska-Głębowicz, prezes Stowarzyszenia „Ratujmy Ratowo”, które było jednym z organizatorów konferencji.

Historycy sztuki wykazali też, że liczniejsze eksponaty w postaci pojedynczych zachowanych ołtarzy czy ambon, zlokalizować można na obecnych terenach północnozachodnich oraz zachodnich Rzeczpospolitej, ze względu na uwarunkowania historyczne i bliskie sąsiedztwo Niemiec. Poza tym w trakcie poszczególnych sesji konferencyjnych dokonali przeglądu i prezentacji różnorodnych zabytków z tego okresu z obszaru Niemiec, Polski, Ukrainy, Słowacji. Zastanawiali się nad usystematyzowaniem poszczególnych zjawisk czy odłamów, które można wyodrębnić w sztuce rokoko.

„Cieszę się, że w zespole klasztornym w Ratowie, zaliczanym obecnie do najważniejszych zabytków sztuki sakralnej okresu rokoko, na co wpływa zarówno wysoka wartość artystyczna samego wykonania elementów wystroju jak i jego kompletność – tym razem mogliśmy wirtualnie gościć wybitnych znawców tej sztuki z Polski i zagranicy. Nasze sanktuarium poza swą najważniejszą funkcją sakralną, związaną z kultem św. Antoniego, stało się również miejscem odkrywania europejskiego dziedzictwa kulturowego – podsumował ks. kan. Bogdan Pawłowski, rektor sanktuarium.

W konferncji online uczestniczyli m.in. prof. Peter Jahn z Uniwersytetu w Dreźnie i Uniwersytetu Technicznego w Berlinie, dr hab. Katarina Kolbiarz-Chmelinova z Uniwersytetu Komeńskiego w Bratysławie, dr Tornstein Veit z Uniwersytetu w Greifswaldzie, dr hab. Andrzej Betlej z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego, dyrektor Muzeum Zamku Królewskiego na Wawelu, prof. dr hab. Andrzej Kozieł z Uniwersytetu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego, prof. dr hab. Jan Ostrowski z Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie oraz dr hab. Michał Wardzyński z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego – koordynator konferencji.

Patronat honorowy nad konferencją sprawował biskup płocki Piotr Libera oraz marszałek województwa mazowieckiego Adam Struzik. Organizatorami naukowego przedsięwzięcia byli: Stowarzyszenie „Ratujmy Ratowo” we współpracy z Instytutem Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego oraz Sanktuarium Diecezjalnym św. Antoniego z Padwy w Ratowie.

***
Zabytkowy zespół w Ratowie zajmuje wyjątkowe miejsce w historii sztuki. Ten niewielki kościół, to rokokowa perła, jedyne na Mazowszu świadectwo teologii franciszkańskiej, utrwalonej w finezyjnych wizjach artystów okresu rokoka – jednego z najciekawszych, a zarazem najkrócej trwających okresów w historii sztuki. Zespół sakralny wraz z plastycznym i architektonicznym wyposażeniem wnętrz i otoczeniem wpisany jest do księgi rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego.

Składają się na niego: kościół murowany z lat 1736-1760, klasztor poreformacki murowany z pierwszej poł. XVIII w., dzwonnica, drewniana z pierwszej połowy XVII w., plebanówka murowana z końca XIX w. oraz mur przykościelny. Na tym terenie znajduje się Ostoja św. Antoniego, ponadto prowadzona jest bogata działalność edukacyjna, kulturalna i terapeutyczna. Są w nim realizowane przedsięwzięcia związane z upowszechnianiem dziedzictwa kulturowego północnego Mazowsza czy pokazywaniu „ginących” zawodów, działania z zakresu edukacji przyrodniczej i ekologicznej, zajęcia z hipoterapii i rekreacji konnej.

Kościół w Ratowie jest diecezjalnym Sanktuarium św. Antoniego z Padwy, jego rektorem jest ks. kan. Bogdan Pawłowski.