Płońsk – XIX Międzynarodowy Festiwal ks. Macieja Kazimierza Sarbiewskiego

Noc Poetów, Konkurs krasomówczy, promocja książki o rzymskiej wyprawie poety oraz rozmowy o poezji i literaturze stanowiły ważne punkty programu XIX Międzynarodowego Festiwalu ks. Macieja Kazimierza Sarbiewskiego (1595-1640), który odbył się w Płońsku i okolicach (diecezja płocka). O dziele życia tego niezwykłego, barokowego poety, dyskutowali goście z całej Polski.

XIX Międzynarodowy Festiwal ks. Macieja Kazimierza Sarbiewskiego „Chrześcijański Horacy z Mazowsza” to spotkanie interdyscyplinarne, przywracające pamięć jezuicie, ks. Maciejowi Kazimierzowi Sarbiewskiemu (1595-1640) jako poecie rangi europejskiej: – Za swą działalność otrzymał w Rzymie Wawrzyn Poetycki od papieża Urbana VIII. Był też uczonym: profesorem Akademii Wileńskiej i kolegiów jezuickich oraz badaczem literatury. Ponadto zapamiętano go jako oratora, kaznodziei króla Władysława IV Wazy – przypomniała dr Teresa Kaczorowska, główna organizatorka festiwalu.

– W naturze człowieka tkwi wędrowanie, po łacinie mówiono, że człowiek jest homo viator – człowiekiem-wędrowcem, który myśli o ostatecznym celu podróży, jakim jest przeznaczenie człowieka – wieczność. Ziemskie podróże, jak choćby opisana przez Sarbiewskiego droga do Rzymu, są zaledwie namiastką, alegorią podróży. Ostatecznym bowiem spełnieniem pragnień poety jest piękno absolutne, które nazywa niebem – powiedział w czasie Mszy św. w intencji ks. Sarbiewskiego w Sarbiewie – o. dr Krzysztof Dorosz, jezuita.

Festiwal jak co roku był bogaty w wydarzenia kulturalne. W trakcie festiwalu między innymi rozstrzygnięte zostały trzy konkursy dla młodzieży: krasomówczy, recytatorski i na prezentację multimedialną o Sarbiewskim oraz XIX konkurs poezji dla dorosłych (w dwóch kategoriach: w j. polskim i j. łacińskim).

W XIX Konkursie Krasomówczym, który odbył się w Szkole Podstawowej im. ks. Macieja Kazimierza Sarbiewskiego w Sarbiewie (zakres wypowiedzi był bardzo szeroki, od polityki, poprzez marzenia, po radzenie sobie ze stresem) pierwsze miejsce zajęła Oliwia Wieczorek, uczennica Szkoły Podstawowej nr 2 w Płońsku. Drugie miejsce jury przyznało Gabrieli Kretkiewicz, również uczennicy SP nr 2 w Płońsku. Na trzecim miejscu znalazł się Adam Sybicki ze Szkoły Podstawowej nr 3 w Płońsku. Przewodniczącym jury był prof. Janusz Rohoziński.

Profesorowie Rafał Mikołajczak i Aleksander W. Dymczyk opowiedzieli o książce „Rzymskim szlakiem Sarbiewskiego”. – To przez niego Europa poznała Polskę, naszą wrażliwość, nasze spojrzenie na świat, i to wszystko, jak odczuwamy Europę, jak odczuwamy siebie samych. Niewielu jest polskich pisarzy, którzy jak on, osiągnęli taką sławę i dzięki temu mogli tyle o Polsce opowiedzieć. To, co tworzymy na naszej ziemi, w naszych małych ojczyznach, jest częścią tej wielkiej ojczyzny, którą jest chrześcijańska Europa – uważali naukowcy.

Nawiązali też do myśli św. Jana Pawła II: „To właśnie duch, kultura tworzy Europę. Jeżeli ducha zabraknie – zabraknie tego fundamentu, na którym jest ta wspólnota”: – Wspólnotę nie tworzy gospodarka, nie wspólna moneta, ale wspólny duch – duch chrześcijańskiego uniwersalizmu. Sarbiewski pokazał, że można być polskim poetą i jednocześnie uniwersalnym – zaznaczyli.

Ciekawym przedsięwzięciem była Noc Poetów w „Sienkiewiczówce” (obecnie Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poświętnem), gdzie utwory poetyckie, w tym Sarbiewskiego, w nowym przekładzie prof. Elwiry Buszewicz z Uniwersytetu Jagiellońskiego, wzbogacono muzyką Macieja Pruchniewicza.

Interesujący charakter miało spotkanie literacko-muzyczne „Między wieżą Babel a świątynią ciszy”, w Państwowej Szkole Muzycznej I st. w Płońsku. Ponadto była okazja do zwiedzenia Domu Pamięci w Płońsku (jest to miejsce poświęcone współistnieniu obok siebie przez wiele stuleci dwóch narodów: polskiego i żydowskiego, promujące dialog międzykulturowy i międzypokoleniowy).

Podsumowaniem festiwalu była uroczysta gala finałowa w Miejskim Centrum Kultury w Płońsku, zakończona koncertem w wykonaniu artystów z Włoch. Byli to: Dominika Zamara (sopran), Ennio Cominetti (fortepian) i Andrea Ceccomori (flet ).

Międzynarodowy Festiwal ks. Macieja Kazimierza Sarbiewskiego znajduje się na stałe w lokalnym kalendarzu imprez. Aktywizuje wiele środowisk, zachęca naukowców, poetów, artystów, młodzież do poznania postaci i twórczości „Chrześcijańskiego Horacego z Mazowsza”. Gromadzi gości z Polski i zagranicy.

Nad jego organizacją czuwa zarząd fundacji Academia Europaea Sarbieviana z prezes dr Teresą Kaczorowską. Wydarzenie organizacyjnie i finansowo wsparło szesnastu partnerów i mecenasów. Festiwalowi patronował m.in. biskup płocki Szymon Stułkowski.

***

Maciej Kazimierz Sarbiewski urodził się 24 lutego 1595 r. we wsi Sarbiewo, 10 km od Płońska. Z Mazowszem Północnym związany jest też poprzez Pułtusk, gdzie ukończył Kolegium Jezuickie, narodził się jako poeta (poprzez pierwszy swój utwór – pieśń „Do Narwi”) i jezuita. Utwory Sarbiewskiego cechuje liryzm i refleksyjność, co sprawia, że jego poezja przypomina utwory i Horacego, i Kochanowskiego. Przebywając na studiach w Rzymie, w wieku 28 lat wygłosił rozprawę „O poincie i dowcipie”, a mając lat 30 wydał słynny pierwszy zbiór poezji w języku łacińskim, przez co wszedł na stałe do literatury jako poeta i jako teoretyk literatury.

Papież Urban VIII uhonorował go wieńcem laurowym, najwyższym odznaczeniem dla poetów tamtego czasu, co dziś można porównać z Nagrodą Nobla. Jego wykłady w Rzymie cieszyły się ogromną popularnością. Uczeni europejscy prowadzili z nim listowną wymianę myśli. Maciej K. Sarbiewski był także wykładowcą filozofii i retoryki na Uniwersytecie im. Stefana Batorego w Wilnie, gdzie obronił dwa doktoraty, a od 1635 roku aż do śmierci był kaznodzieją królewskim na dworze Władysława IV, u którego cieszył się dużym uznaniem i zaufaniem.

Zmarł u boku króla w wieku 45 lat, nagle, dnia 2 kwietnia 1640 roku. Pozostawił po sobie wiele tomów kazań, rozpraw i poezji. Obok liryki religijnej i patriotycznej wiele utworów poświęcił przyrodzie. Profesor Władysław Tatarkiewicz rolę Macieja K. Sarbiewskiego w historii kultury określił jako „pierwszego Polaka w historii estetyki”.

Mimo głębokiej religijności poety (na przykład jego hymny do Najświętszej Marii Panny) jego filozofia jest przeniknięta relatywizmem. Był również poetą gorąco zaangażowanym w spory polityczne. Żył w niebezpiecznych czasach Wojny Trzydziestoletniej i z pasją popierał walkę z Turkami.