Msza św. z udziałem kard. Schönborna z okazji 200. urodzin Antona Brucknera

Oprócz licznych wydarzeń muzycznych i kulturalnych, odprawiona zostanie Msza św. z okazji 200. rocznicy urodzin Antona Brucknera. Religijne upamiętnienie wybitnego austriackiego kompozytora będzie miało miejsce w sobotę, 7 września, w kościele jezuitów w Wiedniu  z udziałem kardynała Christopha Schönborna i prepozyta miejsca pracy Brucknera przez dziesięciolecia, opactwa Św. Floriana, o. Johanna Holzingera. Uroczystości towarzyszyć będzie Msza e-moll Brucknera w wykonaniu Chóru i Zespołu Dętego St. Augustin pod dyrekcją Andreasa Pixnera.

Uroczysta Eucharystia trzy dni po urodzinach wielkiego kompozytora 4 września jest częścią „Grätzlfest”, na który Austriacka Akademia Nauk (ÖAW) zaprasza gości do Arkadenhof na terenie Campus Akademie. Anton Bruckner to „mistrz romantyzmu i jedna z najbardziej błyskotliwych osobowości w historii muzyki w świecie niemieckojęzycznym” – czytamy w komunikacie. Częścią całodniowego programu jest również uroczysty marsz gwiaździsty, w którym wezmą udział Gardemusik Wien oraz towarzystwa muzyczne Oberlaa (Wiedeń) i Kremsmünster (Górna Austria). Po południu swój udział zapowiedziały chóry Andorf, Musikverein St. Florian, Camerata Garstina, orkiestra dęta Boku Vienna oraz chór ÖAW.

Kondensacja wielkich ludzkich pytań

Szczegółowy program obchodów 200. rocznicy urodzin Brucknera można również znaleźć w katolickim tygodniku Linzer Kirchenzeitung, w którym główny dyrygent Linz Bruckner Orkiestra, Markus Poschner, mówi o trwałej fascynacji dziełami Antona Brucknera. „Bruckner nigdy nie jest nudny ani nieciekawy”, powiedział muzyk w wywiadzie. Jego zdaniem dzieła Brucknera nie są czymś, co zdejmuje się z półki co kilka lat”, ponieważ dzieła sztuki takie jak jego symfonie mają „tak wiele wspólnego z naszym życiem i naszymi sercami, że nigdy nie możemy się od nich uwolnić”. 53-letni Niemiec w 2017 roku zastąpił na stanowisku dyrygenta orkiestry  Amerykanina Dennisa Russella Daviesa.

Muzyka wielkich kompozytorów, takich jak Bruckner, „stała się częścią naszego człowieczeństwa”, ponieważ ich geniusz polega na tym, że „byli w stanie skondensować wielkie ludzkie pytania i rzeczy w życiu i wyrazić je w języku muzyki”. Nikt nie może uniknąć tych odwiecznych pytań. „Są tajemnicą, której nie możemy pojąć konceptualnie, ale która nas ogarnia. Tylko wtedy, gdy jesteśmy pochwyceni, rozumiemy, zaczynamy żyć. A do tego potrzebujemy muzyki” – mówi Poschner, który wydał swoje nagranie wszystkich 18 wersji wszystkich jedenastu symfonii Brucknera, aby uczcić 200. rocznicę jego urodzin.

Nie jest kopią Wagnera

Bruckner tworzył niezależną muzykę, podkreślił dyrygent, choć miał „decydujące źródła inspiracji”. Poschner zaliczył do nich Richarda Wagnera, ale także Beethovena, Mozarta, Haydna, różnych kompozytorów renesansowych oraz muzykę francuską i włoską. Kompozytor z Górnej Austrii nigdy nie był „kompozytorskim epigonem Wagnera, którego tak wielu by chciało”. Bruckner zbliżył się również bardziej niż ktokolwiek inny do muzyki dwunastotonowej i idei muzyki serialnej, czegoś, co Arnold Schönberg, Anton Webern, Alban Berg  zauważyli już w tamtym czasie.

Dyrygent mówi również o „biegunowości” Brucknera: kompozytor, który urodził się w Ansfelden niedaleko Linzu, był z jednej strony silnie zakorzeniony w tradycji, ale także ucieleśniał awangardę, „także pod względem filozoficznym i estetycznym”. Bruckner definiował siebie „nie, jak Beethoven, poprzez walkę, którą toczył o ideały Rewolucji Francuskiej”, ale poprzez rytuał, który według Poschnera był „niemal super-spersonalizowanym spojrzeniem na sztukę”.

Joseph Anton Bruckner urodził się 4 września 1824 w Ansfelden w Górnej Austrii. Był austriackim kompozytorem romantycznym, organistą i nauczycielem akademickim. Jako kompozytor został uznany przez współczesnych dopiero pod koniec życia, niemniej jednak był jednym z najważniejszych i najbardziej innowacyjnych kompozytorów swoich czasów, a jego dzieła miały ogromny wpływ na historię muzyki XIX w.

Bruckner początkowo uczył się zawodu nauczyciela, co wcześniej robili jego dziadek i ojciec. W ówczesnej Austrii stanowisko nauczyciela wiązało się ze stanowiskiem muzyka kościelnego, dlatego Anton zaczął grać na organach jako chłopiec i otrzymał pierwsze lekcje basso continuo. Droga wiejskiego muzyka pracującego w surowych warunkach do wykładowcy uniwersyteckiego i twórcy półtoragodzinnych symfonii wykonywanych w wiedeńskim Musikverein: To historia całkowitej zmiany środowiska, która była w ogóle możliwa tylko dzięki gruntownej zachęcie, wytrwałej pracowitości i niezachwianej wierze w siłę własnego talentu i misji.

Bruckner, pobożny człowiek wywodzący się z prostego wiejskiego środowiska, przez całe życie pozostawał outsiderem w wyższych sferach Wiednia. Nie był intelektualistą, który korespondował z ważnymi osobistościami, kultywował intelektualne zainteresowania czy brał udział w bieżących debatach. Był i pozostał pobożnym człowiekiem z prowincji. Przez całe życie zachował dialekt swojej ojczyzny. Ubierał się staroświecko i nieelegancko, praktykował ścisłe rytuały modlitewne i czuł się znacznie bardziej komfortowo w nieformalnej atmosferze pubu piwnego niż w eleganckim towarzystwie.

Bruckner zmarł w 11 października 1896 r. w Wiedniu  jako uznany na całym świecie kompozytor i został pochowany w klasztorze św. Floriana. Całkiem możliwe, że jego muzyczna wizja nie była całkowicie z tego świata.

Słynny austriacki dyrygent Nikolaus Harnoncourt porównał kiedyś Antona Brucknera do „kamienia z księżyca”. Jego zdaniem ten kompozytor dosłownie „eksplodował w historii muzyki”, „ma się wrażenie, że nie miał poprzednika ani następcy”.

Jego najważniejszymi i najbardziej znanymi kompozycjami są symfonie. Wzbogacił także muzykę kościelną ważnymi dziełami, w tym trzema Mszami i Te Deum. Jako organista był szczególnie podziwiany za swoje improwizacje.

Przez cały rok 2024 organizowane są liczne wydarzenia z okazji 200. rocznicy urodzin Brucknera pod hasłem: „Anton Bruckner 2024”, szczególnie w jego rodzinnej prowincji Górnej Austrii.