Pius XI potępił faszystowskie ustawy rasowe

Historyk dwutygodnika włoskich jezuitów „La Civilta Cattolica” ks. Giovanni Sale wyraził oburzenie z powodu słów przewodniczącego Izby Deputowanych Gianfranco Finiego, który oskarżył Kościół o to, że w 1938 r. nie sprzeciwił się faszystowskim ustawom rasowym, godzących w blisko 50 tysięcy obywateli pochodzenia żydowskiego.

Duchowny podkreślił, że prawo to potępił wówczas papież Pius XI.

W czasie uroczystości upamiętniającej wydarzenia sprzed 70 laty Fini wyraził opinię, że „należy się zastanowić, dlaczego społeczeństwo włoskie w zdecydowanej większości dostosowało się do antyżydowskiego ustawodawstwa, i, poza nielicznymi wyjątkami, nie było szczególnych przejawów sprzeciwu”. Po czym dodał: „Nawet, choć mówię to z bólem, ze strony Kościoła katolickiego”.

Ks. Sale, który sprawie tej poświęcił wiele prac i artykułów, oświadczył, że wypowiedź przewodniczącego izby niższej parlamentu jest „bulwersująca”. Włoski jezuita stwierdził, że najwidoczniej Fini „nie zna karty narodowej historii, na której odnotowano konfrontację między Mussolinim i Piusem XI”, bądź „przeoczył ją, szukając współwinnego odpowiedzialności, która należy do jego własnej historii, choć nie najświeższej”. Nawiązał on do faktu, że Fini stał do niedawna czele partii Sojusz Narodowy, która deklarowała się jako spadkobierczyni faszyzmu.

Historyk przypomniał, że ustawy rasowe spotkały się z „otwartym potępieniem” ze strony Piusa XI, który od początku pontyfikatu ostro krytykował „eugeniczny rasizm, praktykowany w Niemczech, ale także w Stanach Zjednoczonych”. „Powiedział Mussoliniemu, że źle robił, zajmując takie samo stanowisko, jak jego niemiecki kolega. Doszło na tym tle do gwałtownej wymiany «ciosów» między Mussolinim i papieżem” – zauważył włoski jezuita. Dodał, że papież robił wszystko, aby nie doszło do przyjęcia ustaw rasowych przez parlament, a kiedy widział, że to się nie uda, zabiegał o „zredukowanie do minimum ich następstw, szkodliwych i dyskryminujących Żydów, naturalnie na płaszczyźnie dyplomatycznej i w granicach swoich możliwości”.

„W końcu Pius XI poniósł porażkę na całej linii i górę wziął Mussolini, trzeba jednak powiedzieć, że papież był jedynym, który sprzeciwił się wówczas ustawom rasowym z całych swoich sił i w granicach własnych kompetencji” – podkreślił ks. Sale