Polsko-niemieckie nabożeństwo na rzecz pokoju

Lepiej, aby nie było okazji do upamiętnienia nabożeństwem 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej. Rocznica ta bowiem przypomina o niezmierzonym bólu różnych narodów. Zamiast miłości pojawiła się nienawiść, zamiast radości ból i rozpacz, zamiast pokoju – lęk o przyszłość – mówił w sobotę 31 sierpnia podczas ekumenicznego nabożeństwa na rzecz pamięci i pokoju bp Jerzy Samiec, zwierzchnik polskich luteran i prezes Polskiej Rady Ekumenicznej.

Polsko-niemieckie nabożeństwo sprawowane w kościele ewangelicko-augsburskim Świętej Trójcy na Placu Małachowskiego w Warszawie było wspólną inicjatywą Polskiej Rady Ekumenicznej i Kościoła Ewangelickiego w Niemczech.

W pierwszej części nabożeństwa oprócz pieśni pokutnych i modlitwy o pokój, nastąpiła seria świadectw osób, które ucierpiały w czasie wojny osobiście lub mających takie osoby w rodzinie, a także ludzi zaangażowanych w proces pojednania polsko-niemieckiego.

Byli to m.in. Stanisław Zalewski, świadek tragizmu getta warszawskiego, członek Związku Walki Zbrojnej, więzień Pawiaka, Auschwitz-Birkenau i Mauthausen-Gusen; córka Marii Milbrandt, harcerki, sanitariuszki w Powstaniu Warszawskim, jeńca kilku obozów; ks. dr Hans-Henning Ness, wypędzony po wojnie z rodziną w Rothbach (pol. Gorce), jako dziecko świadek brutalnych prześladowań ludności niemieckiej wyrzucanej z domów zajętych przez komunistyczną milicję.

Podczas nabożeństwa zostały upamiętnione tragiczne wydarzenia lat wojny, a także przypomniane kroki pojednania polsko-niemieckiego, takie jak Memorandum Wschodnie Kościoła Ewangelickiego w Niemczech czy list rzymskokatolickich biskupów polskich do biskupów niemieckich.

Kazanie było podzielone na dwie części, wygłoszone przez wiceprzewodniczącą Rady Kościoła Ewangelickiego w Niemczech (EKD) Annette Kurschus i zwierzchnika Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP, prezesa Polskiej Rady Ekumenicznej bp. Jerzego Samca.

Oboje wchodzą w skład wspólnej Komisji Kontaktów Polskiej Rady Ekumenicznej i Kościoła Ewangelickiego w Niemczech, która powstała w 1974 r. i działa na rzecz pogłębiania pojednania między Polską a Niemcami.

W pierwszej części Annete Kurschus nawiązała do słów Israela Baala Towa, żydowskiego uczonego, żyjącego w Rzeczpospolitej Obojga Narodów, który podkreślał, że tajemnicą zbawienia jest przypominanie. Kaznodziejka odniosła to do pamięci o okropieństwie II wojny światowej, ale także o pamięci o tym, kto był agresorem a kto ofiarą.

– Przypominanie porusza wrażliwe rany w sercu tych, którzy przeżyli tę historię na własnej skórze. Nie jest to łatwe ćwiczenie. Przypominanie wzywa do odpowiedzialności, zmusza do zajęcia stanowiska – mówiła.

Jak stwierdziła Kurschus, „coraz głośniej brzmią głosy, które się temu sprzeciwiają i wołają o grubą kreskę”. – To, co niepojęte, jest zakłamywane i nazywane „kleksem historii”. Znowu dochodzi do głosu głucha narodowa duma. Jest to niebezpieczne szyderstwo z ośmiu dziesięcioleci uważnej polityki i konsekwentnej dyplomacji, jakie Kościołowi i społeczeństwu udało się krok po kroku wzmocnić między Polską a Niemcami w jednoczącej się Europie – mówiła przedstawicielka Kościoła Ewangelickiego w Niemczech.

Bp Jerzy Samiec podkreślił, że lepiej, aby nie było okazji do upamiętnienia nabożeństwem 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej. Rocznica ta bowiem przypomina o niezmierzonym i niewypowiedzianym bólu, jaki przeżywali ludzie różnych narodów; ludzie, którzy chcieli prowadzić ciche i spokojne życie wypełnione realizowaniem marzeń.

„Chcieli kochać, pracować, zakładać rodziny, wychowywać dzieci, podróżować, bawić się, zachwycać pięknem świata, po prostu żyć. W zamian zostali wyrzuceni z domów, byli więzieni, mordowani, zmuszani do ubierania mundurów i do walki. Zamiast miłości pojawiła się nienawiść, zamiast radości ból i rozpacz. Zamiast pokoju, lęk o przyszłość” – mówił zwierzchnik polskich luteran.

Wskazywał, że wojna na zawsze zmieniła oblicze Europy, a przygotowaniem do niej było m.in. to, że ludzie ulegli przekazywanej fałszywej nauce o wyższości jednego człowieka nad drugim. –Niestety, Kościoły nie znalazły w sobie siły, by przypominać prawdę o miłości Boga do wszystkich i o tym, że wszyscy – wierzący i niewierzący – są przez Boga stworzeni oraz, że Chrystus umierał na krzyżu za każdego człowieka – podkreślił bp Samiec.

Jak stwierdził, Kościoły dla własnych korzyści „błogosławiły armaty i ideologię faszyzmu i nazizmu”. Dodał, że opór nielicznych „nie unieważnia, ani nie pomniejsza odpowiedzialności i kompromitacji Kościołów, które zamiast wsłuchiwać się w głos Zbawiciela, wybierały zdradę Ewangelii i krzyk przywódców mówiących to, co chciały usłyszeć tłumy oraz cynicznie dotykających najniższych instynktów”.

Jego zdaniem, współcześnie chrześcijanie, mając pokój Chrystusa w sercu, są zobowiązani do odpowiedzialnego kreowania świata w odniesieniu do dzisiejszych problemów, takich jak głód, migracje czy zmiany klimatu.

Chrześcijanie powinni mówić o odpowiedzialności człowieka za dziś i za jutro. Powinni to czynić w trójnasób: poprzez zaangażowanie w sprawy społeczne od gmin do parlamentów, poprzez mówienie o zagrożeniach i wywieranie nacisku na decydentów i wreszcie poprzez modlitwę. – Pozostaje nam prośba, by Ten, Który obdarza nas swoim pokojem, zainterweniował w nasz świat, bo bez Jego pomocy nie damy rady – zakończył bp Jerzy Samiec.

Podczas nabożeństwa została wręczona nagroda Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce im. królewny Anny Wazówny. Nagrodę otrzymało Stowarzyszenie „Zeichen der Hoffnung – Znaki Nadziei” za „zaangażowanie na rzecz pojednania polsko-niemieckiego oraz za budowanie mostów pomiędzy naszymi narodami i Kościołami”.

Stowarzyszenie „Znaki Nadziei” powstało w 1977 r. z inicjatywy niemieckich Kościołów ewangelickich. Celem jego działalności jest pomoc ofiarom przemocy narodowego socjalizmu w Polsce, szczególnie byłym więźniom obozów koncentracyjnych. Stowarzyszenie organizuje dla nich wsparcie materialne, wczasy, a także opiekę na starość. Ponadto inicjuje spotkania z nimi w szkołach, przygotowuje dyskusje i wykłady na temat relacji polsko-niemieckich, wysyła też wolontariuszy do Polski. Polska Rada Ekumeniczna jest partnerem „Znaków Nadziei” w organizacji pomocy dla byłych więźniów nazistowskich obozów koncentracyjnych.

W nabożeństwie wzięli udział przedstawiciele Kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej i Grupie Roboczej Kościołów Chrześcijańskich w Niemczech oraz reprezentanci Kościoła rzymskokatolickiego, m.in. bp Krzysztof Nitkiewicz, przewodniczący Rady KEP ds. Ekumenizmu, reprezentanci organizacji społecznych, dyplomaci, urzędnicy państwowi, ludzie nauki i mediów oraz wielu innych świeckich i duchownych zaangażowanych w dialog międzynarodowy i ekumeniczny. Obecni byli ambasador Republiki Federalnej Niemiec w Polsce Rolf Nikel oraz wicemarszałek Senatu RP Maria Koc.

Galeria zdjęć (5 zdjęć)