Średniowieczny dokument z Gniezna na liście UNESCO

Dokument protekcyjny papieża Innocentego II z 1136 roku dla arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, przechowywany w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie, został wpisany na listę krajową programu UNESCO „Pamięć świata”. Decyzję o wpisie podjął Polski Komitet ds. UNEESCO.

Uroczystość wręczenia certyfikatów wpisu na listę odbyła się 26 czerwca w Belwederze w Warszawie, w obecności minister kultury i dziedzictwa narodowego.

Pergaminowy dokument z Gniezna jest jednym z 17 obiektów i kolekcji, które w obecnej, piątej edycji programu, zostały umieszczone w tym prestiżowym rejestrze. Poza nim trafiły tam między innymi: kodeks rękopiśmienny z ok. 800 roku z kazaniami czyli „Praedicationes” (Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej), Akt detronizacji cara Mikołaja I z 25 stycznia 1831 roku (Biblioteka Polska w Paryżu), rękopisy dzieł symfonicznych, kameralnych i filmowych Henryka Warsa, 1947-1974 (Polish Music Center USC w Los Angeles) czy spuścizna Jerzego Kukuczki – dokumentacja fotograficzna (Fundacja Wielki Człowiek w Katowicach).

Certyfikat wpisu dla dokumentu z Gniezna odebrał ks. Michał Sołomieniuk, dyrektor Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, a prymasa reprezentował jego delegat ds. kultury, ks. Jan Kasprowicz. Podczas uroczystej gali w Belwederze zaprezentowano filmu dokumentalny, promujący łącznie wszystkie 17 dokumentów oraz kolekcji. Natomiast piosenki Henryka Warsa, czyli przedwojenne szlagiery filmowe i powojenne utwory w języku angielskim, zaprezentował kwartet smyczkowy i soliści z akompaniamentem Krzesimira Dębskiego.

Dokument protekcyjny Innocentego II ze zbiorów gnieźnieńskich jest najstarszym dokumentem, przechowywanym z Polsce a jednocześnie ma fundamentalne znaczenie dla badań nad historią języka polskiego, bowiem zawiera pierwsze zapisy po polsku. W dokumencie, zredagowanym po łacinie, znajduje się bowiem ponad czterysta nazw miejscowych i osobowych w naszym języku. Z punktu widzenia historycznego obiekt ma również ogromną rangę, albowiem kładł on kres dążeniom niemieckiego arcybiskupstwa w Magdeburgu do objęcia zwierzchnictwa nad Kościołem w całej Polsce.

Jest to już trzeci obiekt z Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, wpisany staraniem tegoż archiwum na listę krajową programu „Pamięć świata”: w roku 2014 trafił tam ewangelistarz z XI wieku, zw. Złotym Kodeksem gnieźnieńskim, zaś w roku 2016 dokument rycerza Zbiluta z 1153 roku.

Program Pamięć Świata (Memory of the World) został zainaugurowany w 1992 roku w dla podkreślenia znaczenia, a jednocześnie strat i zagrożeń dziedzictwa dokumentacyjnego. Program promuje jego długotrwałą ochronę oraz potrzebę upowszechnienia dostępu do niego. Polska lista krajowa została zainaugurowana w roku 2014.