Muzea diecezjalne już otwarte dla zwiedzających

Muzea diecezjalne od 4 maja, w ramach poluźniania restrykcji antyepidemicznych, zostały otwarte tak jak inne instytucje kultury. Powracają z ofertą, której zwiedzający nie zdążyli obejrzeć z powodu pandemii lub przygotowują nową ofertę na jesień. Wszędzie turystów obowiązują precyzyjne ograniczenia sanitarne.

W ramach zmniejszenia obostrzeń sanitarnych rząd postanowił, że od 4 maja otwarte zostały m.in. instytucje kultury, w tym muzea i galerie sztuki. W związku z tym do normalnego funkcjonowania starają się wrócić także muzea diecezjalne.

Wszystkie instytucje kultury muszą jednak działać w ścisłym reżimie sanitarnym, obowiązuje również limit jednej osoby na 15 metrów kw. Warto zapoznać się z zasadami w poszczególnych miejscach przed ich odwiedzeniem.

El Greco w Siedlcach

Do zwiedzania swoich zbiorów zaprasza Muzeum Diecezjalne w Siedlcach. Placówka od 4 maja przyjmuje jednorazowo 10 osób (zwiedzający indywidualni lub grupy zorganizowane), po wcześniejszym umówieniu się telefonicznym lub mailowym. Wejścia do muzeum odbywają się wyłącznie o pełnych godzinach: 10.00, 11.00, 12.00, 13.00 i 14.00.

W siedleckim muzeum można obejrzeć wiele wspaniałych dzieł sztuki, w tym galerię 47 portretów biskupów włodzimierskich, łuckich i podlaskich oraz przede wszystkim słynny obraz El Greco „Ekstaza Świętego Franciszka” – jedyny obraz hiszpańskiego malarza w Polsce.

Ikony w Płocku

Od 4 maja ponownie czynne jest też m.in. Muzeum Diecezjalne w Płocku. Jest to jedno z najstarszych muzeów kościelnych w Polsce. Powstało w 1903 r. z inicjatywy ks. kan. Antoniego J. Nowowiejskiego, późniejszego biskupa płockiego.

Oprócz wystaw stałych, warta obejrzenia jest tam ekspozycja czasowa, prezentująca ikony wielkopostne i wielkanocne. Wystawa ta została otwarta na krótko przed trzecią falą pandemii, kiedy zarządzono zamknięcie muzeów, w związku z czym niewiele osób miało okazję ją obejrzeć.

Wystawa ikon jest kolejną z czterech wystaw, zaplanowanych wspólnie z Pracownią Ikonograficzną, prowadzoną przez Katarzynę Kobuszewską przy ul. Kwiatka 9 w Płocku. Prezentowany jest na niej różnorodny dorobek środowiska ikonopisarzy skupionych wokół tej pracowni. Można zobaczyć m.in. całe, wielopostaciowe sceny dotyczące najważniejszych wydarzeń z chrześcijańskiej historii zbawienia. Ikony przemawiają treścią znaną z Pisma św. i Tradycji, zakorzenionej w konkretnym czasie liturgicznym. Tematyka wielkopostno-wielkanocna jest bogata w treści, a autorzy prac nadali jej ciekawą formę.

Wystawa ikon będzie czynna potrwa do 23 maja, czyli do uroczystości Zesłania Ducha Świętego (23 maja). Znajduje się w sali wystaw czasowych w budynku Opactwa Pobenedyktyńskiego. Bilety do obu budynków muzealnych (Opactwo i „stare” muzeum) dostępne są w kasie w „starym” muzeum”. Szczegółowe informacje na stronie www.mdplock.pl

Willmann dla warszawiaków

Zaprasza także Muzeum Archidiecezji Warszawskiej – od wtorku do niedzieli w godz. 12.00-18.00. Po otwarciu 4 maja dostępna jest ekspozycja stała, a przedłużona do 16 maja jest wystawa Michaela Leopolda Willmanna pt. „Willmann. Opus minor”, nawiązująca do wrocławskiej wystawy Willmann. Opus magnum (2019-2020). W Warszawie prezentowanych jest 30 obrazów olejnych oraz rysunki i grafiki inspirowane twórczością artysty (1630-1706), którego życie i twórczość silnie związane było ze Śląskiem i lubiąskim opactwem cystersów.

Od 1952 r. wiele jego dzieł znalazło się w Warszawie, ale wielu warszawiaków nie jest tego świadomych. Wystawy „Willmann encore. Męczeństwa apostołów” oraz „Willmann. Opus minor” mają na celu przywrócenie należytego rozgłosu temu artyście, którego prace obecne są w kilkunastu warszawskich kościołach oraz licznych muzach w Polsce i w Europie.

Z kolei jeszcze tylko do 9 maja czynna jest wystawa prac pejzażowych Andrzeja Frydrycha (ur. 1983). Jest to przestrzeń wyobrażona, jedynie horyzontalna kompozycja może kojarzyć się z tradycyjnym tematem malarskim. Większości obrazów przyporządkowane są obiekty, które w sposób symboliczny podejmują z nimi dialog. Draperia okalająca formy o różnych kształtach jest motywem scalającym. Tkanina zdaje się skrywać tajemnice, tylko częściowo odsłonięta pokazuje jej nieoczywistą zawartość. Świat zewnętrzny, jego powłoka, kryje w sobie życie wewnętrzne, duchowe, na pozór niedostępne.

„Pasterz” Karol Wojtyła

Do otwarcia 11 maja przygotowuje się Muzeum Archidiecezjalne Kardynała Karola Wojtyły w Krakowie. Dostępne będą m.in. wystawy stałe, czyli sztuka sakralna od XIII do XX wieku w malarstwie, tkaninach i złotnictwie. Obejrzeć też będzie można wystawę pt. „Pasterz” przygotowana na 100. rocznicę urodzin Jana Pawła II we współpracy z Instytutem Dialogu Międzykulturowego im. Jana Pawła II.

Składają się na nią przedmioty osobiste Karola Wojtyły, pochodzące szczególnie z okresu biskupiego, arcybiskupiego i kardynalskiego, dary, które otrzymywał od wiernych w tych latach, a także przedmioty wpisujące się w okres pontyfikatu Papieża Polaka. – Wystawa została otwarta w zeszłym roku także w pandemii, dlatego jeszcze niewiele osób zdążyło ją zobaczyć. Oprócz tego dostępna będzie stała ekspozycja sztuki dawnej. Natomiast wystawy czasowe planujemy, ale bardziej na jesień – poinformowała KAI Karolina Wolska-Wróbel z Muzeum Archidiecezjalnego Kardynała Karola Wojtyły.

Krakowska placówka nie wprowadzi na razie możliwości zwiedzania grupowego, zaś zwiedzanie indywidualne będzie na bieżąco monitorowane – turyści będą się poruszać w dystanie społecznym, przy zachowaniu odległości 1 osoby na 15 m kw. – Dopóki nie zostanie zniesiony obowiązek noszenia maseczek, trzeba będzie je nosić także u nas, a przy wejściu obowiązuje dezynfekcja rąk – dodaje Karolina Wolska-Wróbel. Muzeum będzie czynne od wtorku do niedzieli w godz. 10.00-17.00 (ostatnie wejście o 16.30).

Martyrologia wsi

Od soboty 8 maja indywidualni turyści będą mogli ponownie zwiedzać Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie – symboliczne dla Polski miejsce, które ma przypominać o niemieckich zbrodniach na mieszkańcach wsi.

Nowoczesny, wyposażony we współczesne technologie obiekt muzealny miał być otwarty w drugiej połowie marca, ale uniemożliwiła to trwająca pandemia. Dlatego oficjalne otwarcie Mauzoleum zaplanowano na 12 i 13 lipca, gdy przypadają obchody Dni Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej. Do Michniowa ma przyjechać z tej okazji prezydent Andrzej Duda wraz z małżonką.

Unikatową monolityczną bryłę budynku Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie tworzy 11 segmentów: 5 zamkniętych i 6 otwartych, z charakterystycznymi pęknięciami, z których kolejne ulegają stopniowej deformacji i rozpadowi. Celowa degradacja elementów bryły to symbol eskalacji wojennych represji wobec mieszkańców wsi. Na potrzeby ekspozycji została także skomponowana muzyka, która będzie słyszana w całym obiekcie. Jej autorem jest znakomity kompozytor Tomasz Wiracki.

Budowa Mauzoleum trwała prawie 10 lat. Inwestycja kosztowała ok. 40 mln zł.

Michniów to miejscowość w Górach Świętokrzyskich, w której Niemcy 12-13 lipca 1943 r. zamordowali 204 osoby: 103 mężczyzn – w większości spalonych żywcem, 53 kobiety i 48 dzieci, aż dziesięcioro z nich miało mniej niż 10 lat. Najmłodszą ofiarą był dziewięciodniowy Stefanek Dąbrowa, wrzucony przez niemieckiego żandarma do płonącej stodoły. Mord mieszkańców wsi było odwetem za ich pomoc dla oddziałów partyzanckich oraz przynależność do Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich.

Część muzeów nieczynna

Z powodu remontu nieczynne jest natomiast Muzeum Diecezjalne w Pelplinie, gdzie zwykle można obejrzeć m.in. unikatową dwutomową wersję Biblii Gutenberga z połowy XV w., wykonaną przez mistrza Henryka Costera z Lubeki. Całość obejmuje łącznie 641 kart zadrukowanych obustronnie w dwóch kolumnach o wymiarach 285 mm x 85 mm, zawierających 40-42 wiersze. Przed II wojną światową biblia przez Warszawę trafiła do Paryża. Stamtąd w 1940 r. wywieziono ją do Londynu, a potem Kanady. Do Pelplina powróciła w 1959 r. Do naszych czasów przetrwało tylko 48 egzemplarzy tej najcenniejszej książki świata.

Pandemia, ale też remonty zatrzymały na razie otwarcie także innych muzeów diecezjalnych – w archikatedrze oliwskiej w Gdańsku i we Wrocławiu. Pierwsze ruszy być może, gdy możliwe będą koncerty muzyki sakralnej, drugie jest nieczynne do odwołania z powodu prac konserwacyjnych. Ze względu na trwającą pandemię do odwołania zamknięte jest także Włocławskie Muzeum Diecezjalne, które jak inne tego typu placówki prezentuje zbiory sztuki sakralnej z różnych epok.

Muzea kościelne są istotnym elementem kultury katolickiej w Polsce. Obecnie w Polsce działa około 100 tego typu placówek: diecezjalnych, zakonnych i parafialnych. Gromadzą one nierzadko niezwykle cenne i urozmaicone zbiory: od średniowiecznej sztuki sakralnej po twórczość współczesną, sztukę użytkową czy ludową.

Episkopat Polski powołał niedawno Stowarzyszenie Muzeów i Skarbców Kościelnych „Ars Sacra”. Pomoże ono tym placówkom w zdobywaniu niezbędnych środków na utrzymanie i dalszy rozwój. Obecnie status większości tych muzeów uniemożliwia im ubieganie się o jakiekolwiek środki publiczne, bowiem traktowane są jako instytucje prywatne. Tymczasem środki publiczne pomogłyby znacznie w utrzymaniu muzeów kościelnych, ich modernizacji, pozyskiwaniu nowych eksponatów czy wzmocnieniu działalności edukacyjnej. Jednym z zadań Stowarzyszenia „Ars Sacra” jest też praca nad zacieśnieniem współpracy z państwowymi placówkami muzealnymi.

Mt 5,14

Przykładem takiej państwowo-kościelnej współpracy jest współprowadzenie Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego przez Archidiecezję Warszawską i Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Muzeum zostało powołane w kwietniu 2016 r., mieści się na terenie Centrum Opatrzności Bożej, stanowiąc jego integralną część.

Prezentowana w Muzeum wystawa główna opowiada historię dwóch patronów Muzeum – Jana Pawła II i Prymasa Stefana Wyszyńskiego na tle stulecia, w którym żyli. Jej ramy chronologiczne obejmują okres od 1901 roku (rok urodzin Stefana Wyszyńskiego) do 2005 roku (śmierć Jana Pawła II).

Ekspozycja ukazuje wpływ obu bohaterów Muzeum na losy Kościoła i Polski, ich wkład w zachowanie wiary i tożsamości narodowej, kulturowej Polaków oraz obalenie komunizmu.

W latach 2016-2019 MKiDN przekazało Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego: 23 mln 420 tys. zł na budowę siedziby i przygotowanie ekspozycji oraz 8 mln 435 tys. zł na prowadzenie bieżącej działalności. Muzeum realizowało również projekt z Programu Niepodległa „Na drodze do Niepodległej. Ojcowie Wolności – Jan Paweł II i Stefan Wyszyński” o wartości 386 tys. zł. W 2020 r. Muzeum otrzymało dotację w wysokości 6 mln 859 tys. zł na prowadzenie bieżącej działalności.

Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego (Mt 5,14) zostało otwarte dla zwiedzających 6 maja, a już od 4 maja instytucja zaprosiła do obejrzenia wystawy „Willmann encore. Męczeństwa apostołów” w oddziale przy Placu Bankowym.

Ekspozycję główną Mt 5,14, znajdującą się pod kopułą Świątyni Opatrzności Bożej, można zwiedzać codziennie od czwartku do niedzieli w godz. 12.00–19.00 (ostatnie wejście o godz. 18.00, w czwartki zwiedzanie nieodpłatne).

Wystawę czasową „Willmann encore. Męczeństwa apostołów” można zwiedzać codziennie od wtorku do niedzieli (12.00–18.00, ostatnie wejście 17.30). Prezentacja dzieł Michaela Leopolda Willmanna, nazywanego „śląskim Rembrandtem”, stanowi kontynuację ubiegłorocznej wystawy Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Jest to 18 wielkich płócien ze słynnego cyklu „Męczeństwa apostołów”. Wystawie towarzyszy katalog „Willmann w Warszawie”, dostępny w sklepiku. Zawiera on także informacje na temat dzieł prezentowanych na trwającej równolegle wystawie „Willmann. Opus minor”, którą można zobaczyć w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej.

Muzeum zachęca do rezerwacji biletów on-line: https://mt514.pl/bilety. Oczywiście istnieje także możliwość nabycia ich na miejscu. Placówka kontynuuje swoją aktywność on-line, gdzie zaprasza na wirtualną wycieczkę po Muzeum.