Publikujemy kalendarium najważniejszych wydarzeń 2016 roku w Stolicy Apostolskiej i w Watykanie.

STYCZEŃ

12 stycznia ukazał się wywiad-rzeka Andrei Torniellego z Franciszkiem pt. „Miłosierdzie to imię Boga”. Papież przekonuje w nim, że miłosierdzie stanowi dowód tożsamości Boga. Do noszenia tej książki w kieszeni i czytania np. przez pięć minut, zachęcał podczas watykańskiej prezentacji włoski aktor i reżyser Roberto Benigni.

„Piątki miłosierdzia”. Od stycznia do listopada papież raz w miesiącu spotykał się z chorymi, uzależnionymi, z ludźmi zepchniętymi na margines, odwiedzając ich zazwyczaj w placówkach, które świadczą im pomoc. Robił to w ramach Jubileuszu Miłosierdzia, aby zwrócić uwagę na potrzebę pełnienia uczynków miłosierdzia co do duszy i co do ciała. Siedem takich spotkań odbyło się w Rzymie, a po jednym w Ciampino, w Castel Gandolfo, w Grecji i w Polsce. Franciszek odwiedził dom dla osób starszych i chorych w stanie wegetatywnym, ośrodek dla uzależnionych od narkotyków, ośrodek dla uchodźców, osoby upośledzone intelektualnie, starszych wiekiem i chorych kapłanów, byłe prostytutki, szpitalny oddział neonatologii i hospicjum (chciał w ten sposób ukazać znaczenie początkowej i końcowej fazy ludzkiego życia), wioskę dla dzieci z rodzin przeżywających trudności, a także grupę byłych księży z ich żonami i dziećmi (spotkanie odbyło się w mieszkaniu jednego z nich). W ramach tej inicjatywy, w kwietniu, papież wraz z prawosławnym patriarchą Bartłomiejem z Konstantynopola i abp. Hieronimem z Aten, odwiedził obóz dla imigrantów i uchodźców na greckiej wyspie Lesbos, a w lipcu modlił się w ciszy na terenie obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, odwiedził chore dzieci w szpitalu pediatrycznym w Krakowie i przewodniczył Drodze Krzyżowej w ramach Światowych Dni Młodzieży.

Papież odwiedził 17 stycznia rzymską Synagogę Większą. „Dzięki żydowskim korzeniom chrześcijaństwa istnieje wyjątkowa i szczególna więź w dialogu. Żydzi i chrześcijanie powinni czuć się braćmi, zjednoczeni przez tego samego Boga i wspólne bogate dziedzictwo duchowe, na których trzeba się opierać w dalszym budowaniu przyszłości” – powiedział Franciszek. Była to trzecia papieska wizyta w tym miejscu: jako pierwszy był tam w 1986 r. św. Jan Paweł II, a następnie w 2010 r. Benedykt XVI.

Zmiany w wielkoczwartkowym obrzędzie mycia nóg. Na wniosek papieża Kongregacja ds. Kultu Bożego postanowiła 21 stycznia, że oprócz mężczyzn do obrzędu mogą być dopuszczone także kobiety, aby w pełni wyrazić znaczenie gestu, który uczynił Jezus w Wieczerniku, dając się „do końca” dla zbawienia wszystkich. Franciszek umywał już nogi nie tylko kobietom, ale również niechrześcijanom, czego jednak nie przewiduje dekret Kongregacji.

LUTY

Zakończenie Roku Życia Konsekrowanego. „Biada, gdyby w życiu duchowym doszło do przyzwyczajenia, biada, gdyby nasze charyzmaty skrystalizowały się w abstrakcyjnej doktrynie” – przestrzegł papież. Wezwał zakonnice i zakonników, aby byli „proroczym i konkretnym znakiem” bliskości Boga, dzieląc kondycję „słabości, grzechu i ran człowieka naszych czasów”. Rok, ogłoszony z inicjatywy samych osób konsekrowanych, trwał od 30 listopada 2014 do 2 lutego 2016 r.

Papież rozesłał 10 lutego na świat misjonarzy miłosierdzia. Było ich 1071, w tym 76 z Polski. Franciszek udzielił im władzy rozgrzeszenia z grzechów zastrzeżonych Stolicy Apostolskiej i powierzył zadanie głoszenia „radości przebaczenia”.

25 lutego ukazała się książka papieża pt. „Miłość przed światem”, zawierająca odpowiedzi na pytania dzieci. Jej pomysłodawcą był o. Antonio Spadaro, autor pierwszego wywiadu z Franciszkiem. To właśnie na jego ręce napłynęło 259 listów z pytaniami od dzieci w wieku od 6 do 13 lat, pochodzących m.in. z Syrii, Nigerii i Chin. Włoski jezuita zadał je następnie papieżowi, spotykając się z nim w Domu św. Marty. Odpowiadając na postawione mu pytania Franciszek stwierdził, że przez swą prostotę są one niezwykle trudne: „Co robił Bóg, zanim stworzył świat?” – „Kochał”. „Dlaczego rodzice czasami się kłócą?” – „Bo są tylko ludźmi”.

MARZEC

Uporządkowanie finansowania procesów beatyfikacyjnych i kanonizacyjnych. 10 marca weszły w życie nowe regulacje, które zobowiązują m.in. do sumiennej księgowości i wprowadzają obowiązek kontroli finansowej. W wypadku nadużyć przewidują postępowanie dyscyplinarne. Powołany też został fundusz solidarności, którym w razie potrzeby będzie dysponować Kongregacja Spraw Kanonizacyjnych.

19 marca powstało papieskie konto na Instagramie – @Franciscus. W dniu inauguracji miało już prawie pół miliona obserwujących. Obecnie jest ich 3,4 mln. Z kolei liczba użytkowników 9 wersji językowych papieskiego konta @Pontifex na Twitterze zbliżyła się w ciągu 2016 r. do 32 mln.

KWIECIEŃ

8 kwietnia ogłoszono posynodalną adhortację papieża Franciszka „Amoris laetitia”. Jest ona podsumowaniem III Nadzwyczajnego i XIV Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów nt. rodziny, które odbyły się w 2014 i 2015 r. Najwięcej dyskusji wzbudził rozdział ósmy, dotyczący sytuacji osób rozwiedzionych, żyjących w nowych związkach. Papież stwierdził, że „nie należy oczekiwać” nowych „norm ogólnych typu kanonicznego, które można by stosować do wszystkich przypadków. Możliwa jest tylko nowa zachęta do odpowiedzialnego rozeznania osobistego i duszpasterskiego indywidualnych przypadków, które powinno uznać, że ponieważ stopień odpowiedzialności nie jest równy w każdym przypadku, to konsekwencje lub skutki danej normy niekoniecznie muszą być takie same”. Nie wykluczył, że może to dotyczyć także dyscypliny sakramentalnej, „ponieważ po rozeznaniu można uznać, że w danej sytuacji nie ma poważnej winy”. Czterech kardynałów wystosowało do papieża list z prośbą o rozwianie budzących się w nich w związku z adhortacją wątpliwości, jednak pozostał on bez odpowiedzi.

Papież przyjął w Watykanie dwie grupy uchodźców. Z wizyty w obozie na greckiej wyspie Lesbos 16 kwietnia przywiózł w kwietniu 12 Syryjczyków. Z kolei w czerwcu przyleciało stamtąd kolejnych 9 osób. W większości są to muzułmanie. Ten „korytarz humanitarny” uruchomiono dzięki współpracy żandarmerii watykańskiej z władzami Włoch i Grecji oraz rzymską Wspólnotą Świętego Idziego, która zaopiekowała się przybyłymi.

MAJ

Franciszek odebrał 6 maja w Watykanie międzynarodową Nagrodę Karola Wielkiego. Został nią uhonorowany przez niemieckie miasto Akwizgran za swe wybitne zaangażowanie „na rzecz pokoju i zrozumienia, współczucia i tolerancji, solidarności i ochrony stworzenia”.

Nowe instytuty zakonne na prawie diecezjalnym mogą powstawać jedynie po uzyskaniu pozytywnej opinii Kongregacji ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego. Reskrypt w tej sprawie podpisał 20 maja, z upoważnienia papieża, sekretarz stanu kard. Pietro Parolin. W dokumencie zaznaczono, że każdy instytut życia konsekrowanego jest darem dla całego Kościoła. W trosce o to, aby decyzje te były poprzedzone właściwym rozeznaniem oryginalności charyzmatu, określającego cechy specyficzne, a także możliwości rozwoju, dla ważności ustanowienia nowego instytutu konieczne jest wcześniejsze zasięgnięcie opinii wspomnianej Kongregacji.

CZERWIEC

Papieskie rekolekcje dla księży z całego świata odbyły się w dniach 1-3 czerwca. Uczestniczyło w nich ponad 6 tys. duchownych. Franciszek wygłosił trzy rozważania, każde w innej bazylice rzymskiej. Wezwał kapłanów do „nawrócenia mentalności instytucjonalnej” i zachęcił do podążania drogą „prostoty ewangelicznej”, która pojmuje i dokonuje wszystkiego w kluczu miłosierdzia. Tłumaczył, że bycie miłosiernym to nie jeden z wielu, ale jedyny sposób bycia – nie ma innej możliwości bycia księdzem. Przekonywał, że „najlepszym spowiednikiem jest zwykle ten, kto sam się lepiej spowiada”. Zachęcił duchownych, by w konfesjonale nie byli „ciekawi” i nie patrzyli na penitentów jak sędziowie-funkcjonariusze. Zaznaczył również, że ludzie wybaczają księżom wiele wad, z wyjątkiem przywiązania do pieniędzy.

Biskupi będą karani za tuszowanie pedofilii. Franciszek postanowił 4 czerwca, że biskupi reagujący opieszale na poważne przestępstwa duchownych będą usuwani z urzędu. Dotyczy to m.in. przypadków nadużyć seksualnych wobec małoletnich i dorosłych osób niepełnosprawnych.

Dwoje nowych świętych. Franciszek kanonizował 5 czerwca Polaka, bł. Stanisława Papczyńskiego, założyciela zgromadzenia księży marianów, i Szwedkę, bł. Marię Elżbietę Hesselblad, odnowicielkę zakonu brygidek.

Obowiązkowe wspomnienie liturgiczne św. Marii Magdaleny zostało podniesione 10 czerwca do rangi święta, obchodzonego w Kościele powszechnym. Zmiana nastąpiła na życzenie papieża Franciszka, który chciał w ten sposób podkreślić rolę nie tylko tej świętej kobiety, która jako pierwsza przekazała światu wiadomość o zmartwychwstaniu Pana Jezusa (dlatego nazywana jest „apostołką apostołów”), ale także wszystkich kobiet w Kościele.

LIPIEC

Papież określił 4 lipca kompetencje organów zarządzających dobrami materialnymi Stolicy Apostolskiej. Chodziło o zapewnienie jasnego i jednoznacznego rozróżnienia między kontrolą a nadzorem z jednej strony, a administracją dóbr z drugiej. Dlatego Franciszek ustalił, jakie kompetencje należą do Administracji Dóbr Stolicy Apostolskiej i na czym polega kontrola i nadzór ze strony Sekretariatu ds. Gospodarki.

Konstytucja apostolska „Vultum Dei quaerere” o żeńskim życiu kontemplacyjnym. Papież postanowił 22 lipca m.in., że należy unikać naboru kandydatek z innych krajów tylko po to, „aby klasztor mógł przetrwać”. Zachęcił siostry, „aby zwracały wielką uwagę na rozeznanie powołania i duchowe, nie ulegając pokusie liczb i skuteczności” oraz przypomniał, że okres formacji wymaga długiego czasu: od 9 do 12 lat.

SIERPIEŃ

Franciszek utworzył 2 sierpnia komisję ds. przestudiowania kwestii diakonatu kobiet, zwłaszcza w pierwszych wiekach Kościoła. Jest to wynik jego spotkania z uczestniczkami Zebrania Plenarnego Międzynarodowej Unii Przełożonych Generalnych w maju 2016 r.

Reforma Kurii Rzymskiej nabiera konkretnych kształtów. Papież utworzył dwie nowe dykasterie. Pierwsza, ds. Świeckich, Rodziny i Życia, działająca od 1 września, zastąpiła dotychczasowe Papieskie Rady ds. Świeckich i ds. Rodziny. Z kolei Dykasteria ds. Integralnego Rozwoju Człowieka, rozpoczynająca swe prace 1 stycznia 2017 r., wchłonęła dotychczasowe Papieskie Rady: Iustitia et Pax, Cor Unum, ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowa oraz ds. Duszpasterstwa Migrantów i Podróżujących. Jej sekcją ds. uchodźców pokieruje osobiście Franciszek.

WRZESIEŃ

Franciszek kanonizował 4 września bł. Matkę Teresę z Kalkuty, założycielkę Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Miłości. – Niech ta niestrudzona pracownica miłosierdzia pomaga nam zrozumieć coraz bardziej, że naszym jedynym kryterium działania jest bezinteresowna miłość, wolna od wszelkiej ideologii i od wszelkich ograniczeń, skierowana do wszystkich niezależnie od języka, kultury, rasy czy religii – prosił papież.

15 września ogłoszono uzgodnienie norm Kodeksu Prawa Kanonicznego oraz Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich w sprawach dotyczących małżeństwa i chrztu dzieci. Było to konieczne z powodu nasilenia zjawiska migracji i faktu, że wierni Katolickich Kościołów Wschodnich często zamieszkują na terenach zdominowanych przez Kościół łaciński. Od tej pory małżeństwo między katolikami obrządku łacińskiego i wiernymi Kościołów wschodnich są ważne jedynie, gdy zostały zawarte przed kapłanem (a nie przed delegowanym diakonem lub świeckim, co jest możliwe w Kościele łacińskim). O przynależności kościelnej dziecka decyduje teraz nie obrządek, w którym udzielono chrztu, ale przynależność kościelna rodziców. W przypadku rodziców należących do dwóch różnych obrządków katolickich wschodnie prawo kanoniczne dotychczas faworyzowało obrządek ojca, obecnie konieczne będzie, tak jak w Kościele łacińskim, porozumienie między małżonkami.

Stolica Apostolska i Państwo Watykańskie przystąpiły 19 września do Konwencji Narodów Zjednoczonych Przeciwko Korupcji. Zobowiązuje ona m.in. do karania czynnego i biernego przekupstwa funkcjonariuszy publicznych. Główne postanowienia Konwencji są już zawarte w prawodawstwie Stolicy Apostolskiej od 2013 r.

PAŹDZIERNIK

6 października ogłoszono, że tematem XV Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów, zaplanowanego na październik 2018 r. w Watykanie będzie „Młodzież, wiara i powołanie”. Stanowić ma ono kontynuację dwóch poprzednich zgromadzeń synodalnych nt. rodziny, które odbyły się w 2014 i 2015 r. Po raz kolejny zostanie przeprowadzona ankieta. Katalog pytań stanowić będzie część dokumentu przygotowawczego, który jest dziełem Sekretariatu Generalnego Synodów Biskupów we współpracy z ekspertami. Zostanie on następnie rozesłany do wszystkich konferencji biskupich, diecezji i instytucji kościelnych.

Franciszek kanonizował 16 października siedmioro błogosławionych. Są to: Francuz Salomon Leclerc, Meksykanin Józefa Sanchez del Río, Hiszpan Emanuel Gonzáleza García, Włosi: Ludwik Pavoni i Alfonsa Maria Fusco, Argentyńczyk Józefa Brochero i Francuzka Elżbieta od Trójcy Przenajświętszej Catez.

25 października ogłoszono Instrukcję Kongregacji Nauki Wiary o grzebaniu zmarłych. Zaleca ona pochówek ciał, chociaż nie zakazuje kremacji. Domaga się natomiast przechowywania prochów na cmentarzu, a nie w mieszkaniu (chyba, że zezwoli na to ordynariusz miejsca), zakazując ich rozrzucania, a także przerabiania na pamiątki, biżuterię czy inne przedmioty. Podkreśla, że „w przypadku gdy zmarły notorycznie żądał kremacji i rozrzucenia własnych prochów w naturze z powodów sprzecznych z wiarą chrześcijańską, należy, zgodnie z prawem, odmówić przeprowadzenia uroczystości pogrzebowych”.

LISTOPAD

19 listopada Franciszek kreował nowych kardynałów. Znalazło się wśród nich 13 elektorów, którzy mają prawo wybierać papieża podczas przyszłego konklawe oraz 4 nieelektorów. Po konsystorzu Kolegium Kardynalskie liczyło 228 osób, reprezentujących 75 państw z sześciu kontynentów. Po raz pierwszy swoich przedstawicieli mają w nim: Bangladesz, Lesotho, Malezja, Papua Nowa Gwinea i Republika Środkowoafrykańska. Po kilku latach nieobecności wróciły do niego Albania i Mauritius.

20 listopada zakończyły się obchody Jubileuszu Miłosierdzia. Ich symbolicznym zwieńczeniem było zamknięcie Drzwi Świętych bazyliki św. Piotra w Watykanie. Choć jubileusz obchodzony był we wszystkich diecezjach świata, to jednak wielu katolików przybyło z tradycyjną w latach świętych pielgrzymką do Rzymu. Przechodzili oni przez Drzwi Święte (tym razem zwane Bramą Miłosierdzia) w czterech papieskich bazylikach Wiecznego Miasta. Bramę Miłosierdzia w Bazylice św. Piotra przekroczyło ponad 21,2 mln osób.

21 listopada opublikowano List apostolski „Misericordia et misera”. – Pomimo, że zakończył się Nadzwyczajny Jubileuszowy Rok Miłosierdzia, to drzwi miłosierdzia naszego serca są zawsze szeroko otwarte – stwierdził papież. Ogłosił swą decyzję, że wszyscy kapłani będą mogli zwalniać z ekskomuniki związanej z popełnieniem aborcji, że księża należący do Bractwa Kapłańskiego św. Piusa X (lefebrystów) będą mogli ważnie udzielać rozgrzeszenia, i że aż do odwołania swoją posługę pełnić będą misjonarze miłosierdzia. Ponadto Franciszek ogłosił XXXIII Niedzielę Zwykłą Światowym Dniem Ubogich.

GRUDZIEŃ

Papieski apel w sprawie zakończenia wojny w Syrii. W liście przekazanym 12 grudnia prezydentowi Baszarowi al-Asadowi Franciszek zaapelował do niego i do wspólnoty międzynarodowej o położenie kresu przemocy i o pokojowe rozwiązanie konfliktu, potępiając wszelkie formy ekstremizmu i terroryzmu, z jakiejkolwiek strony by pochodziły. Wezwał też prezydenta do zapewnienia pełnego przestrzegania prawa międzynarodowego w odniesieniu do ochrony cywilów i dostępu do pomocy humanitarnej.

Stolica Apostolska mediuje w dialogu między rządem i opozycją w Kolumbii. W Watykanie odbyło się 16 grudnia historyczne spotkanie papieża Franciszka z prezydentem Kolumbii Juanem Manuelem Santosem i jego poprzednikiem Alvaro Uribe, który jest dziś głównym przeciwnikiem porozumienia pokojowego zawartego między rządem a lewicowymi partyzantami z Rewolucyjnych Sił Zbrojnych Kolumbii. Za jego zawarcie Santos otrzymał tegoroczną Pokojową Nagrodę Nobla, lecz mieszkańcy Kolumbii odrzucili je w referendum niewielką większością głosów.

Stolica Apostolska prowadziła podobną mediację również w Wenezueli, z tym, że w rozmowach w Caracas uczestniczyli papiescy wysłannicy. Jednak negocjacje te zostały na razie zawieszone.

Publikujemy wykaz najważniejszych wydarzeń z życia Stolicy Apostolskiej i Państwa Watykańskiego w roku 2015.

STYCZEŃ

Nowi kardynałowie. Franciszek ogłosił nazwiska 20 nowych członków kolegium kardynalskiego. Pochodzą oni z 18 krajów. Najstarszy ma 96 lat, najmłodszy zaś 54. Po raz pierwszy w historii swoich kardynałów otrzymały: Mjanma, Panama, Wyspy Zielonego Przylądka i Wyspy Tonga. Insygnia godności kardynalskiej papież wręczył im 14 lutego.

Kościół walczy z ebolą. „Wspólnoty katolickie w krajach dotkniętych epidemią eboli są na pierwszej linii walki z wirusem” – przypomniał stały przedstawiciel Stolicy Apostolskiej przy ONZ abp Bernardito Auza. W marcu w Watykanie utworzono fundusz wspierający projekty związane ze zwalczaniem epidemii i jej skutków w Afryce. Chodzi zwłaszcza o Liberię, Sierra Leone i Gwineę, gdzie najbardziej dała się we znaki ta plaga. Obsługą funduszu zajmuje się Papieska Rada „Iustitia et Pax”, która zaprasza także zewnętrznych ofiarodawców do udziału w tej inicjatywie. Fundusz powstał z woli Ojca Świętego, który porównał przy tym tę śmiercionośną chorobę do trądu. Do lipca Stolica Apostolska przekazała już 3 mln euro na walkę z wirusem.

LUTY

Reforma Kurii Rzymskiej. Pięciokrotnie zbierała się w 2015 r. dziewięcioosobowa Rada Kardynałów, która pomaga w tym dziele papieżowi. Franciszek podjął już decyzję o utworzeniu dwóch nowych dykasterii. Pierwsza przejmie kompetencje dotychczasowych instytucji kurialnych zajmujących się świeckimi, rodziną i życiem, druga zaś – sprawiedliwością, pokojem i migracjami. Członkowie K-9 mówili także o synodalności oraz konieczności decentralizacji Kościoła. Papież zapewnia, że reforma centralnych urzędów Kościoła „będzie kontynuowana z determinacją, jasnością i stanowczością”.

Dyrektorium Homiletyczne. Ogłosiła je i rozesłała do episkopatów krajowych Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów. Do jego powstania przyczyniły się sugestie wyrażane na zgromadzeniach Synodu Biskupów o Eucharystii (2005) i słowie Bożym (2008) oraz uwagi Benedykta XVI i Franciszka nt. homilii. W pierwszej części dokumentu, zatytułowanej „Homilia i środowisko liturgiczne”, opisano istotę, funkcję i szczególny kontekst homilii, jak również cechy, którymi powinien się wyróżniać kaznodzieja. Druga część nosi tytuł „Ars praedicandi” i zajmuje się sztuką kaznodziejstwa, jej metodologią i głównymi cechami. Tytułem przykładu przedstawiono zasadniczą interpretację niedzielnych czytań. Powstrzymano się jednak od prezentacji wzorcowych kazań. „Na ambonie się nie improwizuje” – tak najkrócej skomentował dokument sekretarz Kongregacji, abp Arthur Roche.

MARZEC

Zwołanie Jubileuszu Miłosierdzia. Zapowiedział to papież Franciszek podczas nabożeństwa pokutnego w bazylice św. Piotra. Nadzwyczajny Rok Święty Miłosierdzia potrwa od 8 grudnia 2015 do 20 listopada 2016 r. pod hasłem „Miłosierni jak Ojciec”. W ogłoszonej 11 kwietnia bulli „Misericordiae vultus” Ojciec Święty zarządził, że będzie on obchodzony nie tylko w Rzymie, ale również we wszystkich diecezjach świata, gdzie także zostaną otwarte Drzwi Święte – Bramy Miłosierdzia. W Wielkim Poście 2016 r. przewidziano rozesłanie „misjonarzy miłosierdzia” – kapłanów, którym udzielona będzie władza rozgrzeszania także z grzechów zastrzeżonych Stolicy Apostolskiej. Franciszek postanowił też, że wszyscy kapłani będą mogli w Roku Jubileuszowym rozgrzeszyć z grzechu aborcji, a łaskę ważnego i zgodnego z prawem rozgrzeszenia będą mogli uzyskać także wierni, którzy przystąpią do sakramentu pojednania u kapłanów z Bractwa św. Piusa X (lefebrystów).

Sprzeciw wobec kary śmierci. Stolica Apostolska zaapelowała do wspólnoty międzynarodowej o globalne moratorium na wykonywanie kary śmierci. Oświadczenie w tej sprawie przedstawił na 28. sesji Rady Praw Człowieka w ONZ stały watykański obserwator przy instytucjach ONZ w Genewie abp Silvano Tomasi. Przypomniał on słowa św. Jana Pawła II z encykliki „Evangelium vitae”, że w dzisiejszych czasach istnieją inne środki niż kara śmierci, by bronić ludzkiego życia przed agresorem oraz strzec porządku publicznego i bezpieczeństwa. Kilka dni później papież Franciszek, zwracając się do członków Międzynarodowej Komisji Przeciwko Karze Śmierci, przypomniał, że Kościół broni życia od poczęcia do naturalnej śmierci. Wskazał, że kara śmierci jest niedopuszczalna, niezależnie od tego, jakie przestępstwo zostało popełnione, uwłacza bowiem świętości życia i godności osoby ludzkiej. „Dla państwa prawa kara śmierci jest porażką, gdyż zmusza do zabijania w imię sprawiedliwości” – podkreślił Franciszek.

KWIECIEŃ

Nowy doktor Kościoła. Franciszek ogłosił nim ormiańskiego filozofa, poetę i mistyka, św. Grzegorza z Nareku. Jest on 36. osobą obdarzoną przez Kościół katolicki tym tytułem, przyznawanym tym świętym, którzy wnieśli znaczący wkład w pogłębienie zrozumienia misterium Boga i wydatnie powiększyli bogactwo doświadczenia chrześcijańskiego. Św. Jan Paweł II określił go mianem jednego z największych piewców Matki Bożej.

MAJ

Walka z nadużyciami seksualnymi. Komisja ds. Ochrony Małoletnich otrzymała statut, zaaprobowany ad experimentum na trzy lata. Pełni ona rolę konsultacyjną: ma proponować Ojcu Świętemu konkretne inicjatywy związane z ochroną małoletnich i przeciwdziałaniem w Kościele zjawisku nadużyć seksualnych, nie zajmuje się natomiast ich konkretnymi przypadkami. W jej skład wchodzi m.in. była ambasador Polski przy Stolicy Apostolskiej prof. Hanna Suchocka. W 2015 r. Komisja opiniowała m.in. projekt zmian w Kodeksie Prawa Kanonicznego, przewidujących karę dla biskupów, którzy ukrywają wykorzystywanie seksualne małoletnich przez duchownych. Obecnie nie ma w KPK podstawy prawnej do ukarania biskupów za tuszowanie przypadków nadużyć seksualnych w swoich diecezjach. Franciszek zapowiedział utworzenie w obrębie Kongregacji Nauki Wiary sekcji sądowej, z własnym personelem, która będzie zajmowała się osądzaniem biskupów, którzy nie przeszkodzili molestowaniu małoletnich. Od 2001 r. Kongregacja zajmuje się już spływającymi z całego świata oskarżeniami o nadużycia seksualne duchownych wobec osób niepełnoletnich. Skupia się jednak na prowadzeniu dochodzeń i procesów w tych sprawach, a także karaniem winnych.

Kanonizacja czterech zakonnic. Papież ogłosił je świętymi podczas Mszy św. na placu św. Piotra w Watykanie. Żyły one w XIX i na początku XX wieku. Są to dwie Palestynki: Maria (Mariam) Bauardi i Maria Alfonsyna Danil Ghattas oraz Francuzka Joanna Emilia de Villeneuve i Włoszka Maria Krystyna Brando. Pierwsza była karmelitanką bosą, zaś pozostałe założyły nowe żeńskie zgromadzenia zakonne: Sióstr od Najświętszego Różańca, Sióstr od Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej, zwane „błękitnymi siostrami z Castres” oraz Sióstr Wynagrodzicielek Jezusowi Sakramentalnemu.

CZERWIEC

Premier Kopacz u papieża. Spotkanie z Franciszkiem i złożenie kwiatów przy grobie św. Jana Pawła II w bazylice św. Piotra były głównymi punktami wizyty szefowej rządu w Watykanie. Rozmowa z papieżem trwała 40 minut. Pani premier poprosiła Franciszka o modlitwę za Polaków i Polskę, pozdrowiła go w imieniu swoich rodaków i zapewniła, że kochają go tak jak wcześniej kochali św. Jana Pawła II. Przekonywała papieża, by podczas pobytu w Polsce w 2016 r. zechciał choć na krótko przyjechać do Warszawy, w której wiele się zmieniło od słynnego wołania Jana Pawła II sprzed 36 lat („Niech zstąpi Duch Twój i odnowi ziemię! Tę ziemię!”). Jej zdaniem Polska potrzebuje dziś podobnego „nowego impulsu”. Według pani premier Franciszek jest „nową wiosną Kościoła”. – Jestem przekonana, że zrobi jeszcze wiele dobrego – oświadczyła Kopacz.

Proces abp. Józefa Wesołowskiego. Były nuncjusz apostolski w Dominikanie został oskarżony o posiadanie pornografii dziecięcej i akty pedofilii. Z powodu problemów zdrowotnych nie stawił się jednak przed Trybunałem Państwa Watykańskiego i jego proces został odroczony. 28 sierpnia pozwany zmarł w wyniku ostrego zawału mięśnia sercowego. Jego pogrzeb odbył się 5 września w Czorsztynie. Choć Kongregacja Nauki Wiary wykluczyła go ze stanu duchownego, to ze względu na złożoną apelację wyrok ten się nie uprawomocnił. Do końca życia były nuncjusz był więc księdzem. Dlatego na krzyżu, który stanął na grobie zmarłego widniał napis: ks. Józef Wesołowski. Nie uwzględniono tytułu arcybiskupa. „Zarzuca mi się czyny, których nigdy nie popełniłem i znajomości z ludźmi, których nie znałem” – napisał w oświadczeniu odczytanym nad trumną.

Encyklika „Laudato si’”. Franciszek ogłosił pierwszą w dziejach Kościoła encyklikę całkowicie poświęconą ochronie naturalnego środowiska człowieka. Przypomniał, że każdy z nas jest częścią przyrody i od niej zależy, zaś aktualne zagrożenia wymagają zdecydowanego „nawrócenia ekologicznego”. Głównym winowajcą kryzysu ekologicznego uznał skrajny konsumpcjonizm. Dodał, że w kwestii zmian klimatycznych mamy do czynienia ze zróżnicowaną odpowiedzialnością i konieczna jest w tej dziedzinie postawa globalnej solidarności. Postulował „ekologię ludzką”, czyli „niezbędną relację życia człowieka z prawem moralnym, wpisanym w jego naturę”. Zaznaczył, że nie można mówić o zrównoważonym rozwoju bez solidarności między pokoleniami, bez troski o to jaką ziemię przekażemy tym, którzy przyjdą po nas. Podkreślił przy tym, że „nie da się pogodzić obrony przyrody z usprawiedliwianiem aborcji”. Jednocześnie skrytykował te ruchy ekologiczne, które walczą o ochronę przyrody, nie stosując tych samych zasad do życia ludzkiego.

Utworzenie Sekretariatu ds. Komunikacji. W jego skład będą wchodziły: Papieska Rada ds. Środków Społecznego Przekazu, Biuro Prasowe Stolicy Apostolskiej, Watykańskie Służby Internetowe, Radio Watykańskie, Watykański Ośrodek Telewizyjny, dziennik „L’Osservatore Romano, Drukarnia Watykańska, Służby Fotograficzne oraz Watykańska Księgarnia Wydawnicza. Mają one kontynuować swoją działalność, dostosowując się jednak do wskazań Sekretariatu, na którego czele stanął ks. prał. Dario Edoardo Viganò. Reorganizacja ta ma służyć lepszemu dostosowaniu systemu komunikacyjnego Stolicy Apostolskiej do wymagań misji Kościoła. Nowa dykasteria przejęła też prowadzenie oficjalnej strony internetowej Stolicy Apostolskiej (www.vatican.va) oraz papieskiego konta na Twitterze (@pontifex).

LIPIEC

Doktorat honoris causa dla Benedykta XVI. Przyznały go Akademia Muzyczna i Uniwersytet Papieski Jana Pawła II – dwie krakowskie uczelnie, które wspólnie prowadzą Międzyuczelniany Instytut Muzyki Kościelnej. Chciały one w ten sposób wyrazić wdzięczność papieżowi seniorowi „za jego głębokie, niezwykle cenne dla teologicznej refleksji nauczanie o muzyce kościelnej, a także okazywanie przez wiele lat na wszystkich stanowiskach, jakie piastował, szczególnej troski o szlachetne piękno muzyki kościelnej i jej właściwe miejsce w sprawowaniu liturgii”. Uroczystość wręczenia wyróżnienia odbyła się w Castel Gandolfo, gdzie Benedykt XVI przebywał na wakacjach.

Nowy katolicki patriarcha ormiański. Po nagłej śmierci Nersesa Bedrosa XIX Tarmouniego Synod Ormiańskiego Kościoła Katolickiego wybrał jego następcą 80-letniego bp. Krikora Ghabroyana z Paryża, który przyjął imię Grzegorza Piotra XX. Nazajutrz papież Franciszek zatwierdził jego wybór, przyjmując go do wspólnoty kościelnej. 7 września obaj zwierzchnicy kościelni sprawowali wspólnie Mszę św., podczas której między papieżem i patriarchą doszło do wymienienia się postaciami eucharystycznymi – gest ten potwierdza, iż u źródeł jedności między Biskupem Rzymu a Kościołem patriarchalnym Cylicji obrządku ormiańskiego znajduje się Eucharystia. Ormiański Kościół Katolicki istnieje od połowy XVII wieku. Liczy ok. 400 tys. wiernych.

SIERPIEŃ

Franciszek ustanowił Światowy Dzień Modlitw o Ochronę Stworzenia. Inicjatywa ta wynika z „podzielanej wspólnie z patriarchą ekumenicznym Bartłomiejem troski o przyszłość stworzenia” i jest odpowiedzią na sugestię wyrażoną przez jego przedstawiciela, metropolitę Pergamonu, Jana (Zizioulasa) podczas prezentacji encykliki „Laudato si’” w Watykanie. Papież wyraził przekonanie, że jako chrześcijanie pragniemy wnieść swój wkład w rozwiązanie kryzysu ekologicznego, wobec którego staje obecnie ludzkość. Kryzys ten skłania więc ich do głębokiego nawrócenia duchowego: chrześcijanie są wezwani do „nawrócenia ekologicznego, które wiąże się z rozwijaniem wszystkich konsekwencji ich spotkania z Jezusem w relacjach z otaczającym ich światem”. Franciszek wyjaśnił, że doroczny Światowy Dzień Modlitwy o Ochronę Stworzenia będzie dla każdego wierzącego i wspólnot okazją do odnowienia swego „powołania stróżów stworzenia”, do dziękowania Bogu za „wspaniałe dzieło, które powierzył naszej trosce” oraz do przyzywania Jego pomocy w ochronie stworzenia i Jego miłosierdzia za „grzechy popełnione przeciwko światu, w którym żyjemy”. Wskazał, że obchody w tym samym dniu, co w Kościele prawosławnym (1 września) są świadectwem „wzrastającej komunii z naszymi braćmi prawosławnymi” i wyraził życzenie, by Dzień był obchodzony w harmonii z inicjatywami Światowej Rady Kościołów, podejmowanymi w tej dziedzinie.

WRZESIEŃ

Reforma procesów małżeńskich. Franciszek postanowił uprościć i przyspieszyć proces kanoniczny o stwierdzenie nieważności małżeństwa. W tym celu ogłosił dwa dokumenty: „Mitis Iudex Dominus Iesus”, dotyczący zmian w Kodeksie Prawa Kanonicznego, oraz „Mitis et misericors Iesus” w sprawie zmian w Kodeksie Kanonów Kościołów Wschodnich. Ojciec Święty postanowił, że dla stwierdzenia nieważności małżeństwa nie będzie już konieczne zgodne orzeczenie dwóch instancji, a do zawarcia nowego małżeństwa kanonicznego wystarczy orzeczenie trybunału pierwszej instancji. Nie ma zatem obowiązku apelacji od pierwszego orzeczenia. Trybunał może składać się tylko i wyłącznie z biskupa diecezjalnego, choć nie może on być wyłącznym sędzią na terenie swojej diecezji i ma obowiązek ustanowienia trybunału, na którego czele zawsze stać ma duchowny. Może on być wspomagany przez sędziów świeckich. Ponadto biskup diecezjalny może i powinien orzekać w sprawach najbardziej oczywistych w ramach tzw. procesu krótkiego. Jednak sprawę muszą wnieść obydwie strony przekonane o nieważności małżeństwa. Konieczne są w tym przypadku jasne i oczywiste dowody nieważności. Czas takiego procesu, od chwili zwołania wszystkich uczestników, wynosi 30 dni, do których dołącza się kolejnych 15 na dalsze uwagi. Wyrok jest wydawany przez biskupa diecezjalnego, który zyskuje pewność moralną co do nieważności małżeństwa. Może on też przekazać sprawę do procesu zwykłego. Możliwa jest także apelacja od tego orzeczenia. Papież zachęcił, aby – o ile to możliwe – zapewniono darmowość procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Zmiany weszły w życie 8 grudnia 2015 r.

Tak dla energii atomowej – nie dla arsenałów nuklearnych. Stolica Apostolska wiąże wielkie nadzieje z wykorzystaniem energii atomowej w celach cywilnych, domaga się jednak zdecydowanych kroków politycznych prowadzących do całkowitej eliminacji arsenałów nuklearnych. Mówił o tym abp Paul Gallagher, szef watykańskiej dyplomacji na forum Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej w Wiedniu. Należy więc zabiegać o pełne wprowadzenie w życie Traktatu o całkowitym zakazie prób z bronią jądrową (do tej pory nie został on ratyfikowany przez takie kraje, jak Indie, Pakistan i Korea Północna) oraz ustanowić obszary wolne od wszelkiej broni masowego rażenia (ze względu na istniejące konflikty zakazem tym powinien być objęty Bliski Wschód).

PAŹDZIERNIK

Sprawa ks. Krzysztofa Charamsy. „Jestem gejem” – ogłosił zastępca sekretarza Międzynarodowej Komisji Teologicznej przy Kongregacji Nauki Wiary. Polski duchowny wyraził opinię, że kler w znacznej mierze jest homoseksualny i „paranoicznie homofobiczny, bo sparaliżowany brakiem akceptacji dla własnej orientacji seksualnej”. Zarzucił Kościołowi obłudę, fałsz i nieczułość. Sam swoją orientację ukrywał przez 18 lat. Obecnie żyje z partnerem. Duchowny został zwolniony z pracy w Kongregacji i z obowiązków wykładowcy na uniwersytetach papieskich, a jego ordynariusz – bp Ryszard Kasyna z Pelplina najpierw upomniał go, by „wrócił na drogę Chrystusowego kapłaństwa”, a następnie – „wobec braku jakiejkolwiek woli poprawy życia ks. Charamsy i publicznych deklaracji świadczących o dalszym życiu niezgodnym z zasadami postępowania kapłana katolickiego” – nałożył na niego karę suspensy, czyli zawiesił go w sprawowaniu czynności kapłańskich i zabronił mu noszenia szat duchownych.

XIV Zwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów. Jego temat brzmiał: „Powołanie i misja rodziny w Kościele i świecie współczesnym”. Była to kontynuacja zgromadzenia nadzwyczajnego z 2014 r., które przedstawiło aktualną sytuację rodziny. Na tej podstawie i w oparciu o nauczanie Kościoła o małżeństwie i rodzinie Synod szukał sposobów duszpasterskiego im towarzyszenia. W „Relacji końcowej” ojcowie synodalni jednoznacznie podkreślili, że małżeństwo to związek mężczyzny i kobiety oparty na sakramentalnym przymierzu. W tej właśnie niepowtarzalnej relacji człowiek odnajduje pełnię szczęścia, otwiera się na piękno, radość, życie. Rodzina jest skarbem ludzkości i szansą na rozwój człowieka. Dokument podkreśla konieczność formacji małżeństw, rodzin i kapłanów do posługi w duszpasterstwie rodzin. Tylko osoby zachwycone miłością potrafią przekazywać wiarygodnie prawdę o miłości, a wierząca, radosna, szczęśliwa rodzina jest najlepszą wspólnotą ewangelizacyjną. Do kwestii budzących najwięcej dyskusji należała kwestia duszpasterstwa osób rozwiedzionych, żyjących w nowych związkach cywilnych. „Relacja” podkreśla, że nie powinny one czuć się ekskomunikowane. Apeluje o integrację tej grupy katolików w życie wspólnoty chrześcijańskiej poprzez powierzanie im różnych posług kościelnych. W tym celu za św. Janem Pawłem II wzywa duszpasterzy do właściwego rozeznania ich sytuacji, biorącego pod uwagę zarówno okoliczności obiektywne, jak i „poczytalność subiektywną”. Nie ma natomiast mowy o dopuszczeniu takich osób do Komunii św., co postulowali m.in. biskupi niemieccy. „Relacja” posłuży papieżowi do przygotowania posynodalnej adhortacji apostolskiej.

Kanonizacja rodziców św. Teresy z Lisieux. Jest to pierwsza kanonizowana para małżeńska w historii. Oprócz Zelii i Ludwika Martin papież ogłosił świętymi także: ks. Wincentego Grossi z Włoch (gorliwego nauczyciela i orędownika wychowania młodego pokolenia, założyciela żeńskiego Instytutu Córek Oratorium św. Filipa Nereusza) i s. Marię od Niepokalanego Poczęcia (Salvat Romero) z Hiszpanii (przełożoną generalną Zgromadzenia Sióstr Towarzystwa Krzyża). Mszę św. na placu św. Piotra koncelebrowali kardynałowie i biskupi uczestniczący w XIV Zwyczajnym Zgromadzeniu Ogólnym Synodu Biskupów.

Watykańska fundacja wspierającą szkolnictwo katolickie na świecie. Papież ustanowił ją w 50. rocznicę ogłoszenia soborowej deklaracji o wychowaniu chrześcijańskim „Gravissimum educationis”. Te dwa łacińskie słowa tworzą też nazwę fundacji, która powstała z inicjatywy Kongregacji ds. Edukacji Katolickiej.

LISTOPAD

Prezydent Duda u papieża. Dwudziestominutowa rozmowa dotyczyła m.in. przyszłorocznych obchodów Światowego Dnia Młodzieży w Krakowie oraz 1050. rocznicy chrztu Polski. Franciszek wyraził chęć przybycia nie tylko na ŚDM do Krakowa. – Powiedział, że chciałby jeszcze odwiedzić Częstochowę i pomodlić się w Auschwitz – poinformował Andrzej Duda. Wziął on także udział w Mszy św. przy grobie św. Jana Pawła II. W homilii abp Zygmunt Zimowski nazwał obecność prezydenta przy grobie papieża-Polaka „modlitewną audiencję u św. Jana Pawła II”.

Nagroda Ratzingera. Tegorocznymi laureatami „teologicznego Nobla” zostali: Libańczyk, prof. Nabil el-Khoury, tłumacz dzieł papieża seniora na arabski, oraz Brazylijczyk, ks. prof. Mario de França Miranda SI, jego były współpracownik w Międzynarodowej Komisji Teologicznej.

Vatileaks 2. W Watykanie rozpoczął się proces o rozpowszechnianie poufnych informacji dokumentów. Na ławie oskarżonych zasiadło pięć osób: troje byłych pracowników Watykanu oraz dwaj dziennikarze. Prał. Lucio Vallejo Balda i Francesca Chaouqui w przeszłości byli odpowiednio sekretarzem i członkiem COSEA (Komisji ds. Struktury Ekonomiczno-Administracyjnej Stolicy Apostolskiej, ustanowionej przez papieża w lipcu 2013 r., a następnie rozwiązanej po wypełnieniu swego mandatu), zaś Nicola Maio sekretarzem prałata. Z kolei Gianluigi Nuzzi i Emiliano Fittipaldi to autorzy książek, mających świadczyć o nieprawidłowościach w gospodarowaniu pieniędzmi w instytucjach watykańskich. Publikacje te powstały na podstawie poufnych dokumentów, które mieli otrzymać od oskarżonych pracowników COSEA. Ks. Vallejo Balda, Chaouqui oraz Maio zarzucono utworzenie zorganizowanej organizacji przestępczej, mającej na celu dokonanie wielu przestępstw upowszechnienia informacji i dokumentów dotyczących fundamentalnych interesów Stolicy Apostolskiej i Państwa Watykańskiego. Natomiast Fittipaldi i Nuzzi oskarżeni są o namawianie i wywieranie presji, zwłaszcza na prał. Baldę, celem pozyskania zastrzeżonych informacji i dokumentów, wykorzystanych następnie częściowo w dwóch książkach, które ukazały się we Włoszech. Oskarżonym grozi od czterech do ośmiu lat więzienia.

GRUDZIEŃ

Inauguracja Jubileuszu Miłosierdzia. 8 grudnia Franciszek otworzył Drzwi Święte w bazylice św. Piotra, 13 grudnia w bazylice św. Jana na Lateranie, a 18 grudnia w stołówce Caritas przy dworcu kolejowym Termini. 1 stycznia papież zrobi to w bazylice Matki Bożej Większej.

Moneyval chwali Watykan. Międzynarodowy komitet ekspertów ds. oceny przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu pochwalił instytucjonalne i prawne zmiany, jakie zaszły w Watykanie, odkąd Benedykt XVI rozpoczął reformę jego struktur finansowych. Organ Rady Europy ds. przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy przyznał, że większość watykańskich praw została już dostosowana do międzynarodowych standardów. Oczekuje jeszcze od Watykanu wzmocnienia żandarmerii i prokuratury, aby zapewnić większą wykrywalność i karalność przestępstw finansowych. Z wnioskiem tym zgadza się również sam Watykan, który zwraca jednak uwagę na praktyczne problemy wynikające z faktu, że przestępstwa te bardzo często mają charakter między- czy ponadnarodowy. Osoby, które się ich dopuściły, mieszkają poza Watykanem, a niekiedy również same przestępstwa zostały popełnione na terenie innego kraju. Aby temu zaradzić, Stolica Apostolska nawiązała już współpracę prawną z innymi państwami.

Kościół nie prowadzi misji wśród Żydów. Chociaż katolicy w dialogu z judaizmem dają świadectwo swej wiary w Jezusa Chrystusa, to jednak powstrzymują się od wszelkich aktywnych prób nawracania lub misji wśród żydów. Kościół nie przewiduje żadnej instytucjonalnej misji wobec nich. Takie zapewnienie zawiera dokument Komisji ds. Stosunków Religijnych z Judaizmem pt. „Bo dary łaski i wezwanie Boże są nieodwołalne”, ogłoszony w Watykanie z okazji 50. rocznicy soborowej deklaracji o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich „Nostra aetate”.

Nowa papieska komisja. Franciszek, zapoznawszy się ze szczególnymi trudnościami, jakie przeżywają ostatnio kościelne instytucje działające na polu służby zdrowia, zlecił watykańskiemu sekretarzowi stanu ustanowienie dla nich Papieskiej Komisji ds. Działalności Publicznych Osób Prawnych Kościoła w Dziedzinie Służby Zdrowia. Ma ona na celu pomoc w skuteczniejszym zarządzaniu ich działalnością i zachowaniu ich dóbr materialnych oraz charyzmatu ich założycieli – są to bowiem często dzieła zakonne. Będzie się ona składała z przewodniczącego i sześciu ekspertów w kwestiach zdrowia, nieruchomości, zarządzania, administracji czy finansów, którzy nie zostali jeszcze mianowani. Komisja będzie podlegała Sekretariatowi Stanu, a w przypadkach, kiedy zajdzie konieczność sprzedaży albo reorganizacji tych instytucji, ma współdziałać z poszczególnymi kongregacjami Kurii Rzymskiej, od których one zależą.

Publikujemy wykaz najważniejszych wydarzeń z życia Stolicy Apostolskiej i Watykanu w roku 2014.

STYCZEŃ

Nowi kardynałowie. Na ogłoszonej 12 stycznia liście 19 nowych purpuratów z 12 państw znalazło się czterech hierarchów z kurii rzymskiej, w tym nowy sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej abp Pietro Parolin i prefekt Kongregacji Nauki Wiary abp Gerhard Ludwig Müller, 11 arcybiskupów metropolitów, m.in. z Londynu, Rio de Janeiro, Buenos Aires i Seulu, ale także z Burkina Faso i Wybrzeża Kości Słoniowej, biskup ubogiej diecezji z Haiti oraz trzech zasłużonych dla Kościoła hierarchów, w tym niemal 99-letni abp Loris Capovilla, były sekretarz papieża Jana XXIII. Birety i pierścienie kardynalskie papież Franciszek wręczył im na konsystorzu 22 lutego.

LUTY

Wizyta „ad limina” polskich biskupów. W dniach 1-8 lutego, po raz pierwszy od ponad ośmiu lat, spotkali się oni w pięciu grupach z Ojcem Świętym, przedstawiając sytuację w swoich diecezjach. Odwiedzili też poszczególne urzędy kurii rzymskiej. W przemówieniu do całego episkopatu 7 lutego papież Franciszek wyraził uznanie dla pracy Kościoła w Polsce, a jednocześnie zachęcił go do nawrócenia duszpasterskiego. Wezwał duszpasterzy, aby zastanowili się, jak pomóc ludziom żyjącym w rozpadających się rodzinach, żeby „nie czuli się wykluczeni z Bożego miłosierdzia, z braterskiej miłości innych chrześcijan i z troski Kościoła o ich zbawienie; nad tym, w jaki sposób pomóc im, żeby nie porzucili wiary i wychowywali swoje dzieci w pełni doświadczenia chrześcijańskiego”, a także do ożywiania ducha misyjnego, do wychodzenia na spotkanie tych, którzy oczekują na Dobrą Nowinę Chrystusa. Zaznaczył, że ten styl apostolski wymaga również ducha ubóstwa, wyrzeczenia, aby być wolnymi w głoszeniu i szczerymi w świadectwie miłosierdzia. Przypomniał słowa Jana Pawła II o tym, że styl życia kapłanów ma być bliski poziomowi rodzin uboższych.

Przygotowania do reformy kurii rzymskiej. Rada Kardynałów (K-9), powołana w 2013 r. jako organ doradczy papieża, który ma mu pomóc w rządzeniu Kościołem i reformie kurii rzymskiej, obradowała w dniach 17-19 lutego. Zbierała się w tym roku jeszcze czterokrotnie: 28-30 kwietnia, 1-4 lipca, 15-17 września i 9-11 grudnia. Przedmiotem jej obrad były m.in. procedury mianowania biskupów i funkcjonowanie nuncjatur apostolskich. Dokonano przeglądu kompetencji poszczególnych urzędów Kurii Rzymskiej, zastanawiając się nad ewentualnym połączeniem niektórych z nich. Prawdopodobnie powstaną dwie nowe kongregacje: jedna łącząca dotychczasowe kompetencje papieskich rad ds. świeckich, rodziny i Papieskiej Akademii Życia, druga zaś rad zajmujących się kwestiami społecznymi: „Iustitia et Pax”, „Cor Unum” oraz ds. migrantów i podróżujących. Żadna decyzja jeszcze nie zapadła, zaś ostateczna reforma kurii spodziewana jest dopiero w 2016 r.

Reforma struktur gospodarczych Stolicy Apostolskiej. Jej celem jest uproszczenie istniejących struktur zarządzania oraz poprawa koordynacji i nadzoru w całej Stolicy Apostolskiej i w Państwie Watykańskim. Ma to doprowadzić do większej przejrzystości i lepszej kontroli wydatków, zgodnie z normami obowiązującymi w świecie finansów, co pozwoli również na lepsze wykorzystanie zasobów, umożliwiając zwiększenie wsparcia dla pracy z osobami ubogimi i zepchniętymi na margines.

24 lutego papież ustanowił Sekretariat ds. Gospodarczych, mający władzę nad wszystkimi działaniami administracyjnymi i gospodarczymi Stolicy Apostolskiej i Państwa Watykańskiego, odpowiedzialny m.in. za przygotowanie ich dorocznego budżetu, a także za planowanie finansowe i różne zadania pomocnicze, takie jak zarządzanie zasobami ludzkimi i zaopatrzenie. Na jego czele stanął kard. George Pell z Australii.

Sekretariat wdrażać będzie dyrektywy Rady ds. Gospodarczych, składającej się z 15 członków, w tym ośmiu kardynałów lub biskupów, odzwierciedlających powszechność Kościoła, oraz siedmiu ekspertów świeckich różnych narodowości o uznanych kompetencjach. W 2015 r. mianowany zostanie także audytor generalny, mający uprawnienia do przeprowadzania audytów wszystkich instytucji Stolicy Apostolskiej i Państwa Watykańskiego. Ponadto w lipcu zdecydowano o włączeniu sekcji zwyczajnej Administracji Dóbr Stolicy Apostolskiej (APSA) do Sekretariatu ds. Gospodarczych oraz utworzono dwa komitety: jeden, który zbada sytuację funduszu emerytalnego, oraz drugi, który wypracuje reformę funkcjonowania watykańskich mediów.

MARZEC

Utworzenie Komisji ds. Ochrony Małoletnich. Ma ona doradzać papieżowi w sprawach dotyczących zaangażowania Stolicy Apostolskiej w ochronę dzieci i młodzieży oraz opieki duszpasterskiej nad ofiarami nadużyć seksualnych, jakich dopuścili się duchowni. Chodzi zwłaszcza o śledzenie na bieżąco programów ochrony dzieciństwa, o formułowanie propozycji nowych inicjatyw we współpracy z biskupami, konferencjami episkopatu i wyższymi przełożonymi zakonnymi oraz o proponowanie odpowiednich osób do systematycznego wcielania w życie tych inicjatyw – świeckich, osób zakonnych i księży, mających doświadczenie w dziedzinie ochrony małoletnich, kontaktów z ofiarami, zdrowia psychicznego, stosowania prawa itp. Komisji przewodniczy kard. Seán O’Malley z USA, a wśród jej członków są dwie ofiary nadużyć: Marie Collins z Irlandii i Peter Saunders z Wielkiej Brytanii, a także była premier Hanna Suchocka. 7 lipca papież spotkał się w Watykanie z grupą sześciu ofiar pedofilii księży z Irlandii, Wielkiej Brytanii i Niemiec.

KWIECIEŃ

Reforma tzw. banku watykańskiego. Niemiecki finansista Ernst von Freyberg, który w 2013 r. stanął na czele Instytut Dzieł Religijnych (IOR), rozpoczął „wielkie czyszczenie” tej instytucji, z pomocą amerykańskiej firmy doradczej Promontory International. Zamknięto około 1250 spośród 19 tys. kont dotychczasowego „banku watykańskiego”, który spotykał się z krytyką z powodu transferu kapitałów wartości setek milionów euro do Szwajcarii i innych krajów. Rozważano nawet zamknięcie tej instytucji, jednak 7 kwietnia papież potwierdził, że IOR nadal będzie istniał, wypracowując zysk przeznaczany na pomoc ubogim i szerzenie wiary na świecie. – Pragniemy zapewnić, że IOR nie będzie już w stanie zepsuć reputacji Stolicy Apostolskiej – oświadczył kard. Reinhard Marx, kierujący Radą ds. Gospodarczych. Zapowiedział on, że „prawdziwym bankiem watykańskim” będzie od tej pory Administracja Dóbr Stolicy Apostolskiej (APSA). Zapewnił, że zarządzanie funduszami będzie „transparentne i zgodne ze standardami międzynarodowymi”. W lipcu mianowano nowe kierownictwo IOR, które przez najbliższe trzy lata ma dokonać rewizji jego statutów, dążąc do umocnienia jego podstaw biznesowych, stopniowego przeniesienia zarządzania aktywami do nowo utworzonego centralnego Watykańskiego Zarządu Aktywami i skoncentrowania się IOR na doradztwie finansowym i usługach płatniczych dla duchowieństwa, zgromadzeń zakonnych, diecezji oraz pracowników świeckich Watykanu.

Papieskie orędzie do Polaków. Przed kanonizacją Jana Pawła II Franciszek zwrócił się 24 kwietnia do jego rodaków za pośrednictwem Polskiego Radia i Telewizji Polskiej. – Dziękuję narodowi polskiemu i Kościołowi w Polsce za dar Jana Pawła II – powiedział papież. Zapowiedział swój przyjazd do Polski w 2016 r. na obchody Światowego Dnia Młodzieży.

Kanonizacja papieży Jana XXIII i Jana Pawła II. Zgromadziła ona 27 kwietnia w Watykanie 800 tys. pielgrzymów z całego świata. Mszę kanonizacyjną z papieżem Franciszkiem odprawiał m.in. papież senior Benedykt XVI, dlatego włoska prasa pisała o „dniu czterech papieży”. W koncelebrze uczestniczyło ok. 150 kardynałów i 1000 biskupów, wśród nich ok. 70 z Polski, oraz 6 tys. księży. Obecne były 93 oficjalne delegacje państwowe. Polskę reprezentował prezydent Bronisław Komorowski, którego dzień wcześniej przyjął Franciszek. Z kolei 19 maja u papieża był premier Donald Tusk.

MAJ

Papież odwiedził polski kościół w Rzymie. Msza, jaką Franciszek odprawił 4 maja w kościele św. Stanisława była dziękczynieniem za kanonizację Jana Pawła II. Jednocześnie była to jedna z ośmiu tegorocznych wizyt biskupa Rzymu w parafiach Wiecznego Miasta.

Rok ważnych spotkań ekumenicznych. 8 maja papież przyjął katoliosa Karekina II, zwierzchnika Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego, zaś 5 czerwca patriarchę-katolikosa Cylicji Arama I, zwierzchnika Ormian na Bliskim Wschodzie. 16 czerwca gościem Franciszka był prymas anglikańskiego Kościoła Anglii abp Justin Welby z Canterbury (ponownie był w Watykanie w grudniu), a wcześniej – 3 kwietnia – królowa Elżbieta II, najwyższy zwierzchnik Kościoła Anglii, a zarazem protektor Szkockiego Kościoła Prezbiteriańskiego. 2 października odwiedził papieża patriarcha Asyryjskiego Kościoła Wschodu Mar Dinkha IV. Z kolei 30 października doszło do pierwszego w historii spotkania biskupa Rzymu ze starokatolickimi biskupami należącymi do Unii Utrechckiej. 6 listopada Franciszek przyjął delegację Światowego Aliansu Ewangelicznego, a 13 grudnia – władze Armii Zbawienia. Odbyło się też kilka spotkań papieża z prawosławnym patriarchą Bartłomiejem z Konstantynopola (w Jerozolimie, Watykanie i Stambule). W październiku Ojciec Święty rozmawiał też z prawosławnym metropolitą Hilarionem, przewodniczącym Wydziału Zewnętrznych Kontaktów Kościelnych Patriarchatu Moskiewskiego.

Sukcesy w walce z przestępstwami finansowymi. Watykański Urząd Informacji Finansowej (AIF) w raporcie ze swej działalności w 2013 r. podkreślił, że znacząco wzmocniono instrumenty prawne i instytucjonalne w skutecznej walce z przestępstwami finansowymi, a także rozwinięto współpracę międzynarodową odpowiednich urzędów watykańskich z ich partnerami zagranicznymi. Ponadto ulepszono monitoring potencjalnych nieprawidłowości finansowych. Zdaniem dyrektora AIF René Brülharta, „ocena dokonana w grudniu 2013 r. przez Moneyval, komitet ekspertów Rady Europy ds. oceny działań przeciwko praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, a także nasze statystyki pozwalają stwierdzić, że dziś funkcjonuje prawidłowy i właściwy system zapobiegania przestępstwom finansowym i ich zwalczania. System, który odpowiada standardom międzynarodowym”. W czerwcu papież całkowicie zmienił skład zarządu AIF, zaś w listopadzie Brülhart został prezesem urzędu, zastępując poprzedniego szefa tej instytucji, kard. Attilio Nicorę.

CZERWIEC

Spotkanie modlitewne w intencji pokoju na Bliskim Wschodzie i na świecie. Odbyło się ono 5 czerwca w Ogrodach Watykańskich z udziałem papieża Franciszka, prezydentów Izraela – Szimona Peresa i Autonomii Palestyńskiej – Mahmuda Abbasa oraz prawosławnego patriarchy Konstantynopola Bartłomieja. – Jest to spotkanie, które odpowiada na żarliwe pragnienie wszystkich tęskniących za pokojem i marzących o świecie, w którym ludzie mogą żyć jak bracia, a nie jak przeciwnicy i nieprzyjaciele – stwierdził Franciszek. Podkreślił, że ofiary konfliktów i przyszłe pokolenia domagają się od odpowiedzialnych za świat współczesny „odwagi pokoju”. Wskazał, że ludzkie siły w tym dziele nie wystarczają i trzeba prosić Boga o pomoc w przełamaniu spirali nienawiści i przemocy jednym słowem: „brat”. – Ale by wypowiedzieć to słowo, wszyscy musimy podnieść oczy do nieba i rozpoznać siebie jako dzieci jednego, tego samego Ojca – powiedział papież.

LIPIEC

Więcej kobiet w Międzynarodowej Komisji Teologicznej. Działa ona przy Kongregacji Nauki Wiary. Jej celem analizowanie na potrzeby Stolicy Apostolskiej najważniejszych problemów współczesnej teologii. W ogłoszonym 26 lipca jej nowym składzie na pięcioletnią kadencję 2014-2019 znalazło się pięć teolożek, a nie dwie, jak w poprzedniej kadencji. Oprócz dwóch sióstr zakonnych (s. Prudence Allen z USA i s. Alenka Arko – Słowenka mieszkająca w Rosji), są też trzy teolożki świeckie (Moira Mary McQueen – Kanada/Wielka Brytania, Tracey Rowland – Australia i Marianne Schlosser – Niemka mieszkająca w Austrii). Z Polski członkiem komisji został ks. prof. Krzysztof Góźdź z KUL.

SIERPIEŃ

Stolica Apostolska ostro o działaniach dżihadystów. W wydanym 12 sierpnia oświadczeniu Papieska Rada ds. Dialogu Międzyreligijnego skrytykowała zbrodnicze działania Państwa Islamskiego w Iraku. Podkreśliła z mocą, że nic „nie usprawiedliwia takiego barbarzyństwa, a już na pewno nie religia” i że stanowi ono najpoważniejszy grzech przeciwko ludzkości i przeciwko Bogu. Wezwała muzułmańskich zwierzchników religijnych do odważnego, jednogłośnego i jednoznacznego potępienia tych zbrodni i odwoływania się do religii dla ich usprawiedliwienia. – Inaczej jaką wiarygodność będą miały religie, ich wyznawcy i ich zwierzchnicy? Jaką wiarygodność będzie miał wówczas dialog międzyreligijny, cierpliwie prowadzony w minionych latach? – pytają retorycznie autorzy oświadczenia. Również w swym bożonarodzeniowym liście do katolików bliskowschodnich z 23 grudnia papież zdecydowanie potępił działania terrorystów z Państwa Islamskiego i popełniane przez nich niewyobrażalne zbrodnie.

Powstała komisja ds. reformy kanonicznego procesu małżeńskiego. Ma ona przygotować propozycję uproszczenia jego procedur i usprawnienia, przy jednoczesnym zachowaniu zasady nierozerwalności małżeństwa. Przewodniczy jej dziekan Roty Rzymskiej, ks. prał. Pio Vito Pinto.

WRZESIEŃ

Trzeba użyć siły, by powstrzymać agresję. Przemawiając 30 września w Nowym Jorku na 69 sesji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych, sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej kard. Pietro Parolin wezwał do wzmocnienia Organizacji Narodów Zjednoczonych, tak by była w stanie wspierać i zachowywać pokój. Wymieniając konflikty w Iraku, Syrii i na Ukrainie kard. Pietro Parolin uznał za „dozwolone i nie cierpiące zwłoki powstrzymanie agresji przez wielostronne działania i proporcjonalne użycie siły”. Przypominając o przyjętej w 2005 r. przez Narody Zjednoczone zasadzie „odpowiedzialności za ochronę”, która ma na celu powstrzymanie okrutnych zbrodni i ochronę ludności cywilnej tam, gdzie państwo nie chce lub nie jest w stanie tego zrobić, skrytykował weta stawiane w Radzie Bezpieczeństwa i obojętność niektórych państw, uniemożliwiające podjęcie koniecznych działań w tym celu.

PAŹDZIERNIK

III Nadzwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów. Odbyło się ono w dniach 5-19 października nt. „Wyzwania duszpasterskie związane z rodziną w kontekście ewangelizacji”. Uczestniczył w nim m. in. przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki. Ożywioną dyskusję wzbudziła kwestia dopuszczenia – pod określonymi warunkami – osób rozwiedzionych, które zawarły nowe cywilne związki małżeńskie do komunii św., a także propozycje sposobów traktowania osób homoseksualnych w Kościele. Dotyczące tych spraw trzy punkty relacji końcowej (Relatio Synodi), podsumowującej w 62 punktach dwutygodniową dyskusję, nie uzyskało dwóch trzecich głosów uczestników zgromadzenia. Podczas obrad – komentował sekretarz specjalny zgromadzenia abp Bruno Forte – „panowała wielka wolność słowa, wyrażano różne akcenty i stanowiska. Ale wszyscy jesteśmy pasterzami i dążymy do dobra ludzi, wszyscy troszczymy się o połączenie doktryny i miłosierdzia, bez popadania w rygoryzm albo w pobłażliwość – pokusy, o których mówił papież w końcowym przemówieniu”.

Relatio Synodi stała się jednocześnie pierwszą częścią dokumentu przygotowawczego (Lineamenta) kolejnego Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów, jakie odbędzie się w październiku 2015 r. nt. „Powołanie i misja rodziny w Kościele i świecie współczesnym”. Drugą częścią jest kwestionariusz złożony z 46 szczegółowych pytań, dotyczących treści relacji końcowej. Poprzedza je pytanie wstępne o to, czy „opis rzeczywistości rodziny zawarty w Relatio Synodi odpowiada temu, co zauważa się w dzisiejszym Kościele i społeczeństwie” oraz „jakie brakujące aspekty mogłyby zostać włączone”. Wyniki tej konsultacji powinny zostać nadesłane do Sekretariatu Generalnego Synodu Biskupów do 15 kwietnia 2015 r., aby mogły posłużyć do przygotowania dokumentu roboczego (Instrumentum laboris) październikowego zgromadzenia.

Beatyfikacja papieża Pawła VI. Odbyła się ona 19 października w Watykanie. W uroczystości wziął udział papież senior Benedykt XVI, który jest jednym z trzech nadal żyjących kardynałów mianowanych przez Pawła VI. Na ołtarz przyniesiono relikwie nowego błogosławionego – krew, która ściśle zespoliła się z podkoszulką papieża podczas zamachu na jego życie na lotnisku w Manili, 27 listopada 1970 r. Przebrany za księdza boliwijski malarz ranił Pawła VI kordzikiem w pierś, w chwili, gdy Ojciec Święty wysiadał z samolotu. Rana nie była jednak ciężka i papież zdecydował się kontynuować swoją podróż apostolską. Bł. Paweł VI, który rządził Kościołem w latach 1963-1978, jest 90. papieżem wyniesionym na ołtarze. Oprócz 80. świętych jest 10. błogosławionych biskupów Rzymu spośród 264, jakich miał Kościół katolicki.

LISTOPAD

Wiek emerytalny biskupów. Papież potwierdził wydane jeszcze przez Pawła VI w 1966 r. normy prawne dotyczące ustępowania biskupów z zajmowanego stanowiska po osiągnięciu przez nich 75. roku życia. Dotyczą one zarówno biskupów diecezjalnych i pomocniczych, jak i kardynałów i innych hierarchów pełniących różne stanowiska w kurii rzymskiej. Jednocześnie Franciszek uściślił dotychczasowe przepisy. Przyjęcie rezygnacji przez papieża skutkuje ustąpieniem „również ze wszystkich innych urzędów na szczeblu krajowym”, sprawowanych „ze względu na pełniony urząd duszpasterski”. W niektórych szczególnych okolicznościach kompetentne władze mogą uznać za konieczne poprosić biskupa, aby przedłożył prośbę o ustąpienie, po zapoznaniu go z powodami takiej prośby i uważnym wysłuchaniu, w braterskim dialogu, jego racji. Również kardynałowie – zarówno ci, którzy stoją na czele urzędów kurialnych, jak i ci, którzy pełnią inne funkcje z nominacji papieskiej – są proszeni, z chwilą ukończenia 75 lat, o przedstawienie prośby o ustąpienie na ręce papieża. Granica 75 lat dotyczy także szefów urzędów kurialnych, nie będących kardynałami, oraz sekretarzy tych urzędów, podczas gdy inni członkowie tych dykasterii, mają ustępować po osiągnięciu 80. roku życia. Jednakże ci, którzy są ich członkami ze względu na inne stanowisko, gdy odchodzą z niego, przestają także wchodzić w skład tych dykasterii.

Rok Życia Konsekrowanego. Rozpoczął się on 30 listopada i potrwa do 2 lutego 2016 r., a więc ponad 14 miesięcy. Ze względu na podróż Ojca Świętego do Turcji inauguracyjnej Eucharystii w bazylice św. Piotra w Watykanie przewodniczył prefekt Kongregacji ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego kard. João Braz de Aviz. Franciszek wystosował jednak specjalne wideoprzesłanie, wyemitowane podczas czuwania w rzymskiej bazylice Matki Bożej Większej. Wyraził nadzieję, że Rok ten będzie okazją do dowartościowania i rozwijania cennego daru, jakim jest powołanie do życia konsekrowanego. „Postawcie Chrystusa w centrum swojego życia – powiedział Franciszek – ponieważ życie konsekrowane polega w istocie na osobistym przyjęciu Jego samego”.

GRUDZIEŃ

Deklaracja przywódców religijnych przeciw współczesnemu niewolnictwu. Papież Franciszek, prymas Wspólnoty anglikańskiej abp Justin Welby oraz inni przywódcy religijni (prawosławni, żydowscy, muzułmańscy, hinduistyczni i buddyjscy) z całego świata podpisali 2 grudnia w Watykanie wspólną deklarację wzywającą do zwalczenia raz na zawsze współczesnego niewolnictwa do 2020 r. Inicjatywa ta powstała w ramach istniejącej od marca sieci Global Freedom Network (GFN). Deklaracja podkreśla, że współczesne niewolnictwo, którym jest handel ludźmi, przymusowa praca i prostytucja, handel ludzkimi organami, a także wszelkie relacje, które naruszają poszanowanie dla podstawowego przekonania o tej samej równości, wolności i godności wszystkich ludzi, jest „zbrodnią przeciwko ludzkości” i powinno być za nią uznane przez każdego i przez wszystkie narody. Zapewnia o wspólnym zaangażowaniu w inspirowaniu duchowych i praktycznych działań wszystkich religii i ludzi dobrej woli w wykorzenieniu współczesnego niewolnictwa.

Sprawa abp. Józefa Wesołowskiego. – Prawda musi zwyciężyć – zapewnił o tym 3 grudnia Franciszek prokuratora generalnego Dominikany, Francisco Domingueza Brito. O dochodzeniu w sprawie byłego nuncjusza apostolskiego w tym kraju za zarzucane mu nadużycia seksualne wobec małoletnich prokurator rozmawiał z promotorem sprawiedliwości Trybunału Państwa Miasta Watykańskiego w ramach współpracy międzynarodowej organów prowadzących śledztwo. Wymiar sprawiedliwości Państwa Watykańskiego dokonał już pierwszego przesłuchania oskarżonego i zapowiedział, że dojdzie do kolejnych. Nie wyklucza zwrócenia się o międzynarodową pomoc prawną, aby uzyskać dalsze informacje w tej sprawie. Po okresie tymczasowego aresztowania, abp Wesołowski ma pewną swobodę poruszania się, ale jedynie terenie Państwa Watykańskiego. Za swe czyny został on już ukarany przez Kongregację Nauki Wiary wydaleniem ze stanu duchownego – najwyższą karą, jaka może spotkać duchownego w Kościele katolickim. Odwołał się jednak od tej decyzji, a jego odwołania Kongregacja jeszcze nie rozpatrzyła. Dopiero potem rozpocznie się proces karny przed Trybunałem Państwa Watykańskiego. Za zarzucane mu czyny byłemu dyplomacie grozi kara od 6 do 7 lat więzienia.

Papież przeciwny odstraszaniu nuklearnemu. W przesłaniu do uczestników wiedeńskiej konferencji nt. humanitarnych skutków użycia broni jądrowej (8-9 grudnia) Franciszek stwierdził, że groźba wzajemnego zniszczenia nie może być podstawą etyki braterstwa i pokojowego współistnienia ludów i narodów. Wyjaśnił, że „pokój musi być budowany na sprawiedliwości, rozwoju społeczno-gospodarczym, wolności, poszanowaniu podstawowych praw człowieka, udziale wszystkich w sprawach publicznych i budowaniu zaufania między narodami”. – Jestem przekonany, że pragnienie pokoju, głęboko zakorzenione w ludzkim sercu, wyda owoc w konkretnych sposobach zapewnienia, że broń jądrowa będzie raz na zawsze zakazana z pożytkiem dla naszego wspólnego domu – stwierdził papież. Wyraził przekonanie, że „świat bez broni nuklearnej jest możliwy”. Obecnie na świecie jest 17 tys. bomb atomowych.

Największy sukces watykańskiej dyplomacji od 30 lat. Stało się nim doprowadzenie do odmrożenia nieistniejących od 1961 r. stosunków dyplomatycznych między USA i Kubą. Papież Franciszek osobiście odegrał w tym decydującą rolę, gdyż podjął inicjatywę wysłania listów do prezydentów Baracka Obamy i Raula Castro. Wezwał w nich do przezwyciężenia problemów w stosunkach między obu państwami; znalazł też właściwy sposób zmniejszenia dystansu i zbliżenia obu stron, jakim stała się wzajemna wymiana więźniów. W Watykanie goszczono delegacje obu krajów i to właśnie podczas tych rozmów miało dojść do przełomu. Ostatnim porównywalnym sukcesem watykańskiej dyplomacji było zakończenie w 1984 r. sporu granicznego między Chile i Argentyna o trzy wysepki o znaczeniu strategicznym w kanale Beagle. Mediatorem był wówczas osobisty wysłannik św. Jana Pawła II, kard. Antonio Samorè, szef dyplomacji watykańskiej w latach 1953-67.

Publikujemy podsumowanie działalności Stolicy Apostolskiej w roku 2013.

STYCZEŃ

18 – Benedykt XVI przyjął do komunii kościelnej nowego patriarchę Kościoła katolickiego obrządku koptyjskiego Ibrahima Isaaka Sidraka, a 1 lutego – nowego patriarchę Kościoła katolickiego obrządku chaldejskiego Raphaëla Louisa I Sako. Potwierdził tym samym wybór dokonany przez Synody tych Kościołów.

22 – Pierwsza w historii wizyta sekretarza generalnego Komunistycznej Partii Wietnamu w Watykanie. Nguyễn Phú Trọng rozmawiał z papieżem m.in. o nierozwiązanej dotychczas sprawie możliwości prowadzenia przez Kościół szkół, o restytucji dóbr kościelnych skonfiskowanych przez reżim oraz o ewentualnym przywróceniu zerwanych przez Hanoi w 1975 r. stosunków dyplomatycznych.

25 – Zmiana kompetencji dykasterii kurii rzymskiej. Sprawy seminariów przeszły z Kongregacji ds. Edukacji Katolickiej w gestię Kongregacji ds. Duchowieństwa, zaś katecheza z tej ostatniej – do Papieskiej Rady ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji.

LUTY

11 – Rezygnacja Benedykta XVI z posługi papieskiej. Swą decyzję papież tłumaczył słabnącymi siłami. – Musiałem uznać moją niezdolność do dobrego sprawowania powierzonej mi posługi – stwierdził papież, zapowiadając, że jego pontyfikat zakończy się 28 lutego o 20.00.

22 – Stolica Apostolska nawiązała stosunki dyplomatyczne z Republiką Sudanu Południowego. Posiada ona takie relacje już ze 180 państwami.

25 – Zmiany w prawie dotyczącym konklawe. W liście apostolskim „De nonnullis mutationibus” Benedykt XVI postanowił, że kardynałowie nie muszą czekać 15 dni od chwili, gdy Stolica Apostolska jest wakująca, lecz mogą przyspieszyć rozpoczęcie wyboru nowego papieża, jeśli stwierdzą obecność wszystkich kardynałów-elektorów.

28 – Benedykt XVI zakończył swój pontyfikat (2005-2013). „Pośród was, w gronie Kolegium Kardynalskiego jest nowy papież, któremu dzisiaj przyrzekam swoją bezwarunkową cześć i posłuszeństwo” – powiedział do zgromadzonych w Rzymie kardynałów. Wieczorem zamieszkał w Castel Gandolfo.

MARZEC

4-11 – Kongregacje generalne Kolegium Kardynalskiego przed konklawe. Podczas jednej z nich kard. Jorge Mario Bergoglio z Argentyny podkreślił, że ewangelizacja jest „racją bytu Kościoła”. Oceniając cechy charakterystyczne przyszłego papieża, prymas Argentyny zaznaczył, że powinien to być „człowiek, który wychodząc od rozważania Jezusa i od adoracji Jezusa, pomaga Kościołowi, który jest powołany do wyjścia z samego siebie i wyruszenia na peryferie egzystencjalne”. Dodał, że gdy Kościół „staje się sam dla siebie punktem odniesienia”, wówczas choruje. „Zło, które z upływem czasu, występuje w instytucjach kościelnych, ma swe korzenie w byciu dla siebie punktem odniesienia, który jest rodzajem narcyzmu teologicznego” – wskazał arcybiskup Buenos Aires dodając, że „powinno to rzucić światło na ewentualne zmiany i reformy, które należy podjąć dla zbawienia dusz”.

12 – Początek konklawe. Trwało ono zaledwie 24 godziny. Odbyło się pięć głosowań, z których ostatnie zostało powtórzone z powodu błędu formalnego (do jednej z kart do głosowania przykleiła się inna kartka).

13 – Nowym papieżem został kard. Jorge Mario Bergoglio, przyjmując imię Franciszka. Jest pierwszym jezuitą, a od niemal 200 lat pierwszym zakonnikiem na tronie św. Piotra, pierwszym spoza europy od trzynastu wieków i pierwszym pochodzącym z Ameryki. „Zanim biskup pobłogosławi lud, proszę was, byście pomodlili się do Pana o błogosławieństwo dla mnie” – powiedział w pierwszym przemówieniu. A przyjmując 16 marca dziennikarzy wyznał: „Och, jakże bardzo chciałbym Kościoła ubogiego i dla ubogich!”. Franciszek zamieszkał nie w Pałacu Apostolskim, tylko w Domu św. Marty – watykańskim hotelu.

19 – Rozpoczęcie posługi Piotrowej nowego papieża. Na plac św. Piotra przybyło niemal 200 tys. ludzi, w tym delegacje 130 państw. W homilii Franciszek przekonywał, że „prawdziwą władzą jest służba” i także papież musi „otwierać ramiona, aby strzec całego ludu Bożego oraz przyjąć z miłością i czułością całą ludzkość, zwłaszcza najuboższych, najsłabszych, najmniejszych”.

20 – Ekumeniczny patriarcha Konstantynopola Bartłomiej proponuje papieżowi wspólną pielgrzymkę do Ziemi Świętej w 50. rocznicę historycznego spotkania patriarchy Atenagorasa z papieżem Pawłem VI. Do podróży ma dojść w maju 2014 r.

23 – Spotkanie dwóch papieży: obecnego i emerytowanego. Franciszek odwiedził Benedykta XVI w Castel Gandolfo.

KWIECIEŃ

5 – Franciszek zapowiada stanowczą walkę z nadużyciami seksualnymi duchownych. W rozmowie z prefektem Kongregacji Nauki Wiary abp. Gerhardem Ludwigiem Müllerem papież polecił, aby kontynuując linię obraną przez Benedykta XVI zdecydowanie działała ona w sprawach dotyczących nadużyć seksualnych duchownych wobec osób niepełnoletnich. Chodzi przede wszystkim o kontynuowanie środków ochrony nieletnich, pomoc dla osób, które w przeszłości były ofiarami nadużyć, postępowań wobec winnych oraz zaangażowanie konferencji episkopatów w sformułowanie i aktualizację wytycznych niezbędnych w tej dziedzinie, tak ważnej dla świadectwa i wiarygodności Kościoła.

7 – Ingres papieża do jego katedry – bazyliki św. Jana na Lateranie. Przed objęciem katedry Franciszek wziął udział w ceremonii nadania imienia Jana Pawła II części placu przed świątynią. Burmistrz Wiecznego Miasta Gianni Alemanno odsłonił pamiątkową tablicę z napisem: „Plac błogosławionego Jana Pawła II – papieża od 1978 do 2005 roku”.

9 – Sekretarz generalny ONZ u papieża. „ Narody Zjednoczone i Stolica Apostolska podzielają wspólne idee i cele” – powiedział Ban Ki-moon. Przedstawił papieżowi swój program na najbliższe pięciolecie, skupiony m.in. na zapobieganiu konfliktom, solidarności międzynarodowej oraz sprawiedliwym i zrównoważonym rozwoju gospodarczym.

13 – Utworzenie ośmioosobowej Rady Kardynałów. Ma ona doradzać papieżowi w rządzeniu Kościołem i przygotować reformę Kurii Rzymskiej. Pierwsze posiedzenie Rady, której koordynatorem jest kard. Oscar Andrés Rodríguez Maradiaga z Hondurasu, odbyło się w dniach 1-3 października.

30 – Prezydent Izraela z wizytą w Watykanie. Szimon Peres wraz z Franciszkiem wyrazili życzenie szybkiego powrotu do negocjacji pokojowych między Izraelczykami a Palestyńczykami. Szef państwa zaprosił papieża do odwiedzenia Izraela. 2 grudnia zaproszenie to ponowił podczas spotkania z Franciszkiem premier Beniamin Netanjahu.

MAJ

2 – Benedykt XVI wrócił do Watykanu. Papież senior zamieszkał w klasztorze Mater Ecclesiae w Ogrodach Watykańskich, gdzie powitał go Franciszek.

10 – Wizyta patriarchy Kościoła koptyjskiego w Watykanie. Podczas spotkania z Franciszkiem Tawadros II zaproponował, aby w przyszłości dzień ten był obchodzony co roku jako święto braterskiej miłości Kościołów katolickiego i koptyjskiego. Obaj zwierzchnicy kościelni spotkali się dokładnie w 40. rocznicę historycznej pierwszej wizyty, jaką złożył Pawłowi VI poprzedni patriarcha koptyjski Szenuda III.

12 – Pierwsza kanonizacja za pontyfikatu Franciszka. Papież ogłosił świętymi 800 męczenników z Otranto z 1480 r. oraz dwie zakonnice: Laurę Montoya y Upegui z Kolumbii i Marię Guadalupe García Zavala z Meksyku.

26 – Pierwsza wizyta papieża w rzymskiej parafii. Franciszek odwiedził parafię świętych Elżbiety i Zachariasza w dzielnicy Valle Muricana w północnej części Wiecznego Miasta. Wcześniej, 17 marca, odprawił Mszę św. w watykańskiej parafii św. Anny.

CZERWIEC

14 – Spotkanie Franciszka z prymasem Wspólnoty Anglikańskiej. Abp Justin Welby modlił się przy grobie św. Piotra, a także – na specjalne życzenie – przy grobie bł. Jana Pawła II.

16 – Papieski list przed szczytem G8. W liście do premiera Wielkiej Brytanii Davida Camerona Franciszek podkreślił, że „pieniądz i inne środki polityczne i gospodarcze powinny służyć, a nie rządzić, biorąc pod uwagę, iż wolna i bezinteresowna solidarność jest – paradoksalnie – kluczem do dobrego funkcjonowania światowej gospodarki”. Jego zdaniem poważne kryzysy gospodarcze i polityczne, jakim stawia czoło dzisiejszy świat „wymagają odważnej zmiany postaw”, która przywróci na właściwe miejsce zarówno cel (osobę ludzką) jak i środki (gospodarkę i politykę). Pierwszorzędne znaczenie ma tu postawienie każdego pojedynczego człowieka „w centrum wszelkiej aktywności politycznej i gospodarczej, krajowej i międzynarodowej”. „Każda teoria ekonomiczna i polityczna powinna starać się zapewnić każdemu mieszkańcowi Ziemi minimum dobrobytu, pozwalającego na godne życie w wolności, dającego możliwość utrzymania rodziny, wychowanie dzieci, oddawanie chwały Bogu i rozwijanie własnych możliwości ludzkich. To jest sprawa zasadnicza. Bez tej wizji wszelka działalność gospodarcza nie ma sensu” – wskazał papież.

19 – Imię św. Józefa w Modlitwach Eucharystycznych. Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów zdecydowała, że patron Kościoła ma być wymieniany w II, III i IV Modlitwie Eucharystycznej zaraz po Maryi w brzmieniu: „ze świętym Józefem, jej Oblubieńcem”. Do Kanonu Rzymskiego, czyli obecnej I Modlitwy Eucharystycznej, imię św. Józefa wprowadził już papież Jan XXIII.

26 – Powstała Papieska Komisja ds. Instytutu Dzieł Religijnych (IOR). Przewodniczy jej kard. Raffaele Farina. Będzie ona dodatkowym instrumentem kontroli nad tym tzw. bankiem watykańskim. Ma na celu lepsze zharmonizowanie jego działalności z misją Kościoła powszechnego i Stolicy Apostolskiej. W 2013 r. został zmieniony zarząd Instytutu: prezes (jeszcze z nominacji Benedykta XVI), dyrektor generalny i prałat. Postanowili oni m.in. zamknąć niemal 1300 istniejących kont. Okazało się bowiem, że wśród ich posiadaczy są osoby, które nie mają lub nie powinny mieć prawa do konta w IOR. Jednak większa część przypadków dotyczy kont, które po prostu nie mają związku z funkcjonowaniem Państwa Watykańskiego. IOR postawił sobie za cel „zero tolerancji” dla każdej podejrzanej transakcji. – Nie jesteśmy bankiem, nie dążymy do osiągnięcia zysku, każdy grosz nadwyżki powinien służyć Stolicy Apostolskiej. Musimy być czyści pod każdym względem – deklarował prezes Ernst von Freyberg. W tym roku IOR po raz pierwszy ujawnił swoje bilanse.

LIPIEC

5 – Encyklika „Lumen fidei” (Światło wiary). Franciszek przejął i uzupełnił szkic przygotowany jeszcze przez Benedykta XVI, pomyślany jako zamknięcie tryptyku encyklik o wierze, nadziei („Spe salvi”) i miłości („Deus caritas est”). Powstała w ten sposób encyklika pisana „na cztery ręce”, jak mówił papież. Omawia ona zjawisko wiary, opisując czym wiara jest, wskazuje na obowiązek przekazywania wiary: w Kościele i przez Kościół, a także ukazuje w jaki sposób wiara przyczynia się do budowania relacji społecznych, rodzinnych i jaką rolę pełni w tak szczególnych sytuacjach jak choroba czy cierpienie.

11 – Zmiany w kodeksie karnym Państwa Watykańskiego. Dostosowując Papież m.in. zniósł karę dożywotniego więzienia, wprowadził odpowiedzialność karną za tortury, ludobójstwo i apartheid, a także zaostrzył do 12 lat więzienia kary za nadużycia seksualne wobec niepełnoletnich. Szczegółowo przy tym wyjaśnił, co uważa się za przestępstwa seksualne wobec małoletnich: nakłanianie nieletnich do prostytucji oraz przemoc seksualną wobec nich, akty seksualne z ich udziałem, posiadanie i produkcję materiałów pornografii dziecięcej itp. Nowe przepisy zostały rozciągnięte na wszystkich pracowników Stolicy Apostolskiej, a więc także na jej personel dyplomatyczny.

19 – Franciszek utworzył Papieską Komisję ds. Organizacji Struktury Ekonomiczno-Administracyjnej Stolicy Apostolskiej. Ma ona wypracowywać rozwiązania w kwestii lepszego zarządzania finansami, nieruchomościami, przejrzystości przy zakupie dóbr i zamawianiu usług, zapobiegania marnotrawstwu środków itp. W skład ośmioosobowej komisji weszli eksperci w kwestiach prawnych, ekonomicznych, finansowych i organizacyjnych. Przewodniczącym został 57-letni Maltańczyk Joseph Zahra.

22-28 – Papież przebywał w Brazylii na obchodach XVIII Światowego Dnia Młodzieży. Odwiedził Rio de Janeiro i Aparecidę. W czasie lotu powrotnego długo odpowiadał na pytania dziennikarzy. Podkreślił m.in., że w Kościele „Matka Boża jest ważniejsza od apostołów” i że „trzeba wypracować głęboką teologię kobiety”. Pytany o udzielanie komunii rozwiedzionym, żyjącym w drugim związku, stwierdził, że „osoby po rozwodzie mogą przyjmować komunię św., nie ma problemu, natomiast kiedy żyją w nowym związku – nie mogą”. Dużo komentarzy wywołało też zdanie: „Jeśli ktoś jest homoseksualistą, a poszukuje Pana Boga, i ma dobrą wolę, kimże ja jestem, aby go osądzać?”.

SIERPIEŃ

2 – Przesłanie do muzułmanów na zakończenie ramadanu. Po raz pierwszy papież wystosował życzenia do muzułmanów na zakończenie miesiąca postu, modlitwy i jałmużny. Dotychczas kierowała je Papieska Rada ds. Dialogu Międzyreligijnego. – Postanowiłem sam podpisać te tradycyjne życzenia i wysłać je do was, drodzy przyjaciele, jako wyraz szacunku i przyjaźni wobec wszystkich muzułmanów, a szczególnie do ich przywódców religijnych – wytłumaczył Franciszek. Tematem przesłania jest promocja wzajemnego szacunku za pośrednictwem wychowania, gdyż to właśnie na bazie szacunku dochodzi do wzajemnego zrozumienia.

8 – Franciszek ustanowił Komitet Bezpieczeństwa Finansowego. Jego zadaniem jest koordynacja działalności kompetentnych władz Stolicy Apostolskiej i Państwa Watykańskiego w dziedzinie zapobiegania i przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy, finansowaniu terroryzmu i upowszechnianiu broni masowego rażenia. Jest to kontynuacja działań podejmowanych jeszcze przez Benedykta XVI. Papież wzmocnił też funkcję nadzorczą i regulującą Urzędu Informacji Finansowej.

31 – Nowy sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej. Został nim 58-letni abp Pietro Parolin, dotychczasowy nuncjusz apostolski w Wenezueli. Zastąpił kard. Tarcisio Bertonego, który pełnił tę funkcję od 2006 r.

WRZESIEŃ

5 – Wizyta zwierzchnika Kościoła syromalankarskiego. Przyjmując katolikosa Morana Baseliosa Marthomy Paulose’a papież zwrócił uwagę, że wspólna wiara w boskość Chrystusa, Jego panowanie nad naszym życiem oraz Jego zwycięstwo nad grzechem i śmiercią łączy katolików i syromalankarczyków, nawet jeśli jeszcze nie mogą dzielić Stołu Eucharystycznego.

5 – List do Władimira Putina przed szczytem G20. Za jego pośrednictwem papież zaapelował do przywódców największych gospodarczo krajów świata o przyczynienie się do przezwyciężenia konfliktu syryjskiego na drodze dialogu i negocjacji oraz do zaniechania prób jego rozwiązania militarnego. Dodał, iż moralnym obowiązkiem wszystkich rządzących jest sprzyjanie wszelkim inicjatywom na rzecz pomocy humanitarnej dla osób cierpiących z powodu konfliktu, zarówno wewnątrz Syrii, jak i poza jej granicami. W ciągu roku Franciszek wielokrotnie zabierał w tym duchu głos w sprawie trwającej od ponad dwóch lat wojny domowej w tym kraju. Na 7 września ogłosił Dzień Postu i Modlitwy w intencji pokoju w Syrii, na Bliskim Wschodzie i na całym świecie.

9 – Listy uwierzytelniające nowego ambasadora Polski przy Stolicy Apostolskiej. „To była rozmowa, która toczyła się tak, jakbyśmy się już wielokrotnie spotkali. Jego sposób bycia ośmiela do tego, żeby mówić o ważnych sprawach otwartym tekstem. I on też mówi otwartym tekstem. To była rozmowa, która mi dała ogromną odwagę do pełnienia mojej służby” – powiedział po spotkaniu z papieżem Piotr Nowina-Konopka. Zastąpił on na tym stanowisku Hannę Suchocką, która reprezentowała Polskę w Watykanie od 2001 r.
19 – Papież udzielił obszernego wywiadu jezuickiemu czasopismu „La Civiltà Cattolica”. Tekst ukazał się jednocześnie w 16 czasopismach tego zakonu na świecie. Franciszek zaznaczył, że przemiany w Kościele wymagają czasu. Sprecyzował jednak, że reformy strukturalne są drugorzędne. Najważniejsza jest zmiana postawy. Słudzy Ewangelii muszą umieć rozgrzać serca ludzi, dialogować z nimi, towarzyszyć im w nocy w drodze, nie gubiąc się jednak. „Lud Boży chce pasterzy, a nie urzędników” – powiedział papież. W jego przekonaniu Kościół najbardziej potrzebuje dziś umiejętności leczenia ran, okazywania bliskości. „Postrzegam Kościół jak szpital polowy po walce. Nie ma sensu pytać się ciężko rannego czy ma wysoki poziom cholesterolu bądź cukru. Trzeba leczyć jego rany. Później zajmiemy się resztą” – wyjaśnił Franciszek.

30 – Franciszek ogłosił datę kanonizacji papieży Jana XXIII i Jana Pawła II. Obaj błogosławieni zostaną ogłoszeni świętymi podczas wspólnej uroczystości w Niedzielę Miłosierdzia Bożego 27 kwietnia 2014 r.

PAŹDZIERNIK

8 – Synod Biskupów zajmie się rodziną. III Nadzwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu odbędzie się w Watykanie w dniach 5-19 października 2014 r. na temat: „Wyzwania duszpasterskie związane z rodziną w kontekście ewangelizacji”. Papież i biskupi podzielą się swymi doświadczeniami i zdadzą relację o sytuacji rodziny w swych krajach. Rok później na zgromadzeniu zwyczajnym Synodu wyciągną wnioski i sformułują konkretne propozycje, wytyczając kierunki duszpasterstwa rodzin. Tym samym po raz pierwszy jedne temat będzie omawiany podczas dwóch zgromadzeń Synodu. Również po raz pierwszy poprzedzająca każde zgromadzenie konsultacja z biskupami z całego świata została rozszerzona także na wszystkich wiernych. Kwestionariusz z 38 pytaniami dotyczącymi recepcji nauczania Kościoła nt. małżeństwa i rodziny, trudności we wprowadzaniu go w życie i uwzględniania go w programach duszpasterskich, co daje obraz stanu duszpasterskiej odpowiedzi na problemy rodzin, został w wielu krajach opublikowany w internecie i każdy chętny mógł wziąć udział w konsultacji. Jej syntezę konferencje episkopatu z całego świata prześlą do Sekretariatu Synodu Biskupów do końca stycznia 2014 r. Na tej postawie powstanie dokument roboczy październikowego Zgromadzenia.

11 – Papież spotkał się ze wspólnotą żydowską Wiecznego Miasta i władzami Związku Żydów Włoskich. „Jest czymś sprzecznym samym w sobie, aby chrześcijanin był antysemitą. Niech antysemityzm zostanie usunięty z serca i życia każdego mężczyzny i każdej kobiety!” – zaapelował Franciszek i dodał, że wspólna tragedia II wojny światowej paradoksalnie nauczyła katolików i żydów kroczenia razem. Przyjął też zaproszenie do złożenia wizyty w rzymskiej synagodze, którą wcześniej odwiedzili już papieże Jan Paweł II i Benedykt XVI.

15 – Luteranie u papieża. Franciszek przyjął delegację Światowej Federacji Luterańskiej oraz członków Komisji Luterańsko-Katolickiej ds. Jedności. W związku ze zbliżającym się 500-leciem Reformacji Papież zachęcił, by katolicy i luteranie wspólnie przeprosili za wyrządzone sobie nawzajem zło, a także by wspólnie cieszyli się „z tęsknoty za jednością, jaką Pan obudził w naszych sercach i która pozwala nam spoglądać w przyszłość z nadzieją”. Przypomniał, że jedność chrześcijan jest nie tyle owocem ludzkich wysiłków, ile działania Ducha Świętego, dlatego dialogowi teologicznemu musi towarzyszyć nieustanna modlitwa.

26 – Po raz trzeci wręczono Nagrody Ratzingera. W tym roku otrzymali je: anglikański pastor i egzegeta Richard Burridge oraz edytor dzieł zebranych Josepha Ratzingera, świecki teolog Christian Schaller z Niemiec. Te „teologiczne Noble” przyznaje Watykańska Fundacja Józefa Ratzingera-Papieża Benedykta XVI.

LISTOPAD

14 – Franciszek złożył wizytę prezydentowi Włoch Giorgio Napolitano w jego rezydencji na Kwirynale. „Trzeba zintensyfikować wysiłki na rzecz łagodzenia skutków kryzysu oraz dostrzeżenia i umocnienia wszelkich oznak nadziei” – powiedział papież. W sposób szczególny wezwał do wsparcia rodziny, która powinna być doceniona, dowartościowana i chroniona ze względu na swój wyjątkowy i niezastąpiony wkład w formowanie człowieka. Była to piąta wizyta papieża na Kwirynale od powstania 2 czerwca 1946 r. Republiki Włoskiej.

21 – Spotkanie papieża z patriarchami katolickich Kościołów wschodnich. Głównym przedmiotem obrad była wymiana informacji i opinii o sytuacji chrześcijan Bliskiego Wschodu, zagrożonych wojnami i narastającym fundamentalizmem islamskim. Pierwsze takie spotkanie odbyło się za pontyfikatu Benedykta XVI w 2009 r., a jego owocem była zapowiedź zwołania Zgromadzenia Synodu Biskupów dla Bliskiego Wschodu.

24 – Zakończenie Roku Wiary. Po raz pierwszy publicznie zostały wystawione relikwie św. Piotra. – Jezus stoi w centrum historii – mówił papież podczas Mszy św. na placu św. Piotra. Na zakończenie Franciszek przekazał przedstawicielom Kościoła swoją pierwszą adhortację apostolską „Evangelii gaudium” (Radość Ewangelii). Po Roku św. Pawła (2008/2009) i Roku Kapłańskim (2009/2010) Rok Wiary był trzecią tego typu inicjatywą Benedykta XVI, który zapoczątkował go 11 października 2011 r. Przez 13 miesięcy ponad 8,5 mln katolików z całego świata pielgrzymowało z tej okazji do Rzymu. Na obchody Roku Wiary złożyło się szereg spotkań m.in. z seminarzystami, młodzieżą, ruchami kościelnymi i stowarzyszeniami, rodzinami oraz liturgii, pielgrzymek, kongresów, koncertów, wystaw. Według zamierzeń Benedykta XVI, Rok Wiary miał być okazją do autentycznego i nowego nawrócenia do Chrystusa oraz zaangażowania misyjnego na rzecz nowej ewangelizacji. Miał rozbudzić w wierzących dążenie do osobistego spotkania z Chrystusem oraz do wyznawania wiary w jej pełni, z ufnością i nadzieją.

25 – Prezydent Rosji u papieża. Władimir Putin rozmawiał z Franciszkiem m.in. o życiu wspólnoty katolickiej w Rosji oraz o sytuacji na Bliskim Wschodzie, a zwłaszcza o konflikcie w Syrii. Wskazano na pilną potrzebę powstrzymania przemocy oraz niesienia niezbędnej dla mieszkańców pomocy humanitarnej, a także promowania konkretnych inicjatyw na rzecz pokojowego rozwiązania konfliktu, aby zwyciężyła droga negocjacji i zaangażowania różnych elementów składowych etnicznych i religijnych, uznając ich istotną rolę w społeczeństwie. Putin nie zaprosił papieża do złożenia wizyty w Rosji.

26 – Prezentacja adhortacji „Evangelii gaudium”. Stanowi ona podsumowanie zgromadzenia zwyczajnego Synodu Biskupów nt. nowej ewangelizacji, jakie odbyło się w Watykanie w dniach 7-28 października 2012 r. Zarazem jest to dokument programowy pontyfikatu Franciszka, o czym pisze w niej sam papież. „Marzę o wyborze misyjnym zdolnym przemienić wszystko, aby zwyczaje, style, rozkład zajęć, język i wszystkie struktury kościelne stały się odpowiednim kanałem bardziej do ewangelizowania dzisiejszego świata niż do zachowania stanu rzeczy” – wyznaje Franciszek. Kościół ma być w „permanentnym stanie misji”. Wymaga to rezygnacji z wygodnego przekonania, że „zawsze się tak robiło”. Za każdym bowiem razem, „gdy staramy się powrócić do źródeł i odzyskać pierwotną świeżość Ewangelii, pojawiają się nowe drogi, twórcze metody, inne formy wyrazu, bardziej wymowne znaki, słowa zawierające nowy sens dla dzisiejszego świata”. Franciszek postuluje, by od ołtarza mówiło się bardziej o łasce niż o prawie, bardziej o Jezusie niż o Kościele, bardziej o słowie Bożym niż o papieżu… Chodzi mu o wyrażanie niezmiennych prawd w sposób pozwalający przylgnąć do nich sercem. Wszelkie struktury kościelne mają stać się bardziej misyjne. Dlatego papież zachęca je „do wejścia w zdecydowany proces rozeznania, oczyszczenia i reformy”. Także papiestwo i centralne struktury Kościoła powszechnego są wezwane do tego nawrócenia. Franciszek ponawia więc prośbę bł. Jana Pawła II o pomoc w znalezieniu nowego sposobu sprawowania prymatu.

GRUDZIEŃ

5 – Powstanie Komisja ds. Ochrony Dzieci przed nadużyciami seksualnymi ze strony duchownych. Będzie ona doradzać papieżowi w sprawie zaangażowania Stolicy Apostolskiej w ochronę dzieci i duszpasterską troskę o ofiary nadużyć. Zapowiedział to kard. Sean O’Malley po spotkaniu ośmioosobowej Rady Kardynałów.

5 – Zapowiedź pierwszego konsystorza Franciszka. Odbędzie się on 22 lutego 2014, zaś nazwiska nowych kardynałów papież ogłosi 2 lutego – poinformował ks. Federico Lombardi, dyrektor Biura Prasowego Stolicy Apostolskiej.

9 – Papież ogłosił kampanię walki z głodem na świecie. Rozpoczęła ją Caritas Internationalis w Międzynarodowym Dniu Praw Człowieka. Przebiegać ona będzie pod hasłem: „Jedna rodzina ludzka – żywność dla wszystkich”. W nagranym z tej okazji przesłaniu wideo za światowy skandal Franciszek uznał fakt, że wciąż około miliarda ludzi cierpi głód. „Nie możemy odwracać się plecami, udając że ten problem nie istnieje. Żywność dostępna na świecie wystarczyłaby do nakarmienia każdego” – stwierdził papież. Wezwał do modlitwy o „łaskę ujrzenia świata, w którym nikt będzie już musiał umierać z głodu”.

11 – Franciszek Człowiekiem Roku 2013 amerykańskiego tygodnika „Time”. Wybór uzasadniono tym, że rzadko który „gracz na scenie światowej” tak szybko przyciąga uwagę ludzi młodych i starych, wierzących i cyników, jak stało się to w przypadku papieża. W dziewięć miesięcy od swego wyboru stanął w centrum centralnych dysput naszych czasów dotyczących bogactwa i ubóstwo, uczciwości i sprawiedliwości, przejrzystości, nowoczesności, globalizacji, roli kobiet, natury małżeństwa, czy pokus władzy. W czasach, gdy doświadcza się ograniczeń przywództwa w tak wielu miejscach, człowiek bez armii i broni, nie posiadający królestw, poza niewielkim terenem w środku Rzymu, ale ze stojącym za nim ogromnym bogactwem i ciężarem historii rzuca wyzwanie. Świat staje się coraz mniejszy, pojedyncze głosy są coraz głośniejsze; a dzięki technologia jego głos dociera aż po krańce ziemi. Kiedy całuje twarz człowieka zniekształconego lub myje nogi muzułmanki, to obraz taki wykracza daleko poza granice Kościoła katolickiego. W 1994 r. tytułem Człowieka Roku został wyróżniony bł. Jan Paweł II.

11 – Moneyval bardzo pozytywnie ocenił działania Stolicy Apostolskiej i Państwa Watykańskiego na rzecz walki z przestępstwami finansowymi. Powołany przez Radę Europy Specjalny Komitet Ekspertów ds. Oceny Środków Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy z uznaniem odniósł się do szerokiego wachlarza środków prawnych podjętych, by uzupełnić luki wskazane przez raport tej organizacji opublikowany w roku ubiegłym. Chodzi o przejrzystość funkcjonowania IOR, czyli tzw. banku watykańskiego, w tym m.in. o wdrożenie procedur kontrolnych mających zapobiegać praniu brudnych pieniędzy. Eksperci Moneyval wyrazili też zadowolenie z przeprowadzenia dokładnej analizy operacji finansowych, które mogły budzić wątpliwości. To znak, że zaczęły funkcjonować wprowadzone w Watykanie procedury kontrolne. Wskazano jednak, że wciąż istnieją pewne obszary, w których jeszcze nie zostały przeprowadzone wszystkie konieczne weryfikacje, zwłaszcza dotyczące IOR i Administracji Dóbr Stolicy Apostolskiej (APSA).

15 – Wywiad papieża dla włoskiego dziennika „La Stampa”. „Dajcie jeść głodnym. Niech Boże Narodzenie otrząśnie nas z obojętności” – wezwał Franciszek. Przyznał, że jego „nauczycielem życia” był rosyjski pisarz Fiodor Dostojewski. Podkreślił, że ekumenizm jest dla niego priorytetem, zaś „polityka jest szlachetna, jest jedną z najwznioślejszych form miłości, jak mawiał Paweł VI. Brudzimy ją, gdy wykorzystujemy ją do swych interesów”.

19 – Dwie amerykańskie firmy pomogą w reorganizacji instytucji medialnych i finansowych. Stolica Apostolska powierzyła McKinsey & Company doradztwo ws. reorganizacji swoich mediów, zaś KPMG International zadanie pomocy w dostosowaniu procedur rachunkowych do standardów międzynarodowych.

27 – Papieski profil @Pontifex jest obserwowany już przez 11 milionów użytkowników Twittera. Najwięcej internautów śledzi wpisy po hiszpańsku (4,4 mln) i po angielsku (3, 4 mln), a po polsku – 158 tys. Dzięki retweetowaniu, czyli przesłaniu dalej do innych użytkowników, słowa Franciszka trafiają do 60 mln osób.

Publikujemy wykaz najważniejszych wydarzeń 2012 roku w Stolicy Apostolskiej.

STYCZEŃ

Akceptacja pozaliturgicznych celebracji Drogi Neokatechumenalnej. Dekret Papieskiej Rady ds. Świeckich ogłoszono 20 stycznia podczas audiencji członków Drogi u Benedykta XVI. Został wydany po 15 latach studiów w Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów. Dopełnia on zatwierdzoną w 2008 r. ostateczną wersję Statutów Drogi i zaakceptowaną w 2011 r. doktrynę zawartą w trzynastu tomach jej Dyrektorium Katechetycznego. Benedykt XVI zlecił jeszcze Kongregacji Nauki Wiary przebadanie Eucharystii sprawowanej w ramach Drogi Neokatechumenalnej pod kątem jej zgodności z doktryną i praktyką liturgiczną Kościoła. Podczas audiencji, mówiąc o możliwości sprawowania Eucharystii w małych grupach przez neokatechumenów papież zaznaczył, że musi być ona otwarta na wszystkich, którzy należą do Kościoła i nie może oddzielać od wspólnoty parafialnej.

Watykan zwalcza narkotyki, terroryzm i przestępczość międzynarodową. Stolica Apostolska, działając także w imieniu Państwa Miasta Watykańskiego, ratyfikowała 25 stycznia Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciw nielegalnemu handlowi narkotykami i substancjami psychotropowymi z 1988 r. Przystąpiła też do dwóch innych Konwencji: międzynarodowej w sprawie ścigania finansowania terroryzmu z 1999 r. i Narodów Zjednoczonych przeciw zorganizowanej przestępczości ponadnarodowej z 2000 r.

LUTY

Początek afery Vatileaks. Media opublikowały „zastrzeżone i poufne dokumenty” watykańskie, m.in. adresowane do papieża, przedstawiające w niekorzystnym świetle Kurię Rzymską i jej pracowników. Wszczęto w tej sprawie potrójne dochodzenie: karne (prowadzone przez promotora sprawiedliwości, czyli prokuratora Trybunału Państwa Miasta Watykańskiego), administracyjne (przez Sekretariat Stanu) oraz w ramach powołanej przez Benedykta XVI komisji kardynalskiej, w której skład weszli kardynałowie: Julián Herranz (przewodniczący), Jozef Tomko i Salvatore De Giorgi.

Czwarty konsystorz za pontyfikatu Benedykta XVI. 18 lutego papież kreował 22 nowych kardynałów, w tym 7 Włochów. Było wśród nich 10 szefów urzędów kurii rzymskiej, 9 biskupów kierujących ważnymi diecezjami na świecie oraz 3 zasłużonych dla Kościoła, którzy przekroczyli już 80. rok życia i nie będą należeli do grona elektorów podczas ewentualnego konklawe. Dzień wcześniej odbył się dzień modlitwy i refleksji kolegium kardynalskiego, z udziałem 133 purpuratów, na temat: „Głoszenie Ewangelii dziś, między missio ad gentes a nową ewangelizacją”.

MARZEC

Międzynarodowa Komisja Teologiczna opublikowała swój najnowszy dokument: „Teologia dzisiaj: perspektywy, zasady i kryteria”. Proponuje on m.in. kryteria metodologiczne dla teologii katolickiej, ujęte w trzech rozdziałach: 1. Teologia zakłada słuchanie Słowa Bożego przyjmowanego w wierze; 2. Realizowana jest w komunii Kościoła; 3. Zdaje sprawę z Bożej prawdy w perspektywie autentycznej mądrości.

Stolica Apostolska ekskomunikowała sektę dohnalowców. Chodzi o czterech byłych bazylianów – Eliaša Dohnala, Markijana Hitiuka, Metoděja Špiřika i Roberta Oberhausera – którzy samozwańczo ogłosili się biskupami, stając na czele tzw. Ukraińskiego Prawowiernego Kościoła Greckokatolickiego. Deklaracja Kongregacji Nauki Wiary z 29 marca wyjaśnia, że tzw. sekta dohnalowców bezprawnie używa określenia „katolicki” i przestrzegła wiernych przed przynależnością do tej grupy. Stwierdziła, że nie uznaje ważności ich święceń biskupich oraz wszelkich święceń, jakich duchowni ci udzielili albo udzielą w przyszłości.

KWIECIEŃ

Benedykt XVI skończył 85 lat. „Staję przed ostatnim etapem mego życia i nie wiem, co mnie czeka. Jednakże wiem, że jest Boże światło, wiem, że Pan zmartwychwstał, że Jego światło jest silniejsze niż wszelkie ciemności, że Boża dobroć jest silniejsza od wszelkiego zła tego świata. A to pomaga mi bezpiecznie iść naprzód” – powiedział papież podczas Mszy św. sprawowanej 16 kwietnia w kaplicy Paulińskiej Pałacu Apostolskiego. Kończąc 85 lat Benedykt XVI stał się najstarszym papieżem od stu lat (93-letni Leon XIII zmarł w 1903 r.).

Papieski widget. W siódmą rocznicę wyboru Benedykta XVI Stolica Apostolska uruchomiła 19 kwietnia nowy kanał informacji o działalności papieża. Widget to prosta aplikacja, którą można ściągać na własne portale, zyskując przydatne i stale aktualizowane narzędzie nawigacyjne dla własnych użytkowników. Watykański widget umożliwia dostęp do tekstów katechez, modlitwy Anioł Pański i Regina Caeli czy audiencji ogólnych, odnośnik do watykańskiego kanału YouTube czy Twitter. Aby umieścić na swojej stronie internetowej tę aplikację, należy wejść na stronę vatican.va, tam otworzyć okienko „widget vatican.va”, po czym przesłać e-mail z prośbą o wygenerowanie odpowiedniego kodu, a następnie wbudować otrzymane dane we własny portal.

MAJ

Kongregacja Nauki Wiary przypomniała 23 maja normy w sprawie rozpoznawania domniemanych objawień i wizji. Choć zostały one przyjęte już w 1978 r., to dopiero teraz ogłoszono je w innych językach niż łaciński. Stanowią one vademecum postępowania w przypadkach, kiedy docierają do biskupa informacje o domniemanych objawieniach czy wizjach prywatnych. Przedstawiają kryteria pozytywne i negatywne, które mają służyć określeniu wiarygodności zjawiska nadzwyczajnego. Ich zasadniczym celem jest obrona wiary ludu Bożego i unikanie upowszechniania się twierdzeń zaprzeczających nauce Kościoła czy wprost jej przeciwnych. By zyskać pewność moralną odnośnie do domniemanego faktu, konieczne jest rygorystyczne dochodzenie. Dotyczy ono badania równowagi psychicznej wizjonera, jego uczciwości, prawości życia, szczerości, łagodności wobec władzy kościelnej i zdolności powrotu do normalnego życia wiary. Muszą być m.in. wykluczone przypadki zbiorowej psychozy lub histerii. Dla uznania nadprzyrodzonego charakteru objawienia nie wystarczają nawrócenia, pomimo, że „trwałe i obfite owoce duchowe” mają swoje znaczenie. Orędzie otrzymane przez wizjonerów musi być zgodne z bezbłędną doktryną. Powodem do nieufności może być np. wyraźne poszukiwanie korzyści czy też czyny złe moralnie, popełnione przez wizjonera lub jego zwolenników podczas domniemanego objawienia czy w związku z nim.

Dymisja szefa „banku watykańskiego”. Rada Nadzorcza Instytutu Dzieł Religijnych (IOR) jednogłośnie uchwaliła 24 maja wotum nieufności wobec prezesa (od 2009 r.), prof. Ettore Gotti Tedeschi i zaleciła ustanie jego mandatu jako prezesa i członka Rady. Zdaniem watykanisty, Andrei Torniellego powodem zwolnienia włoskiego ekonomisty i bankiera były tarcia wewnętrzne w łonie Rady Nadzorczej oraz nowe ustawodawstwo „banku watykańskiego”, mające doprowadzić do wpisania Państwa Watykańskiego na międzynarodową „białą listę” krajów godnych zaufania w dziedzinie walki z procederem „prania brudnych pieniędzy”. W IOR jest 33 tys. kont – dwie trzecie należy do instytucji kościelnych i osób duchownych z Włoch, zaś na dalszych miejscach plasują się Polska, Francja, Hiszpania i Niemcy. Aby otworzyć konto w „banku watykańskim” trzeba być upoważnioną do tego osobą duchowną, świeckim pracownikiem Państwa Watykańskiego lub pracownikiem placówki dyplomatycznej przy Stolicy Apostolskiej. Klientami IOR jest około 15 tys. duchownych, w tym 1600 biskupów i większość kardynałów. 80 proc. zdeponowanych sum należy do fundacji, zakonów, konferencji episkopatów, kolegiów i klasztorów na całym świecie. Nowy szef „banku watykańskiego” może zostać mianowany w styczniu 2013 r. – zapowiedział jeden z członków Rady, Carl Anderson.

CZERWIEC

Przesłanie Benedykta XVI na Euro 2012. – Zachęcam, by te ważne zawody sportowe były przeżywane jako wyraz najszlachetniejszych dążeń i działań ludzkich, w duchu pokoju i szczerej radości – napisał Benedykt XVI w telegramie przesłanym na ręce abp. Józefa Michalika, przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski na dwa dni przed rozpoczęciem Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej, jakie odbywały się w dniach 8 czerwca – 1 lipca w Polsce i na Ukrainie. Wskazał, że piłka nożna jest „szkołą, która uczy szacunku dla drugiego, również sportowego przeciwnika, i osobistej ofiarności na rzecz dobra grupy, a także pozwala dostrzegać talenty każdego zawodnika w drużynie. Jednym słowem pomaga wznosić się ponad logikę indywidualizmu i egoizmu, która często charakteryzuje ludzkie odniesienia, ku logice braterstwa i miłości, która pozwala – na każdym poziomie – budować wspólnie społeczność promującą dobro wspólne wszystkich, którzy do niej należą”. Papież zapewnił o swojej modlitwie w intencji zawodników, kibiców i organizatorów Mistrzostw. Wyraził też uznanie dla przygotowań duszpasterskich – planowanych spotkań katechetycznych, modlitewnych i liturgicznych.

Preambuła doktrynalna dla lefebrystów. Prefekt Kongregacji Nauki Wiary kard. William Levada przedstawił ją 13 czerwca przełożonemu generalnemu Bractwa Kapłańskiego św. Piusa X, bp. Bernardowi Fellay. Od jej przyjęcia zależy włączenie Bractwa w struktury Kościoła katolickiego, przez przyznanie lefebrystom kanonicznego statutu prałatury personalnej. Mimo dalszych dyskusji, wyjaśnień i zmian w tekście Preambuła nie została dotychczas zaaprobowana przez Bractwo, które podkreśla, że nadal będzie walczyło o zdobycie Kościoła dla tradycji, tak jak ją rozumieją lefebryści. Jednocześnie bp Fellay skrytykował „kardynałów i biskupów, którzy nie prowadzą dusz do nieba, lecz błogosławią drogi prowadzące do piekła”, za które uznają m.in. wolność religijną, ekumenizm i dialog międzyreligijny. Nie chcą się też zgodzić na to, że Sobór Watykański II należy do tradycji oraz uznać ważności i prawomocności Mszy św. „posoborowej”.

Benedykt XVI modlił się 22 czerwca przy trumnie swego spowiednika. Był nim polski franciszkanin konwentualny, o. Mariusz Paczóski. Zmarł on 20 czerwca w wieku 77 lat po poważnej operacji chirurgicznej w Rzymie. Jego pogrzeb odbył się 22 czerwca w Niepokalanowie. Od 2000 r. pełnił posługę spowiednika zwyczajnego w Bazylice św. Piotra w Watykanie. Spowiadał tam po polsku, włosku, ukraińsku i słowacku. W 2005 r. został wybrany na urząd gwardiana (rektora) Kolegium Penitencjarzy Watykańskich, którym był do marca 2009 r. – Został spowiednikiem kard. Josepha Ratzingera, który przychodził do niego do kaplicy klasztoru albo do mieszkania. A później on chodził – po wyborze kard. Ratzingera na papieża – do Jego Świątobliwości jako jego spowiednik. Wykonywał ten obowiązek aż do śmierci – ujawnił KAI bp Marian Kruszyłowicz.

Wytyczne w sprawie promowania powołań do kapłaństwa. Opublikowała je 25 czerwca Kongregacja ds. Edukacji Katolickiej. Dokument omawia aktualną sytuację powołaniową, wskazując, że wśród przyczyn współczesnego kryzysu powołań są demograficzny, rozbite rodziny, osłabienie praktyk religijnych, zaniedbania duszpasterskie, a przede wszystkim brak pozytywnego świadectwa kapłańskiego życia. Wytyczne zawierają też szereg sugestii dotyczących ożywienia duszpasterstwa powołaniowego. Zalecają m.in. powrót do sprawdzonych metod budzenia powołań, jak choćby grupy ministranckie czy niższe seminaria duchowne. Potwierdzają również rolę ruchów kościelnych, które jeszcze większą wagę powinny przywiązywać do kwestii powołaniowej. Nowością jest natomiast docenienie wolontariatu. To doświadczenie bezinteresownej służby dla wielu przyszłych kapłanów stało się istotnym okresem rozeznania – czytamy w watykańskim dokumencie.

LIPIEC

Nowy prefekt Kongregacji Nauki Wiary. Został nim 2 lipca Niemiec, 64-letni bp Gerhard Ludwig Müller. Wyniesiony do godności arcybiskupiej hierarcha jest jednocześnie przewodniczącym Papieskiej Komisji „Ecclesia Dei”, zajmującej się dialogiem z lefebrystami, Papieskiej Komisji Biblijnej i Międzynarodowej Komisji Teologicznej. Jest on cenionym teologiem. Zajmował się głównie dialogiem ekumenicznym, chrześcijańską koncepcją objawienia i eklezjologią. Jego najważniejsze dzieło, 900-stronicowa katolicka teologia dogmatyczna, miało siedem wydań i zostało przetłumaczone na wiele języków. W latach 1998-2003 wchodził w skład Międzynarodowej Komisji Teologicznej, a w 2002 r. został biskupem Ratyzbony. W 2008 r. utworzył tam Instytut Benedykta XVI, którego celem jest publikacja dzieł wszystkich Josepha Ratzingera. Zamieszkał w dawnym mieszkaniu kard. Josepha Ratzingera przy Watykanie – papież przekazał mu je wraz z pozostałymi tam książkami.

Moneyval przyjął 5 lipca raport dotyczący wdrażania przez Stolicę Apostolską i Watykan mechanizmów zapobiegających praniu brudnych pieniędzy. Na 45 zaleceń, dotyczących przejrzystości finansowej i walki z „praniem brudnych pieniędzy”, wypełniły one 22, czyli 49 proc. Pozostałe 23 rekomendacje (51 proc.) Specjalny Komitet Ekspertów ds. Oceny Środków Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy, powołany przez Radę Europy, ocenił jako „częściowo zgodne” lub „niezgodne” ze swymi wskazaniami. Stolica Apostolska, która stara się o wpisanie na „białą listę” krajów o najwyższej przejrzystości finansowej, „jest zadowolona z pozytywnych ocen ekspertów, a zarazem zamierza wprowadzać wymagane przez nich poprawki – oświadczył prał. Ettore Ballestrero, podsekretarz ds. stosunków z państwami w Sekretariacie Stanu.

SIERPIEŃ

Papież zakończył pisanie trzeciej części swej trylogii o „Jezusie z Nazaretu”. Tom poświęcony dzieciństwu Jezusa został wydany w listopadzie po włosku, niemiecku, angielsku, francusku, hiszpańsku, polsku i portugalsku. Dwa poprzednie tomy to: „Jezus z Nazaretu. Od chrztu w Jordanie do Przemienienia”, opublikowany w 2007 r. i „Jezus z Nazaretu. Od wjazdu do Jerozolimy do Zmartwychwstania”, który ukazał się cztery lata później.

Akt oskarżenia w aferze Vatileaks. Watykański wymiar sprawiedliwości wskazał 13 sierpnia dwóch winnych. Są nimi: papieski kamerdyner, Paolo Gabriele i pracujący w Sekretariacie Stanu informatyk, Claudio Sciarpelletti. Akt oskarżenia wskazuje, że Gabriele nie tylko wykradał i kopiował szereg dokumentów ściśle tajnych, ale także przeznaczony dla Ojca Świętego w darze czek na 100 tys. euro, bryłkę złota i wydanie Eneidy z 1581 r. Natomiast Sciarpelletti, którego nie uznano za wspólnika, miał mataczyć i utrudniać śledztwo. W procesach przed Trybunałem Państwa Miasta Watykańskiego Gabriele został skazany na 18 miesięcy pozbawienia wolności za kradzież dokumentów zastrzeżonych, zaś Sciarpelletti na dwa miesiące w zawieszeniu na pięć lat za matactwa w sprawie wycieku informacji zastrzeżonych. Pierwszego z nich Benedykt XVI ułaskawił 22 grudnia, drugi wrócił do pracy w Sekretariacie Stanu.

WRZESIEŃ

Politycy nurtu chrześcijańsko-demokratycznego z całego świata u Benedykta XVI. Do Watykanu 22 września przybyli m.in. szefowie europejskich rządów: Mariano Rajoy z Hiszpanii, Viktor Orbán z Węgier, Sali Berisha z Albanii, Enda Kenny z Irlandii i Antonis Samaras z Grecji. Papież podkreślił, że prawdziwy postęp społeczny nie może się obyć bez polityki prorodzinnej, tak na szczeblu krajowym, jak międzynarodowym. Chodzi o odwrócenie rosnącej tendencji do zamykania się jednostki w sobie, co stanowi źródło cierpienia i wyjałowienia tak w skali indywidualnej, jak i zbiorowej. Stąd szczególna rola chrześcijańskich polityków, którzy ożywieni wiarą powinni umieć „podać następnym pokoleniom motywy życia i nadziei”.

Stolica Apostolska przystąpiła 26 września do oenzetowskiej konwencji chroniącej dyplomatów. „Konwencja o zapobieganiu przestępstwom i karaniu sprawców przestępstw przeciwko osobom korzystającym z ochrony międzynarodowej, w tym przeciwko dyplomatom” to dokument pochodzący z lat 70. XX w. Sekretariat Stanu wyjaśnił, że przystąpienie do konwencji wpisuje się w działania na rzecz dostosowania watykańskich przepisów prawnych do standardów międzynarodowych.

PAŹDZIERNIK

Dwoje nowych doktorów Kościoła. Benedykt XVI ogłosił nimi 7 października świętych: Hildegardę z Bingen (1098-1179) z Niemiec i Jana z Awili (1500-1569) z Hiszpanii. Tym samym liczba osób, obdarzonych tym tytułem w Kościele katolickim, wzrośnie do 35, w tym 4 kobiet. Określa się nim tych świętych, którzy wnieśli znaczący wkład w pogłębienie zrozumienia misterium Boga i wydatnie powiększyli bogactwo doświadczenia chrześcijańskiego.

XIII Zwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów. Obradowało ono w dniach 7-28 października i było poświęcone nowej ewangelizacji. Do Watykanu przybyło 262 ojców synodalnych. Była to największa liczba uczestników w 47-letnich dziejach tego spotkania przedstawicieli episkopatów z całego świata. Jego uczestnicy ogłosili Orędzie do Ludu Bożego i sformułowali 58 „Propozycji” do posynodalnej adhortacji apostolskiej. Konkretne postulaty ojców synodalnych zawarte są w „Propozycjach” przedstawionych papieżowi. Znalazła się wśród nich: propozycja opracowania kompendium głoszenia Ewangelii, które uczyłoby, jak prowadzić do spotkania z Chrystusem, i zawierało wytyczne dla formacji katolickich ewangelizatorów; sugestia, by Ojciec Święty rozważył stosowność utworzenia specjalnej komisji lub powierzył Papieskiej Radzie „Iustitia et Pax” zadanie monitorowania ataków na wolność religijną oraz gromadzenia ścisłych informacji na ten temat, aby bronić wolności sumienia; prośba do teologów o rozwijanie apologetyki, jakiej potrzebuje nowa ewangelizacja, oraz podejmowanie współczesnych wyzwań intelektualnych, bez czego nie ma dziś mowy o głoszeniu Ewangelii; apel o ewangelizowanie poprzez piękno liturgii i sztuki kościelnej. Większość postulatów dotyczyła odnowy tradycyjnego duszpasterstwa przez nadanie mu bardziej ewangelizacyjnego charakteru. – Synod był bardzo dynamiczny, a najważniejszym jego przesłaniem jest zachęta do dawania świadectwa o wierze przykładem własnego życia – podsumował dla KAI abp Tadeusz Kondrusiewicz z Białorusi.

Rozpoczęcie Roku Wiary. Trwa on od 11 października 2012 do 24 listopada 2013 r. Zgodnie z zamysłem Benedykta XVI ma on być okazją do autentycznego i nowego nawrócenia do Chrystusa oraz zaangażowania misyjnego na rzecz nowej ewangelizacji. Ma rozbudzić w wierzących dążenie do osobistego spotkania z Chrystusem oraz do wyznawania wiary w jej pełni, z ufnością i nadzieją. Papież zauważa, że Rok Wiary powinien wiązać się z ponownym odkryciem i studium podstawowych treści wiary. Dodaje że najbardziej współczesną syntezę znajdują one nauczaniu Soboru Watykańskiego II i w Katechizmie Kościoła Katolickiego. W Mszy św. inaugurującej obchody Roku Wiary wzięli udział prymas Wspólnoty Anglikańskiej, abp Rowan Williams i prawosławny patriarcha Konstantynopola Bartłomiej I.

Po raz drugi wręczono Nagrodę Ratzingera. Z rąk Benedykta XVI „teologicznego Nobla” otrzymali 20 października francuski filozof i historyk myśli, 65-letni Rémi Brague oraz teolog i patrolog amerykański, 72-letni jezuita Brian Daley. Nagrodę, na którą oprócz dyplomu składa się czek na 50 tys. euro, przyznaje Watykańska Fundacja im. Josepha Ratzingera – Benedykta XVI.

Kanonizacja siedmiorga świętych. Zostali nimi ogłoszeni: francuski męczennik na Madagaskarze Jakub Berthieu (1838-1896); filipiński męczennik Piotr Calungsod (1654-1672); założyciel Pobożnego Stowarzyszenia Kapłanów i Świeckich oraz Zgromadzenia Ubogich Służebnic Świętej Rodziny z Nazaretu, włoski kapłan Jan Chrzciciel Piamarta (1841-1913); założycielka Zgromadzenia Sióstr od Niepokalanego Poczęcia Misjonarek Oświaty, hiszpańska zakonnica Maria Carmen Sallés y Barangueras (1848-1911); Amerykanka niemieckiego pochodzenia, pomagająca trędowatym na Hawajach, Marianna Cope (1838-1918); Indianka z Kanady Katarzyna (Kateri) Tekakwitha (1656-1680) i niemiecka, świecka stygmatyczka i mistyczka Anna Schäffer (1882-1925). Była to pierwsza kanonizacja dokonana prze Benedykta XVI według nowego rytuału, poza Mszą św.

LISTOPAD

Benedykt XVI ustanowił Papieską Akademię Latinitas (Języka i Kultury Łacińskiej). Jej celem jest krzewienie używania i znajomości tego języka zarówno w środowisku kościelnym, jak i świeckim, a więc także w edukacji szkolnej. Jej pierwszym zadaniem będzie przywrócenie obowiązkowej nauki łaciny w seminariach duchownych. Została ona utworzona „ad experimentum” na okres pięciu lat i będzie działać pod patronatem Papieskiej Rady ds. Kultury. Jest to dwunasta akademia papieska. Kierowanie Akademią papież powierzył włoskiemu latyniście prof. Ivano Dionigiemu, rektorowi Uniwersytetu Bolońskiego. Dołączą do niej jako członkowie honorowi wybitni naukowcy z różnych krajów świata. – Dlaczego łacina? Dlaczego greka i klasycy? Zasadniczo z trzech powodów. Pierwszym jest ochrona dóbr kultury. Chodzi tu o los kultury. Drugi: greka i łacina pomagają nam dobrze się wysławiać. Trzeci: klasycy pomagają nam prawidłowo myśleć, to ich najcenniejsza spuścizna – tłumaczy prof. Dionigi.

Piąty konsystorz Benedykta XVI. Papież kreował 24 listopada sześciu nowych kardynałów. Po raz pierwszy od 1927 r. nie ma wśród nich ani jednego Włocha. Poza tym po raz pierwszy od 1924 r. wszyscy są spoza Europy – z obu Ameryk, Afryki i Azji. W gronie tym jest dwóch zwierzchników katolickich Kościołów wschodnich. Łącznie Benedykt XVI wyniósł do godności kardynalskiej już 90 duchownych.

GRUDZIEŃ

Papież wydał postanowienia dotyczące organizacji pracy charytatywnej Kościoła. Jego list apostolski-motu proprio „Intima Ecclesiae natura” został ogłoszony 1 grudnia. Benedykt XVI przypomniał, że działalność charytatywna należy do istoty misji Kościoła. Należy zatem zadbać, aby rzeczywiście spełniała tę funkcję. Prawo kanoniczne zawiera pod tym względem pewne luki. Dlatego nowe normy precyzują obowiązki biskupów względem charytatywnych dzieł Kościoła, mają zagwarantować, by praca ta odbywała się zgodnie w wymogami nauki Kościoła, intencjami wiernych oraz aby respektowano normy władz świeckich.

Benedykt XVI „ćwierka” na Twitterze. Pierwszy wpis pojawił się 12 grudnia: „Drodzy przyjaciele, z radością łączę się z wami przez Twittera. Dziękuję za wasze liczne odpowiedzi. Z serca wam błogosławię”. Papieski profil ma osiem wersji językowych, w tym polską. Po pięciu dniach jego funkcjonowania liczba obserwujących wpisy Benedykta XVI przekroczyła 2 mln. Większość z nich (60 proc.) jest języka angielskiego. Polacy, podobnie jak użytkownicy języka niemieckiego, to zaledwie 1 proc. śledzących wpisy papieża. Obecność Ojca Świętego na Twitterze jest zachętą dla chrześcijan, aby ich głos był obecny w przestrzeni publicznej – powiedział prał. Paul Tighe, sekretarz Papieskiej Rady ds. Środków Przekazu.

Artykuł papieża w „Financial Times”. Ukazał się on 20 grudnia. Tekst powstał w odpowiedzi na prośbę brytyjskiego dziennika, który po niedawnym omówieniu książki Benedykta XVI o dzieciństwie Jezusa poprosił go o komentarz na temat Bożego Narodzenia. – Niech Boże Narodzenie będzie czasem radości, ale także refleksji nad naszym sposobem życia, rachunkiem sumienia w obliczu narodzin tego Dzieciątka, które na zawsze zmieniło dzieje świata – napisał papież. Zaznaczył, że narodzenie Chrystusa jest wyzwaniem do przemyślenia na nowo naszych priorytetów, wartości, samego sposobu życia. Dodał, że w Ewangelii chrześcijanie znajdują natchnienie do życia codziennego i zaangażowanie w sprawy tego świata – czy to w parlamencie, czy na giełdzie. „Chrześcijanie nie powinni uciekać ze świata, ale przeciwnie, winni angażować się w nim. Lecz ich włączenie się do polityki i gospodarki winno przekraczać każdą formę ideologii” – wskazał Benedykt XVI.

Benedykt XVI modlił się z uczestnikami 35. Europejskiego Spotkania Młodych. 29 grudnia na plac św. Piotra przybyło ponad 40 tys. jego uczestników. Ojciec Święty zachęcił młodzież do naśladowania założyciela Wspólnoty z Taizé, br. Rogera w podążaniu drogą ekumenizmu świętości. Jednocześnie zapewnił „o nieodwołalnym zaangażowaniu Kościoła katolickiego w poszukiwanie dróg pojednania, by osiągnąć widzialną jedność chrześcijan”.

Paweł Bieliński

Powstały nowe procedury dotyczące przypadków molestowania seksualnego przez duchownych, ustanowiono Papieską Radę ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji. Papież mianował 24 kardynałów oraz udzielił ważnego wywiadu Peterowi Seewaldowi – to tylko niektóre z wydarzeń dotyczących Stolicy Apostolskiej w 2010 roku.

STYCZEŃ

10 – podczas Mszy św. w Kaplicy Sykstyńskiej papież ochrzcił 14 dzieci.

11 – w czasie spotkania z dyplomatami akredytowanymi przy Stolicy Apostolskiej Ojciec Święty omówił najważniejsze zagadnienia międzynarodowe minionego roku i pokreślił, że Kościół ma obowiązek troski o losy całej ludzkości. Przypomniał też, że ochrona środowiska naturalnego i życia ludzkiego jest niezbędnym warunkiem wszelkich dążeń pokojowych.

16 – papież otrzymał honorowe obywatelstwo Fryzyngi w Bawarii.

17 – w czasie odwiedzin rzymskiej synagogi Ojciec Święty zapewnił, że Kościół katolicki nadal pragnie utrzymywać więzi braterstwa i przyjaźni z ludem Przymierza.

LUTY

20 – papież otrzymał 1. egzemplarz nowego wydania „Annuario Pontificio” na rok 2010. Wynika z niego m.in., że na koniec 2008 r. na świecie było 1 147 mln katolików – o 1,7% więcej niż rok wcześniej i stanowią oni obecnie 17,4% ludności świata. Kapłanów było w tym czasie 409 tys. (niemal bez zmian), biskupów – ponad 5 tys., Kościół zaś dzielił się na prawie 3 tys. jednostek terytorialnych różnego szczebla (diecezje, prałatury terytorialne, wikariaty i administratury apostolskie i inne)

27 – przewodniczący Papieskiej Rady Kultury abp Gianfranco Ravasi zapowiedział utworzenie specjalnej fundacji pod nazwą „Dziedziniec wiary” dla niewierzących zainteresowanych życiem duchowym i dialogiem z katolicyzmem. Będzie to spełnienie słów Benedykta XVI na ten temat, wypowiedzianych w grudniu 2009 na przedświątecznym spotkaniu z Kurią Rzymską.

MARZEC

13 – ks. prał. Charles Scicluna z Kongregacji Nauki Wiary przedstawił nowe procedury kościelne dotyczące przypadków molestowania seksualnego przez duchownych. Poinformowano, że co roku zgłaszanych jest ok. 250 takich przypadków, przy czym jedynie 10% z nich ma związek z pedofilią, 60% – to czynności homoseksualne i 30% – heteroseksualne wobec młodzieży powyżej 15. roku życia. W 10% przypadków papież przeniósł winnych do stanu świeckiego a w dalszych 10% uczynili to oni sami. W większości przypadków Stolica Apostolska zabrania takim duchownym, ze względu na ich wiek, sprawowania publicznego sprawowania czynności kapłańskich i udzielania sakramentów, zalecając im jednocześnie pokutę i modlitwę.

17 – w łonie Kongregacji Nauki Wiary powstała międzynarodowa komisja ds. badania objawień w Međugorju z kard. Camillo Ruinim na czele.

20 – w Watykanie ogłoszono tekst listu papieża do katolików Irlandii (podpisany dzień wcześniej) w związku z przypadkami nadużyć seksualnych wobec nieletnich, jakich w ciągu minionych dziesięcioleci dopuszczali się duchowni katoliccy w tym kraju. Wyrażał on zarówno uznanie dla wkładu  Kościoła na Zielonej Wyspie do dzieła ewangelizacji całego kontynentu, jak i surowe potępienie tego, co wydarzyło się tam w ostatnich dziesięcioleciach. Ojciec Święty wezwał tamtejszy episkopat i duchowieństwo do rocznej pokuty za grzechy pedofilii, a wiernych do modlitewnego i duchowego wspierania swych księży; zapowiedział też przeprowadzenie przez specjalną komisję watykańską wizytacji tego kraju.

22 – Watykan uruchomił dwie strony internetowe: www.resources.va i www.twitter.com/news_va_en

29 – w Wielki Poniedziałek papież przewodniczył Mszy św. z okazji 5. rocznicy śmierci Jana Pawła II; koncelebransami było wielu biskupów i księży, również z Polski, w tym kard. Stanisław Dziwisz. W kazaniu papież przypomniał postać swego poprzednika, wezwał wszystkich, aby byli świadkami wiary, nadziei i miłości, których uczył papież Wojtyła, Polakom zaś powiedział, że powinni być z niego dumni i świadczyć o nim.

KWIECIEŃ

12 – Watykan ogłosił przewodnik z wyjaśnieniami mającymi ułatwić właściwe rozumienie procedur kanonicznych Kongregacji Nauki Wiary (zob. 13 III) stosowanych w przypadku nadużyć seksualnych, jakich dopuszczali się duchowni. Podstawą tych działań są Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 i motu proprio „Sacramentorum sanctitatis tutela” Jana Pawła II z 30 IV 2001.

17-18 – podróż Benedykta XVI na Maltę.

19 – uroczysty obiad w Sali Książęcej Pałacu Apostolskiego w Watykanie z okazji 5. rocznicy wyboru Benedykta XVI z udziałem m.in. 46 kardynałów, dygnitarzy Kurii Rzymskiej i najbliższych współpracowników Ojca Świętego.

29 – w Watykanie ukazał się nowy Rocznik Statystyczny Kościoła Katolickiego na 2010 r. Wynika z niego, że na świecie żyje obecnie 1166 mln katolików, przy czym najszybszy wzrost ich liczby nastąpił w Afryce – o 33% i w Azji – o 15%, w Europie liczba ta prawie się nie zmieniła.

30 – papież spotkał się w Watykanie z pięcioma biskupami-wizytatorami Legionistów Chrystusa. Wizytacja – na polecenie papieża – trwała od 25 lipca 2009, gdy ujawniono nowe fakty potwierdzające zarzuty nadużyć seksualnych przeciw założycielowi zgromadzenia, ks. Marcialowi Macielowi Degollado z Meksyku (1920-2008).

MAJ

2 – Benedykt XVI w Turynie w związku z trwającym obecnie wystawieniem na widok publiczny Całunu

11-14 – podróż papieża do Portugalii

31 – w Watykanie zapowiedziano, że jesienią tegoż roku czterej hierarchowie z Wielkiej Brytanii, USA i Kanady rozpoczną wizytację apostolską niektórych diecezji w Irlandii, Kongregacja Wychowania Katolickiego będzie koordynowała podobną wizytację miejsc kształcenia duchownych irlandzkich w tym kraju i w Rzymie, a Kongregacja ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego – wizytację klasztorów męskich i żeńskich na Zielonej Wyspie.

CZERWIEC

3 – w Boże Ciało Benedykt XVI przewodniczył Mszy św. i adoracji Najświętszego Sakramentu w bazylice św. Jana na Lateranie, z powodu ulewnego deszczu nie odbyła się natomiast – po raz pierwszy od 25 lat – procesja eucharystyczna do bazyliki Matki Bożej Większej.

4-6 – podróż apostolska Ojca Świętego na Cypr.

9-11 – z udziałem ok. 15 tys. duchownych z całego świata w Rzymie uroczyście zamknięto Rok Kapłański (trwał od 19 VI 2009). 10 VI odbyło się wieczorne czuwanie modlitewne pod przewodnictwem Ojca Świętego, który w obszernym przemówieniu do jego uczestników przypomniał im i podkreślił, że podstawowym priorytetem kapłana jest jego codzienna modlitwa i więź z Chrystusem. Nazajutrz papież przewodniczył na Placu św. Piotra uroczystej Mszy św., podczas której kapłani odmówili wraz nim akt zawierzenia Niepokalanemu Sercu Maryi przed ikoną „Salus Populi Romani”.

14 – w przemówieniu do wykładowców i studentów Papieskiej Akademii Kościelnej, kształcącej dyplomatów dla Stolicy Apostolskiej, Benedykt XVI zwrócił uwagę, że przedstawiciel papieski ma być znakiem obecności Następcy św. Piotra w danym kraju i miejscowym Kościele oraz jego miłości do tego kraju i tamtejszych wiernych.

20 – Ojciec Święty wyświęcił na kapłanów w bazylice św. Piotra 14 diakonów z diecezji rzymskiej.

29 – podczas Mszy św. w bazylice watykańskiej, tradycyjnie (od ponad 30 lat) z udziałem delegacji Patriarchatu Konstantynopola, papież wręczył paliusze 38 arcybiskupom metropolitom, w tym nowemu prymasowi Polski, metropolicie gnieźnieńskiemu abp. Józefowi Kowalczykowi.

30 – papież mianował dotychczasowego stałego obserwatora Stolicy Apostolskiej przy nowojorskiej siedzibie ONZ abp. Celestino Migliorego nowym nuncjuszem apostolskim w Polsce.

LIPIEC

4 – wizyta papieża w Sulmonie w Abruzji z okazji 800. rocznicy urodzin św. Celestyna V, papieża.

7-9 – 45. posiedzenie Rady Kardynałów ds. Badania Organizacyjnych i Gospodarczych Problemów Stolicy Apostolskiej pod przewodnictwem kard. T. Bertonego. Ogłoszono, że w r. 2009 przychody Stolicy Świętej wyniosły prawie 250,2 mln euro, a wydatki – blisko 254,3 mln euro, czyli rok ten zamknęła ona deficytem w wysokości nieco ponad 4,1 mln euro. Na zakończenie obrad podziękowano wszystkim, którzy wspierają materialnie posługę apostolską i działalność charytatywną Ojca Świętego.

SIERPIEŃ

3 – na posiedzeniu Papieskiej Rady „Cor Unum” i Fundacji „Populorum progressio” w Santo Domingo (20 VII-3 VIII) poinformowano, że za pośrednictwem obu tych organizacji  Kościół katolicki wykona w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach 186 projektów społecznych (rolnictwo, oświata, służba zdrowia itp.) wartości ponad 2 mln dolarów.

7 – papież niespodziewanie odwiedził sanktuarium maryjne Matki Bożej Potrzebujących w Pereto (Abruzja), a następnie wypoczywających w pobliskich okolicach kardynałów Fiorenzo Angeliniego i Angelo Sodano.

24 – Kongregacja Ewangelizacji Narodów wsparła sumą 1,2 mln euro 131 katolickich ośrodków pomocy zarażonym wirusem HIV w 41 krajach, głównie w Afryce, oraz przekazała 300 tys. euro na pomoc dla uchodźców, przede wszystkim w Kongu (Kinszasa), Sudanie i Haiti.

WRZESIEŃ

5 – wizyta Benedykta XVI w Carpineto Romano w diecezji Anagni-Alatri, gdzie 200 lat temu urodził się Vincenzo Gioacchino Pecci, czyli późniejszy papież Leon XIII.

16-19 – podróż papieża do Wielkiej Brytanii (Szkocja i Anglia).

PAŹDZIERNIK

3 – podróż Ojca Świętego do Palermo.

10-23 – Zgromadzenie Specjalne dla Bliskiego Wschodu Synodu Biskupów pod hasłem „Kościół katolicki na Bliskim Wschodzie: wspólnota i świadectwo. «Jeden duch i jedno serce ożywiały wszystkich, którzy uwierzyli» (Dz 4, 32)”. Wzięło w nim udział 9 patriarchów, 19 kardynałów, 65 arcybiskupów, 19 arcybiskupów tytularnych, 53 biskupów diecezjalnych, 21 biskupów tytularnych oraz 36 ekspertów duchownych i świeckich, 34 audytorów i 14 delegatów ekumenicznych z innych wyznań, jak również kilku przedstawicieli judaizmu i islamu. W czasie obrad szczególnie wiele uwagi poświęcono trudnej sytuacji chrześcijan w tym regionie świata, mówiono o prześladowaniach i przemocy, jakiej doświadczają szczególnie w Iraku, a także w Palestynie i w innych krajach, zastanawiano się, co robić, aby powstrzymać masowe ich wyjazdy z tych ziem, będących kolebką chrześcijaństwa. Uczestniczący w pracach Synodu jako goście wysocy dostojnicy muzułmańscy zapewniali, że obecność chrześcijan w tych krajach jest bardzo ważna dla samego islamu. Na zakończenie obrad ojcowie synodalni wystosowali obszerne orędzie do ludu Bożego, w którym podjęli główne tematy tego wydarzenia, m.in. współpracę i dialog ze współobywatelami – muzułmanami oraz wezwali wspólnotę międzynarodową do pamiętania i wspierania chrześcijan w tym regionie.

12 – w Watykanie przedstawiono motu proprio Benedykta XVI „Ubicumque et semper”, ustanawiające Papieską Radę ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji. Pierwszym jej przewodniczącym został abp Rino Fisichella.

16 – Ojciec Święty przyjął na audiencji prezydenta RP Bronisława Komorowskiego; uczestniczył on w kanonizacji św. Stanisława Kazimierczyka a w Grotach Watykańskich przy grobie Jana Pawła II wziął udział we Mszy św., której przewodniczył abp Józef Michalik, a współkoncelebrowali m.in. kardynałowie Stanisław Dziwisz Stanisław Ryłko i abp Kazimierz Nycz.

LISTOPAD

2 – papież przesłał depeszę kondolencyjną do katolików obrządku syryjskiego po brutalnym ataku terrorystów islamskich na ich katedrę w Bagdadzie 31 października; zginęło wówczas ponad 50 osób, w tym 2 kapłanów.

6-7 – podróż Ojca Świętego do Hiszpanii (Santiago de Compostela, Barcelona).

9-11 – w Teheranie odbyło się VII sympozjum katolicko-islamskie nt. „Religia i społeczeństwo: perspektywa chrześcijańska i muzułmańska”; współorganizowali je Papieska Rada ds. Dialogu Międzyreligijnego i Ośrodek ds. Dialogu Międzynarodowego Organizacji Kultury i Związków Islamskich w stolicy Iranu.

20 – na konsystorzu w bazylice św. Piotra papież wręczył insygnia kardynalskie 24 arcybiskupom, biskupom i kapłanom, wśród nich metropolicie warszawskiemu Kazimierzowi Nyczowi. Po tych nominacjach Kolegium Kardynalskie liczyło 203 i było najliczniejsze w dziejach Kościoła; prawa wyboru papieża miało 121 z nich.

23 – w Watykanie przedstawiono książkę wywiad-rzekę z Benedyktem XVI pt. „Światłość świata”, którą przeprowadził niemiecki dziennikarz Peter Seewald. Jest to już trzecia tego rodzaju rozmowa ks. Josepha Ratzingera z tym dziennikarzem – dwie poprzednie zaowocowały książkami: „Sól ziemi” w 1997 oraz „Bóg i świat” (2001).

GRUDZIEŃ

9 – w Watykanie przedstawiono nowe Muzeum Misyjne, które ma swoją siedzibę w gmachu Kongregacji Ewangelizacji Narodów

17 – Biuro Prasowe Stolicy Apostolskiej wydało oświadczenie, ostro potępiające VIII Zgromadzenie Chińskich Przedstawicieli Katolickich, które obradowało w Pekinie 7-9 grudnia. Podkreślono, że tego rodzaju spotkanie z udziałem biskupów, bez zgody papieża, jest sprzeczne z prawem kanonicznym, osłabia Kościół i zaufanie wiernych do pasterzy. Dokument zwraca również uwagę, że wielu uczestników tego zgromadzenia wzięło w nim udział pod przymusem, co świadczy dodatkowo o braku wolności religijnej w Chinach. Na zakończenie Biuro Prasowe ponawia prośbę do wszystkich katolików na całym świecie o modlitwę w intencji Kościoła w tym kraju.

29 – Benedykt XVI mianował nowych sekretarzy Kongregacji ds. Duchowieństwa oraz Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych. Sekretarzem watykańskiej dykasterii ds. Duchowieństwa został Hiszpan, ks. prałat Celso Morga Iruzubieta, a Spraw Kanonizacyjnych, Włoch, ks. prałat Marcello Bartolucci. Równocześnie obu duchownych Ojciec Święty wyniósł do godności arcybiskupiej. Dotychczasowy sekretarz Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych, abp Michele Di Ruberto liczy 76 lat i przekroczył już prawem przewidziany wiek, natomiast dotychczasowy sekretarz Kongregacji ds. Duchowieństwa, abp Mauro Piacenza został prefektem tej dykasterii i 20 listopada Benedykt XVI włączył go do kolegium kardynalskiego.

29 – Benedykt XVI włączył kardynałów kreowanych podczas konsystorza 20 listopada br. do poszczególnych dykasterii. Metropolita warszawski, kard. Kazimierz Nycz został członkiem Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, oraz ds. Duchowieństwa.

29 – Benedykt XVI mianował ks. Bogusława Turka, michaelitę podsekretarzem Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych. Pracuje on w tej dykasterii od 1994 r. Ks. Turek jest członkiem komisji specjalnych do spraw traktowania przypadków dyspensy od obowiązków diakonatu i kapłańskich przy Kongregacji ds. Duchowieństwa oraz Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów.

29 – Benedykt XVI mianował kanadyjskiego prałata, Serge Poitras zastępcą podsekretarza Kongregacji ds. Biskupów. Pracuje on w tej dykasterii od niedawna, a wcześniej przez dziesięć lat był sekretarzem w Nuncjaturze Apostolskiej w Ottawie.

Opr. Krzysztof Gołębiowski (KAI)

Publikujemy wykaz najważniejszych wydarzeń roku 2009 w Watykanie.

STYCZEŃ

21 I – Zniesienie ekskomuniki ciążącej na biskupach lefebrystach. Stosowny dekret na polecenie papieża wydał prefekt Kongregacji Biskupów kard. Giovanni Battista Re, w odpowiedzi na list przełożonego Bractwa Kapłańskiego św. Piusa X, bp. Bernarda Fellaya z 15 grudnia 2008 r. Gdy okazało się, że jeden z uwolnionych od ekskomuniki biskupów – Richard Williamson podważa zbrodnie Holokaustu, Bractwo odcięło się od jego poglądów. Sprawę wyjaśniła również Stolica Apostolska w nocie Sekretariatu Stanu z 4 lutego. Natomiast 10 marca w liście do biskupów całego świata Benedykt XVI wytłumaczył, że „zdjęcie ekskomuniki ma służyć temu samemu, czemu służy kara: jeszcze raz zachęcić biskupów do powrotu”. Stało się to możliwe po ich wypowiedziach, gdy uznali papieża i jego posługę duszpasterską, choć zarazem wyrazili też „pewne zastrzeżenia w kwestii posłuszeństwa wobec autorytetu doktrynalnego” Soboru Watykańskiego II. „Dopóki nie będzie wyjaśnienia kwestii dotyczących doktryny, Bractwo nie będzie miało jakiegokolwiek statusu kanonicznego w Kościele, a należący do niego duchowni, jeśli nawet zostali uwolnieni z kary kościelnej – nie pełnią w sposób uprawniony jakiejkolwiek posługi w Kościele” – przypomniał jasno papież. Rozmowy w tej sprawie rozpoczęły się 26 października. Zdjęcie kar kościelnych z czterech hierarchów wyświęconych w 1988 r. bez zgody Jana Pawła II nie oznacza więc jeszcze włączenia ich z powrotem do Kościoła katolickiego.

23 I – Nowy zwierzchnik Syryjskiego Kościoła Katolickiego. Benedykt XVI przyjął do wspólnoty kościelnej nowego patriarchę Antiochii obrządku syryjskiego, 65-letniego Ignacego Józefa III Younana. Wybrał go Synod Biskupi Syryjskiego Kościoła Katolickiego, który obradował w Rzymie od 18 do 20 stycznia. Przyjęcie do wspólnoty kościelnej oznacza formalne potwierdzenie przez papieża decyzji Synodu. Syryjski Kościół Katolicki jest jednym z ponad 20 katolickich Kościołów wschodnich. Liczy ok. 130 tys. wiernych.

LUTY

11 II – Państwo Watykańskie ma 80 lat. Powstało na mocy Traktatów Laterańskich z 11 lutego 1929 r. między papieżem Piusem XI i Królestwem Włoch. Przy okazji rocznicy kard. Tarcisio Bertone, sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej wyjaśnił, że po upadku Państwa Kościelnego w 1870 r. nikt nie kwestionował suwerenności Stolicy Piotrowej, która utrzymywała stosunki dyplomatyczne z szeregiem państw, zawierała traktaty i podejmowała misje mediacyjne między stronami konfliktów. Jednak utworzenie Państwa Watykańskiego oznaczało określenie terytorium, które jest minimum niezbędnym do zapewnienia papieżowi niezależności od czynników zewnętrznych. W ten sposób możliwe jest pełniejsze ukazanie nadprzyrodzonej misji Kościoła i zapewnienie papieżowi niezależności od jakichkolwiek nacisków politycznych oraz swobodę w kierowaniu Kościołem powszechnym.

MARZEC

31 III – List papieża przed szczytem G20 w Londynie. Benedykt XVI zaapelował w nim do najbardziej rozwiniętych gospodarczo państw świata o przywrócenie zasad etycznych w polityce finansowej oraz uwzględnienie potrzeb krajów najuboższych, a zwłaszcza Afryki. Zaznaczył, że sprawę globalnego kryzysu można rozwiązać jedynie wspólnym wysiłkiem, dlatego przestrzegł przed rozwiązaniami motywowanymi egoizmem narodowym i protekcjonizmem. Wskazał, że „wszelkie środki prowadzące do opanowania kryzysu powinny zmierzać do zapewnienia stabilności rodzinom i pracownikom, aby przez odpowiednie uregulowania przywrócić w świecie finansów zasady etyczne”. Zauważył, że w szczycie wezmą jedynie udział państwa reprezentujące 90 proc. światowej produkcji i 80 proc. światowego handlu, co powinno skłonić jego uczestników „do głębokiej refleksji nad tym, na ile ci, których głos ma mniejszą siłę na scenie politycznej ponoszą większe szkody z powodu kryzysu, za którego wywołanie nie ponoszą najmniejszej odpowiedzialności”. Wezwał też do refleksji nad istotnymi przyczynami obecnego kryzysu, związanymi z upadkiem moralności. – Kryzys uczy nas, że etyka nie jest czymś „zewnętrznym” wobec ekonomii, lecz „wewnętrznym” i że gospodarka nie może poprawnie funkcjonować, jeśli nie zawiera składnika etycznego – podkreślił papież w liście skierowanym do gospodarza szczytu G 20, brytyjskiego premiera Gordona Browna.

KWIECIEŃ

18 IV – Polak na czele Papieskiej Rady ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia. Został nim 60-letni abp Zygmunt Zimowski, dotychczasowy ordynariusz diecezji radomskiej. Jest on czwartym Polakiem kierującym watykańską dykasterią, obok kard. Zenona Grocholewskiego (prefekt Kongregacji Edukacji Katolickiej), kard. Stanisława Ryłki (przewodniczący Papieskiej Rady ds. Świeckich) i bp. Antoniego Stankiewicza (dziekan Roty Rzymskiej). Polakiem jest również przewodniczący Papieskiej Akademii Niepokalanej, kard. Andrzej Deskur oraz teolog Domu Papieskiego, o. Wojciech Giertych OP.

27 IV – Prezydent Białorusi w Watykanie. W czasie spotkania z Benedyktem XVI Aleksander Łukaszenka zaprosił papieża na Białoruś. Zaproponował też, aby na Białorusi, która leży w środku Europy i jest miejscem koegzystencji głównych wyznań chrześcijańskich, odbyło się spotkanie papieża ze zwierzchnikiem Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, patriarchą Cyrylem I. „Papież powiedział, że Cyryl jest jego wielkim przyjacielem, dodając, że «jak Bóg zechce» otworzyć te drzwi, to pewnie się spotkają” – ujawnił prezydent. Kilka dni później przedstawiciel Wydziału Zewnętrznych Kontaktów Kościelnych Patriarchatu Moskiewskiego oświadczył, że Patriarchat ma bezpośrednie kontakty z kierownictwem Kościoła katolickiego i „jeśli patriarcha potrzebuje porozmawiać o czymś z papieżem”, to „nie ma potrzeby korzystania z pośredników”.

MAJ

24 V – Ukazało się Kompendium Listu Benedykta XVI do Kościoła w Chinach. Papież zatwierdził je i polecił opublikować jako dokument Stolicy Apostolskiej. Celem kompendium, ujętego w formie 23 pytań i odpowiedzi, jest przypomnienie głównych myśli „Listu do biskupów, do kapłanów, do osób konsekrowanych oraz do wiernych świeckich Kościoła katolickiego w Chińskiej Republice Ludowej”, ogłoszonego przez Benedykta XVI z 2007 r. Nowością kompendium jest przywrócenie zniesionej w liście możliwości udzielenia przez papieża nadzwyczajnych uprawnień ordynariuszom zarządzającym poszczególnymi diecezjami. Zaznacza też, że w papieskim liście nie użyto określeń: „Kościół oficjalny i nieoficjalny” czy też „otwarty lub podziemny”, pominięto także niewłaściwy termin „Kościół patriotyczny”.

CZERWIEC

19 VI – Otwarcie Roku Kapłańskiego. Benedykt XVI ogłosił go w związku z przypadającą w 2009 r. 150. rocznicą śmierci patrona proboszczów, św. Jana Marii Vianneya. W liście na rozpoczęcie Roku Kapłańskiego papież nawiązał do cierpień powodowanych „niewiernością” niektórych duchownych, będącą dla świata powodem zgorszenia i odrzucenia Kościoła. – To, co w takich przypadkach może najbardziej przynieść korzyść Kościołowi, to nie tyle pedantyczne ujawnianie słabości swych sług, ile odnowiona i radosna świadomość wielkości Bożego daru, skonkretyzowanego we wspaniałych postaciach wielkodusznych duszpasterzy, zakonników żarliwych miłością Boga i dusz, światłych i cierpliwych kierowników duchowych – napisał Benedykt XVI. Rok Kapłański zakończy się Międzynarodowym Kongresem Kapłańskim w Rzymie w dniach 9-11 czerwca 2010 r.

28 VI – Zamknięcie Roku św. Pawła. Podczas Nieszporów sprawowanych w rzymskiej bazylice św. Pawła za Murami Benedykt XVI podkreślił nieustanną aktualność orędzia Apostoła Narodów. Ujawnił też, że podczas prac wykopaliskowych udało się dokonać naukowej analizy zawartości zamkniętego od wieków sarkofagu znajdującego się pod konfesją bazyliki. Przez niewielki otwór wykonany w ścianie budowli wprowadzono do wnętrza sondę. Dzięki niej stwierdzono, że znajdują się tam resztki drogocennego lnianego płótna barwionego na purpurowo i laminowanego złotem oraz innej tkaniny w kolorze błękitnym z zawartością włókien lnu. Wykryto także obecność grudek czerwonego kadzidła oraz substancji proteinowych i wapiennych. Odnalezione drobne fragmenty kości zostały poddane analizie metodą węgla C14. Badania dokonali eksperci nie znający pochodzenia próbek. Wynik wskazuje, że są to kości osoby żyjącej między I a II w. „Zdaje się to potwierdzać jednomyślną i niekwestionowaną tradycję, że mamy do czynienia z doczesnymi szczątkami apostoła Pawła” – stwierdził papież. Rok św. Pawła trwał od 28 czerwca 2008 r. Został ogłoszony w związku z 2000. rocznicą jego urodzin.

LIPIEC

2 VII – Papieska Komisja „Ecclesia Dei” podporządkowana Kongregacji Nauki Wiary. Komisja ta zajmuje się kontaktami z Bractwem Kapłańskim św. Piusa X (lefebrystami) i innymi ugrupowaniami i stowarzyszeniami katolików, przywiązanych do przedsoborowego (trydenckiego) obrzędu Mszy św. Na czele Komisji stał będzie prefekt Kongregacji. Decyzja Benedykta XVI jest wyrazem jego przekonania, że po spełnieniu próśb Bractwa (rozszerzeniu w 2007 r. możliwości odprawiania „trydenckich” Mszy św. i zniesieniu ekskomuniki z 1988 r.) kluczem do dialogu z lefebrystami, mającego na celu doprowadzenie do ich pełnej jedności z Kościołem, jest dyskusja o charakterze doktrynalnym. Pierwsze spotkanie przedstawicieli Komisji i Bractwa odbyło się 26 października. Ustalono, że w toku rozmów zostaną podjęte następujące kwestie: pojęcie tradycji, Mszał Pawła VI, interpretacja Soboru Watykańskiego II w ciągłości z katolicką tradycją doktrynalną, jedność Kościoła, katolickie zasady ekumenizmu, relacje między chrześcijaństwem i religiami niechrześcijańskimi oraz wolność religijna. Spotkania odbywać się będą najprawdopodobniej co dwa miesiące.

4 VII – List papieża do uczestników szczytu G8 w L’Aquili. Benedykt XVI zaapelował do nich, by kryzys gospodarczy i finansowy nie spowodował zmniejszenia międzynarodowej pomocy, szczególnie dla Afryki i innych słabiej rozwiniętych krajów. – Kryzys finansowy i gospodarczy, jaki od początku 2008 r. ogarnął całą planetę, odmienił sytuację, tak iż istnieje realne niebezpieczeństwo, że nie tylko osłabną nadzieje na wyjście ze skrajnego ubóstwa, ale że przeciwnie w nędzę popadną również narody cieszące się dotychczas minimum materialnego dobrobytu – przekonywał Ojciec Święty w piśmie, skierowanym na ręce gospodarza szczytu, premiera Włoch Silvio Berlusconiego. Wskazał, że etyczna legitymizacja postanowień państw G8 wymaga, by były one powiązane z decyzjami podejmowanymi na forum ONZ. Papież spotkał się z kilkoma uczestnikami szczytu: premierami Japonii, Australii, Kanady oraz prezydentami Korei Południowej i USA.

7 VII – Trzecia encyklika Benedykta XVI „Caritas in veritate”. Jej tematem jest integralny rozwój ludzki w miłości i prawdzie. Papież adaptuje w niej naukę społeczną Kościoła do wyzwań globalizującego się świata w dobie kryzysu. Integralny rozwój człowieka traktuje jako wartość nadrzędną wszelkiego postępu. Globalizację postrzega jako szansę, zauważając przy tym liczne jej deformacje. Apeluje o odnowę ekonomii, wskazując jej grzech polegający na rzekomej autonomii od kryteriów moralnych. Ekonomia bowiem potrzebuje etyki dla swego poprawnego funkcjonowania. Dlatego trzeba zabiegać, „aby nie tylko powstawały sektory lub działy «etyczne» ekonomii lub finansów, lecz aby cała gospodarka i finanse były etyczne”. Benedykt XVI postuluje zastąpienie wąsko rozumianej „logiki rynku” – logiką daru i globalnej solidarności. Przypomina zatem, że „bez perspektywy życia wiecznego, postęp ludzki na tym świecie pozbawiony jest oddechu”. Postęp „zamknięty jedynie w ramach historii”, techniki, ekonomii rynkowej czy nauk społecznych wystawiony jest na ryzyko, że sprowadzony zostanie do hasła, by „więcej mieć”. W takiej sytuacji ludzkość tracić będzie gotowość przyjęcia „wyższych dóbr” i bezinteresownych inicjatyw „wypływających z miłości”.

17 VII – Papież w szpitalu. W czasie wakacji w Les Combes w Dolinie Aosty Benedykt XVI upadł nocą w swoim pokoju i złamał przegub prawej ręki. Rano odprawił Mszę św. i zjadł śniadanie, po czym odwieziony został do szpitala w Aoście. Po operacyjnym usunięciu skutków złamania z przemieszczeniem, po sześciu godzinach od chwili zgłoszenia się na ostry dyżur papież opuścił szpital z ręką w gipsie. Gips zdjęto 21 sierpnia w Castel Gandolfo. Wykonane wcześniej prześwietlenie wykazało, że złamanie zrosło się. Benedykt XVI rozpoczął niezwłocznie rehabilitację, aby odzyskać pełną władzę nad ręką, unieruchomioną przez pięć tygodni.

SIERPIEŃ

26 VIII – Papieskie wideoprzesłanie na szczyt klimatyczny w Kopenhadze. Ogłoszone 24 września oświadczenie zawiera fragmenty katechezy Benedykta XVI z audiencji ogólnej 26 sierpnia. Ojciec Święty podkreślił, że „Ziemia jest cennym darem Stwórcy, który zaplanował jej właściwy porządek, dając nam w ten sposób sygnały orientacyjne, którymi mamy kierować się jako zarządcy Jego stworzenia”. Środowisko naturalne „Bóg dał wszystkim, a korzystanie z niego zakłada naszą osobistą odpowiedzialność wobec całej ludzkości, a zwłaszcza ubogich i przyszłych pokoleń”. Dlatego bardzo istotne jest, „aby wspólnota międzynarodowa i poszczególne rządy umiały dać swym obywatelom właściwe sygnały, by skutecznie przeciwstawić się takiemu korzystaniu ze środowiska, które okazuje się dla niego szkodliwe! Gospodarcze i społeczne koszty wykorzystywania wspólnych zasobów środowiska, uznane w sposób przejrzysty, powinni pokrywać ci, którzy z nich korzystają, a nie inne narody czy przyszłe pokolenia”. – Pragnę zachęcić wszystkich uczestników szczytu Narodów Zjednoczonych, by podjęli dyskusję konstruktywnie i z wielkoduszną odwagą. Wszyscy bowiem jesteśmy wezwani do odpowiedzialnego zarządzania stworzeniem, do korzystania z zasobów w taki sposób, aby każda jednostka i wspólnota mogły godnie żyć i rozwijać owo „przymierze między człowiekiem a środowiskiem, które powinno odzwierciedlać stwórczą miłość Boga” – powiedział Benedykt XVI. Szczyt w Kopenhadze obradował w dniach 7-18 grudnia.

WRZESIEŃ

19 IX – Ogłoszenie Zgromadzenia Specjalnego Synodu Biskupów dla Bliskiego Wschodu. Odbędzie się ono w Watykanie w dniach 10-24 października 2010 roku nt. „Kościół katolicki na Bliskim Wschodzie: wspólnota i świadectwo: «Jeden duch i jedno serce ożywiały wszystkich wierzących» (Dz 4, 32)”. Ogłosił to Benedykt XVI podczas nieformalnego spotkania w Castel Gandolfo z członkami Rady Katolickich Patriarchów Wschodu, którego celem była dyskusja nt. przyszłości Kościoła na Bliskim Wschodzie. Udział wzięli patriarchowie katolickich Kościołów wschodnich: koptyjskiego, maronickiego, melchickiego, syryjskiego, chaldejskiego, ormiańskiego, a także łaciński patriarcha Jerozolimy.

22 IX – Benedykt XVI zatwierdził temat i datę 50. Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego. Odbędzie się on w stolicy Irlandii, Dublinie w dniach 10-17 czerwca 2012 r. nt. „Eucharystia: komunia z Chrystusem oraz między nami”. Wybór tematu wiąże się z 50. rocznicą rozpoczęcia Soboru Watykańskiego II, zaś jego bezpośrednią inspiracją są słowa z soborowej konstytucji „Lumen gentium”: „uczestnicząc w sposób rzeczywisty w Ciele Pańskim, wznosimy się do komunii z Nim i nawzajem ze sobą” (KK, 7).

PAŹDZIERNIK

4-25 X – II Zgromadzenie Specjalne Synodu Biskupów dla Afryki. Obrady synodu toczyły się pod hasłem: „Kościół w Afryce w służbie pojednania, sprawiedliwości i pokoju. «Wy jesteście solą ziemi…wy jesteście światłem świata»”. Uczestniczyło w nich 236 biskupów i 9 przełożonych zakonnych, 29 ekspertów i 49 audytorów. Gośćmi zgromadzenia byli: patriarcha Kościoła Etiopskiego – abuna Paweł, były szef Wspólnej Misji Pokojowej Narodów Zjednoczonych i Unii Afrykańskiej dla Darfuru – Rudolf Adada i dyrektor generalny Światowej Organizacji ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), muzułmanin, Jacques Diouf. Owocem prac synodalnych było 57 propozycji, które staną się dla papieża podstawą do napisania posynodalnej adhortacji apostolskiej. Ojcowie synodalni podjęli m.in. kwestię obecności chrześcijan w życiu politycznym. Zachęcili wiernych świeckich do podejmowania odpowiedzialności za dobro wspólne i tworzenia sprawiedliwych struktur społecznych. Wyrazili przekonanie, że Afryka potrzebuje ludzi świętych na ważnych urzędach: polityków zwalczających korupcję, działających na rzecz dobra ludności i potrafiących mobilizować innych ludzi dobrej woli, by jednoczyć się w walce ze złem uciskającym narody.

11 X – Kanonizacja abp Zygmunta Szczęsnego Felińskiego. Podczas uroczystej Mszy św. w Bazylice Watykańskiej Benedykt XVI ogłosił świętym abp Felińskiego. Obok Polaka, na ołtarze zostali wyniesieni: francuska zakonnica Jeanne Jugan założycielka Małych Sióstr Ubogich; hiszpański dominikanin o. Franciszek Colly Guitart założyciel zgromadzenia Sióstr Zwiastowania NMP; hiszpański trapista br. Rafał Arnáiz Barón oraz o. Józef Damian de Veuster, belgijski misjonarz, opiekun trędowatych, który będzie pierwszym świętym ze Zgromadzenia Misjonarzy Najświętszych Serc Jezusa i Maryi. „Był wielkim świadkiem wiary i duszpasterskiej miłości w czasach bardzo trudnych dla narodu i Kościoła w Polsce. Gorliwie dbał o duchowy wzrost wiernych i pomagał ubogim i sierotom” – powiedział w kazaniu po polsku papież i przypomniał, że Feliński, arcybiskup Warszawy, był założycielem Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi Ojciec Święty . Z papieżem Eucharystię koncelebrowali: metropolita krakowski kard. Stanisław Dziwisz, Prymas Polski kard. Józef Glemp, kard. Franciszek Macharski, przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Józef Michalik, metropolita warszawski abp Kazimierz Nycz, abp Stanisław Nowak, metropolita częstochowski, a także abp Mieczysław Mokrzycki, przewodniczący Konferencji Episkopatu Ukrainy oraz metropolita Malines i Brukseli, kard. Godfried Danneels. W uroczystości wzięli udział m. in. udział prezydent RP Lech Kaczyński z małżonką Marią.

LISTOPAD

9 XI – Utworzenie ordynariatów personalnych dla byłych anglikanów. W konstytucji apostolskiej „Anglicanorum coetibus” Benedykta XVI i Normach Uzupełniających, wydanych przez Kongregację Nauki Wiary, zawarto procedury przechodzenia grup byłych anglikanów do Kościoła katolickiego. Nie będą one tworzyły oddzielnego obrządku, a jedynie odrębne struktury w obrębie rytu łacińskiego, wzorowane na ordynariatach wojskowych. Duchowni żonaci, którzy zdecydują się na jedność z Rzymem, będą mogli przyjąć święcenia kapłańskie. Ordynariusze, którymi mogą zostać biskupi albo żonaci księża, będą wchodzili w skład konferencji biskupów danego kraju. Papieska decyzja jest odpowiedzią na prośby ze strony anglikanów nie zgadzających się na udzielanie święceń kapłańskich kobietom, a także mężczyznom żyjącym w związku homoseksualnym. W 1991 r. założyli oni Tradycyjną Wspólnotę Anglikańską. Jej biskupi w 2007 r. podpisali się pod Katechizmem Kościoła Katolickiego, a kilka miesięcy wcześniej jej prymas, abp John Hepworth napisał list do Benedykta XVI, informując, że pragnie ona jako struktura kościelna pełnej jedności z Kościołem katolickim. – Nie ma w konstytucji apostolskiej niczego, co można by interpretować jako „łapankę” – stwierdził prymas Kościoła anglikańskiego abp Rowan Williams po spotkaniu z Benedyktem XVI 21 listopada. Jego zdaniem anglikanie, którzy przechodzą do Kościoła katolickiego robią to z przekonania, w zgodzie z własnym sumieniem.

16 XI – Benedykt XVI z wizytą w FAO. Papież wziął udział w rzymskim szczycie Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa, poświęconym walce z głodem i niedożywieniem na świecie. W swoim przemówieniu podkreślił, że „głód jest najokrutniejszym i najbardziej konkretnym przejawem ubóstwa. Nie można dłużej godzić się na dostatek i marnotrawstwo, kiedy wciąż coraz większych rozmiarów nabiera dramat głodu”. Polemizował z tezą, że przyczyną głodu jest stały wzrost liczby mieszkańców naszej planety. Zdaniem Ojca Świętego, może ona wyżywić ich i dziś, i jutro, a o nieprawdziwości tej tezy świadczy m.in. systematyczne niszczenie żywności, aby jej ceny nie spadły. Benedykt XVI uznał, że należy sprzeciwić się „pewnym formom dotacji, które zakłócają równowagę w sektorze rolnictwa” oraz „wzorcom wyżywienia, nastawionym jedynie na konsumpcję”, a przede wszystkim „egoizmowi, który pozwala na to, by spekulacja dotarła na rynek zbożowy, co sprawia, że żywność uważana jest za taki sam towar, jak inne”. Wyraził przekonanie, że solidarność z krajami ubogimi „może stać się również drogą rozwiązania obecnego globalnego kryzysu”.

21 XI – Spotkanie papieża z artystami. W kaplicy Sykstyńskiej zgromadziło się 260 przedstawicieli świata kultury, w tym dwaj Polacy: rzeźbiarz, Igor Mitoraj i reżyser Krzysztof Zanussi. Zaproszeni przyjęli też m.in. znani architekci: Mario Botta, Santiago Calatrava, Zaha Hadid i Daniel Libeskind, kompozytorzy i śpiewacy: Andrea Bocelli, Ennio Morricone i Arvo Part, włoscy filmowcy: Liliana Cavani, Franco Zeffirelli, Ettore Scola i Nanni Moretti. Benedykt XVI podkreślił, że celem tego spotkania jest odnowa przyjaźni między Kościołem a światem sztuki. Wyraził przekonanie, że doświadczenie autentycznego piękna może człowiekowi przywrócić entuzjazm i ufność. Nawiązał do słów Norwida „Bo piękno na to jest, by zachwycało do pracy – praca, by się zmartwych-wstało”. Zaznaczył, że piękno może być drogą ku Bogu, a sztuka, we wszystkich swoich przejawach, konfrontując się z wielkimi pytaniami egzystencjalnymi może nabrać znaczenia religijnego i przekształcić się w drogę głębokiej refleksji wewnętrznej i duchowości. Przypomniał wskazania Jana Pawła II, który ukazywał, iż Kościół potrzebuje sztuki, ale stawiał też pytanie, czy artyści potrzebują Kościoła. Pragnął w ten sposób zachęcić artystów do odnalezienia w doświadczeniu religijnym, w objawieniu chrześcijańskim i w Biblii źródła inspiracji. – Nie lękajcie się konfrontacji z pierwszym i ostatecznym źródłem piękna, prowadzenia dialogu z ludźmi wierzącymi, z tymi, którzy podobnie jak wy czuje się pielgrzymem w świecie i poprzez dzieje ku nieskończonemu Pięknu! Wiara niczego nie ujmuje waszemu geniuszowi – zachęcił Benedykt XVI.

GRUDZIEŃ

9 XII – Nawiązanie pełnych stosunków dyplomatycznych między Stolicą Apostolską i Rosją. Będą one od tej pory utrzymywane na szczeblu ambasady i nuncjatury apostolskiej. Dotychczas, od 1990 r., miały one rangę stosunków specjalnych, podobnie jak z Organizacją Wyzwolenia Palestyny, a dyplomaci obu stron mieli tytuły „przedstawicieli” Stolicy Apostolskiej w Federacji Rosyjskiej oraz Federacji Rosyjskiej przy Stolicy Apostolskiej. Decyzję tę zapowiedziano po spotkaniu prezydenta Dmitrija Miedwiediewa z Benedyktem XVI w Watykanie, 3 grudnia.

11 XII – Historyczna wizyta prezydenta Wietnamu. Nguyên Minh Triêt jest pierwszym prezydentem Socjalistycznej Republiki Wietnamu, który przybył do Watykanu. W komunikacie opublikowanym po spotkaniu z Benedyktem XVI nie ma mowy o oczekiwanym przez tamtejszych katolików zaproszeniu papieża do Wietnamu. Mają oni nadzieję na przyjazd Benedykta XVI w związku z obchodzonym w dniach 24 listopada 2009 – 6 stycznia 2011 Rokiem Jubileuszowym Kościoła katolickiego, związanym z 350. rocznicą ustanowienia pierwszych wikariatów apostolskich i 50-leciem stałej hierarchii kościelnej.

11 XII – Papież głęboko poruszony i przygnębiony rozmiarami nadużyć seksualnych irlandzkiego duchowieństwa. Po opublikowaniu rządowego raportu o nadużyciach seksualnych irlandzkich duchownych z archidiecezji w Dublinie w latach 1975-2004, Benedykt XVI spotkał się z czołowymi przedstawicielami episkopatu Irlandii. Wyraził „głęboki żal z powodu działań niektórych duchownych, którzy zdradzili swoje uroczyste ślubowanie wobec Boga oraz zaufanie, jakim obdarzyły ich ofiary, ich rodziny oraz całe społeczeństwo”. Ojciec Święty „podziela hańbę, poczucie zdrady i wstydu, odczuwane przez wielu irlandzkich katolików. Łączy się z nimi w modlitwie w tym trudnym okresie życia Kościoła”. Prosi „katolików w Irlandii i na całym świecie, by wraz z nim modlili się za ofiary, ich rodziny i wszystkich, których dotknęły haniebne przestępstwa. Zapewnia wszystkich zainteresowanych, że Kościół będzie niezwykle bacznie śledził tę trudną sprawę, aby lepiej zrozumieć, jak doszło do tych haniebnych zdarzeń oraz jak wypracować skuteczne i pewne środki, zapewniające, aby nigdy więcej nie mogły się one powtórzyć” – czytamy w komunikacie watykańskiego Biura Prasowego. Zapowiada on, że papież „ma zamiar wystosować list pasterski do wiernych w Irlandii, w którym jasno wskaże inicjatywy, jakie należy podjąć w reakcji na zaistniałą sytuację”. Dyrektor Biura Prasowego Stolicy Apostolskiej ks. Federico Lombardi ujawnił, że hierarchowie Kościoła w Irlandii poniosą odpowiedzialność za tę „zdradę Kościoła i jego świadectwa”. Jako pierwszy zrezygnował 17 grudnia bp Donal Brendan Murray z Limerick, który uznał swe błędy związane z tuszowaniem przypadków nadużyć w czasach, gdy był biskupem pomocniczym w Dublinie (1982-96).

15 XII – Zmiany w Kodeksie Prawa Kanonicznego. Papieskie motu proprio „Omnium in mentem” dostosowuje normy prawne do treści Katechizmu Kościoła Katolickiego oraz orzeczeń Papieskiej Komisji ds. Tekstów Prawnych. Zmienione kanony 1008 i 1009 wyraźniej odróżniają diakonat od wyższych stopni sakramentu święceń, zgodnie z tym, co naucza Sobór Watykański: diakonat jest niższym szczeblem hierarchicznym „nie dla kapłaństwa, lecz dla posługi”. Natomiast usunięcie z – dotyczących ważności sakramentu małżeństwa – kanonów 1086, 1117 i 1124 stwierdzenia: osoba, która „nie odłączyła się formalnym aktem” od Kościoła, ma na celu ułatwienie uregulowania sytuacji małżeńskiej osób, które powracają do Kościoła po tym jak odeszły z niego np. do sekt lub aby nie płacić podatku kościelnego.

19 XII – Dekrety o heroiczności cnót Jana Pawła II i Piusa XII. Do beatyfikacji obu papieży potrzebne jest jeszcze uznanie cudów przypisywanych ich wstawiennictwu. Benedykt XVI podpisał także dekret o męczeństwie ks. Jerzego Popiełuszki, co umożliwia wyznaczenie daty jego beatyfikacji, a także o cudzie przypisywanym wstawiennictwu bł. Stanisława Kazimierczyka, otwierając tym samym drogę do jego kanonizacji.

Zgromadzenie Synodu Biskupów nt. Słowa Bożego w życiu i misji Kościoła, deklaracja Kongregacji Nauki Wiary „Dignitas personae”, dotycząca problemów bioetycznych, związanych z rozwojem medycyny, a także powstanie Forum Katolicko-Muzułmańskiego – to niektóre z najważniejszych wydarzeń, jakie miały miejsce w Watykanie w roku 2008.

Styczeń

7 – Benedykt XVI z zadowoleniem przyjął uchwalenie przez ONZ (18 grudnia 2007 r.) rezolucji nawołującej do przyjęcia powszechnego moratorium na wykonywanie kary śmierci. W przemówieniu do korpusu dyplomatycznego papież wyraził nadzieję, że inicjatywa ta zachęci do publicznej debaty w sprawie świętego charakteru życia ludzkiego. Wezwał też do uczynienia wszystkiego, aby terroryści nie mieli dostępu do broni masowej zagłady.

17 – Z powodu sprzeciwu 67 wykładowców i kilkuset studentów Benedykt XVI zrezygnował ze złożenia wizyty na rzymskim uniwersytecie La Sapienza. Odczytano tam jedynie przemówienie Ojca Świętego, w którym pytał: „co papież ma do zrobienia lub powiedzenia na uniwersytecie? Na pewno nie powinien starać się narzucać innym w sposób autorytarny wiary, która może być jedynie dana w wolności. Poza jego posługą Pasterza Kościoła i na fundamencie wpisanej w tę posługę pasterską natury zadaniem jego jest utrzymanie w stałej gotowości wrażliwości na prawdę; zachęcanie wciąż na nowo rozumu do wyruszenia na poszukiwanie prawdy, piękna, Boga, i na tej drodze, pobudzanie jej do dostrzeżenia pożytecznych świateł, które wyrosły w toku dziejów wiary chrześcijańskiej oraz do postrzegania w ten sposób Jezusa Chrystusa jako Światłości, która oświeca historię i pomaga odnaleźć drogę do przyszłości”. Niedzielna modlitwa „Anioł Pański” 20 stycznia przerodziła się w manifestację solidarności z papieżem. Przyszło na nią 200 tys. ludzi. Jako „emerytowany profesor, który spotkał w swym życiu tak wielu studentów, zachęcam wszystkich was, drodzy studenci uniwersyteccy, byście z szacunkiem odnosili się do cudzych opinii i w wolnym i odpowiedzialnym duchu szukali prawdy i dobra” – zachęcił zgromadzonych Benedykt XVI.

28 – Stolica Apostolska poparła wprowadzenie powszechnego moratorium na wykonywanie aborcji. Propozycję taką przedstawił włoski dziennikarz Giuliano Ferrara. W imieniu papieża do takiego rozwiązania będzie przekonywał wszystkich ludzi dobrej woli przewodniczący Papieskiej Rady ds. Rodziny w czasie swych podróży po świecie. Międzynarodowa kampania Stolicy Apostolskiej ma objąć wszystkie aspekty obrony życia, zwłaszcza problemy związane z transplantologią.

Luty

1 – Pierwsza od 70 lat wizyta „ad limina Apostolorum” greckokatolickich biskupów Ukrainy. Benedykt XVI zaapelował do nich o szerzenie „ekumenizmu miłości”, ponieważ „dialog miłości oświeca dialog prawdy”. Zachęcił hierarchów greckokatolickich do „jedności zamiarów z episkopatem łacińskim, przy poszanowaniu obu odmiennych tradycji”, gdyż „nie ulega wątpliwości, że współpraca obu obrządków przyczyniłaby się do harmonii serc tych, którzy służą jedynemu Kościołowi”.

7 – Benedykt XVI wprowadził nowe brzmienie wielkopiątkowej modlitwy za Żydów w Mszale rzymskim z 1962 r. Jest on używany przez katolików przywiązanych do liturgii przedsoborowej. W nowym brzmieniu zamiast słów „o nawrócenie Żydów” (pro conversione Iudaeorum) zostało użyte ogólne sformułowanie „za Żydów” (pro Iudeis). W modlitwie tej Kościół prosi Boga o „oświecenie serc Żydów” i aby „cały Izrael został zbawiony, kiedy wszystkie narody wejdą” do Jego Kościoła. Zmiana ta wywołała oburzenie wielu środowisk żydowskich na świecie widzących w niej wezwanie wyznawców judaizmu do nawrócenia na chrześcijaństwo.

13 – Benedykt XVI wydał zgodę na rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego siostry Łucji Dos Santos przed upływem, wymaganych przez prawo kościelne, pięciu lat od jej śmierci. Portugalska karmelitanka, która jako dziecko – wraz z parą swych kuzynów bł. Hiacyntą i bł. Franciszkiem Marto – była świadkiem objawień w Fatimie w 1917 r., zmarła w 2005 r. w wieku 97 lat. Na krótko przed śmiercią w liście do chorego Jana Pawła II wyraziła gotowość oddania życia za to, aby mógł on powrócić do zdrowia.

18 – Kongregacja Spraw Kanonizacyjnych przedstawiła instrukcję „Sanctorum Mater”, która przedstawia normy regulujące przeprowadzanie diecezjalnych etapów procesów beatyfikacyjnych. Tekst dokumentu został opublikowany w czerwcu 2007 r. w „Acta Apostolicae Sedis”. Nie zawiera on nowych norm prawnych, a jedynie wyjaśnia i uściśla wymogi obowiązujące w sprawach kanonizacyjnych.

29 – Kongregacja Nauki Wiary ogłosiła dokument „Nowa odpowiedź na temat ważności chrztu”. Potwierdziła w nim, że tylko chrzest, udzielany w imię Trójcy Świętej, a więc z wymienieniem imion trzech Osób Boskich, jest ważny w Kościele katolickim. Dokument jest odpowiedzią na pytania skierowane do tego urzędu watykańskiego, czy ważne są chrzty udzielane z wypowiedzeniem takich tytułów Boga jak Stwórca, Odkupiciel, Wyzwoliciel czy Uświęciciel, zamiast imion Trójcy Świętej. Kongregacja oświadczyła, że taki chrzest jest nieważny a osoby ochrzczone w ten sposób winny być ochrzczone jeszcze raz, przy użyciu formuły trynitarnej. Jest to tyle ważne, że „w grę wchodzi zbawienie osób, dla których prosi się o chrzest”. Kościół nie może więc „tolerować szerzenia się takich wyrażeń, które unieważniają udzielenie prawdziwego chrztu”.

Marzec

5 – Powstało Forum Katolicko-Muzułmańskie. Zostało ono powołane wspólnie przez Papieską Radę ds. Dialogu Międzyreligijnego oraz przedstawicieli 138 sygnatariuszy listu otwartego muzułmanów do przywódców chrześcijańskich z 13 października 2007 r. Pierwsze seminarium Forum odbyło się w Rzymie w dniach 4-6 listopada 2008 r. na temat „Miłość Boga, miłość bliźniego”. Wzięło w nim udział po 24 przedstawicieli każdej ze stron. Spotykając się z jego uczestnikami Benedykt XVI przyznał, że muzułmanie i chrześcijanie mają różne podejście do kwestii Boga. Mimo to „możemy i musimy być wyznawcami jednego Boga, który nas stworzył i troszczy się o każdą osobę w każdym zakątku świata”. Papież wezwał wyznawców obu religii, aby „poprzez wzajemny szacunek i solidarność pokazywali, że uważają się za członków jednej rodziny: rodziny, którą Bóg umiłował i zgromadził razem od stworzenia świata do końca ludzkiej historii”.

Kwiecień

16 – Benedykt XVI skierował do Rosjan z orędzie telewizyjne. Znalazło się ono w filmie o papieżu, nadanym w dniu jego 81. urodzin przez państwowy kanał informacyjny „Wiesti”. Ojciec Święty wskazał na pilną potrzebę „przywrócenia jedności chrześcijan, do czego Kościół katolicki czuje się nieodwracalnie zobowiązany”. Po rosyjsku „drogich braci prawosławnych, zwłaszcza Jego Świątobliwość Patriarchę Moskiewskiego i Wszechrusi oraz biskupów katolickich i ich wspólnoty”.

29 – Stolica Apostolska poparła dążenia Bośni i Hercegowiny do wejścia w skład Unii Europejskiej oraz innych instytucji euroatlantyckich. Takie oświadczenie złożył podczas wizyty w Sarajewie abp Dominique Mamberti, watykański sekretarz ds. stosunków z państwami.

Maj

5 – Benedykt XVI przyjął na prywatnej audiencji prymasa Wspólnoty Anglikańskiej, Rowana Williamsa, arcybiskupa Canterbury. Było to ich trzecie spotkanie. W listopadzie 2006 r. w Watykanie podpisali oni wspólną deklarację, zobowiązując się do kontynuowania dialogu. Ostatni raz widzieli się w październiku 2007 r. w Neapolu.

20 – Normy dotyczące kandydatów do kapłaństwa z tendencjami homoseksualnymi mają charakter powszechny – oświadczył w zaaprobowanym przez Ojca Świętego liście do biskupów całego świata watykański sekretarz stanu. Kard. Tarcisio Bertone zaznaczył, że postanowienia te należy stosować we wszystkich domach formacji do kapłaństwa, także znajdujących się w kompetencji Kongregacji dla Kościołów Wschodnich, Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów i Kongregacji ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego. Oznacza to, że również do seminariów zakonnych czy znajdujących się na terenach misyjnych nie można dopuszczać osób, które praktykują homoseksualizm, wykazują głęboko zakorzenione tendencje homoseksualne lub wspierają tzw. kulturę gejowską.

29 – Kongregacji Nauki Wiary ogłosiła dekret, który stanowi, że biskup, który odważy się udzielić święceń kapłańskich kobiecie, jak i ona sama narażają się na zastrzeżoną dla Stolicy Apostolskiej ekskomunikę „latae sententiae”, czyli „wiążącą z mocy samego prawa”. Dokument ma na celu „ochronę natury i ważności sakramentu kapłaństwa”, tradycyjnie zastrzeżonego dla mężczyzn”. Jan Paweł II w liście apostolskim „Ordinatio sacerdotalis” z 22 maja 1994 r. w sposób ostateczny potwierdził nauczanie Kościoła w sprawie udzielania święceń kapłańskich wyłącznie mężczyznom.

Czerwiec

4 – Niepowodzenie rozmów z lefebrystami. Przewodniczący Papieskiej Komisji „Ecclesia Dei” kard. Darío Castrillón Hoyos przyjął przełożonego Bractwa Kapłańskiego św. Piusa X bp. Bernarda Fellaya i zaproponował lefebrystom powrót do pełnej komunii z Kościołem w zamian za oficjalne zobowiązanie się Bractwa do podporządkowania się papieżowi i zaniechania działań wymierzonych w komunię kościelną. Watykański rzecznik ks. Federico Lombardi przypomniał, że Stolica Apostolska żąda od lefebrystów uznania Soboru Watykańskiego II i dokonanej przezeń reformy liturgii. Jednocześnie nieoficjalnie przedstawiciele Watykanu dawali do zrozumienia, że istnieje możliwość utworzenia specjalnej prałatury personalnej dla katolickich tradycjonalistów. Jednak bp Fellay odrzucił te warunki i miał stwierdzić, że wobec żądań Watykanu nie ma innego wyjścia, jak kontynuować to, co Bractwo robiło do tej pory. Miał on przy tym wyjaśnić, że przywrócenie przedsoborowej liturgii przed Benedykta XVI nie załatwia całej sprawy, której głównym problemem jest właśnie Vaticanum II i modernizm szerzący się – zdaniem lefebrystów – w Kościele katolickim.

13 – Papieska Rada ds. Świeckich ogłosiła dekret definitywnego zatwierdzenia statutu Drogi Neokatechumenalnej. Przy okazji przypomniano, że papież Benedykt XVI zetknął się z neokatechumenatem już w 1974 r. jako profesor teologii w Ratyzbonie i pomógł w jego wprowadzeniu w Niemczech. Jako prefekt Kongregacji Nauki Wiary kard. Joseph Ratzinger zajmował się zbadaniem i zatwierdzeniem zawartości teologicznej katechez poszczególnych etapów neokatechumenatu.

13 – Prezydent USA George Bush złożył wizytę w Watykanie. Benedykt XVI spotkał się ze swym gościem nie w Pałacu Apostolskim, lecz w wieży św. Jana. Po rozmowie w cztery oczy, odbyli spacer po Ogrodach Watykańskich i wysłuchali krótkiego koncertu chóru Kaplicy Sykstyńskiej. Papież podziękował Bushowi za „zaangażowanie w obronę podstawowych wartości moralnych”.

16 – Benedykt XVI zaapelował o „złagodzenie bądź anulowanie zagranicznego zadłużenia” krajów rozwijających się. Swój apel papież skierował do instytucji międzynarodowych, które „poprzez odpowiednią i należycie wyważoną pomoc oraz politykę gospodarcza na skalę światową” muszą przyczynić się „do przerwania błędnego koła niedorozwoju i skrajnego ubóstwa”.

18 – Stolica Apostolska nie uznała Kosowa za samodzielne państwo i w najbliższym czasie nie planuje tego uczynić. Poinformował o tym przewodniczący Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan. „Rozumiemy również, że Kosowo jest kolebką serbskiego Kościoła prawosławnego” – powiedział kard. Walter Kasper. Dodał, że Stolica Apostolska występuje na rzecz praw mniejszości w dziedzinie społecznej, religijnej i kulturalnej, a Serbowie napotykają w Kosowie na „poważne ograniczenia” w korzystaniu z tego prawa.

28 – Benedykt XVI otworzył Rok św. Pawła, związany z 2000. rocznicą urodzin Apostoła Narodów. Obchody potrwają do 29 czerwca 2009 r.

Lipiec

8 – Papieska Rada ds. Popierania Jedności Chrześcijan wyraziła ubolewanie z powodu decyzji Synodu Generalnego Kościoła Anglii o dopuszczeniu kobiet do święceń biskupich. W specjalnym komunikacie podkreśliła, że ta decyzja anglikanów „oznacza zerwanie z apostolską tradycją, zachowaną przez wszystkie Kościoły pierwszego tysiąclecia” i „stanowi kolejną przeszkodę na drodze do pojednania między Kościołem katolickim i Kościołem Anglii”.

30 – Nie byłoby obecnego, globalnego kryzysu, gdyby posłuchano Jana Pawła II, który przestrzegał przed konsekwencjami nieliczenia się „z kulturowym i duchowym wymiarem istoty ludzkiej, a więc z jej realnymi potrzebami”. Opinię taką wyraził włoski ekonomista i bankowiec Ettore Gotti Tedeschi na łamach watykańskiego dziennika „L’Osservatore Romano”. Wskazał, że po raz kolejny „rozwiniętemu człowiekowi rynku i technologii wymknęły się z rąk narzędzia, ponieważ nie brał pod uwagę szerszego wymiaru kulturowego i duchowego istoty ludzkiej, a więc i jej najbardziej autentycznych potrzeb”. „Przewidział to Jan Paweł II: ciekawe, czy jego nauka zostanie wreszcie zrozumiana” – pytał Gotti Tedeschi.

Sierpień

23 – Początek serii wypowiedzi przedstawicieli Stolicy Apostolskiej wyrażających zaniepokojenie rosnącym napięciem w stosunkach międzynarodowych. Abp Silvano Tomasi, stały obserwator Stolicy Apostolskiej przy agendach ONZ w Genewie oświadczył, że nawet jeśli nie stoimy jeszcze w obliczu nowej zimnej wojny, to napięcie związane z agresją Rosji wobec Gruzji i decyzją o rozmieszczeniu w Europie Wschodniej elementów amerykańskiej tarczy antyrakietowej może spowodować nowy wyścig zbrojeń. „System międzynarodowy przeżywa swego rodzaju kryzys, godzący w kraje najsłabsze i najuboższe” – powiedział abp Tomasi. Jego zdaniem, oznakami tego impasu są m.in. zawieszenie współpracy między Rosją a NATO i kilka tygodni temu fiasko tzw. rundy z Dauhy na temat rozwoju. Ze swej strony watykański dziennik „L’Osservatore Romano” ostrzegał w kilku artykułach, że ewentualny nowy wyścig zbrojeń nałożyłby się na wyraźne oznaki światowej recesji i tylko pogłębiłby istniejący kryzys gospodarczy. „Wichry zimnej wojny nie przeminęły, a stosunki Wschód-Zachód się popsuły” – powiedział z kolei watykański sekretarz stanu, kard. Tarcisio Bertone. Nawiązując m.in. do wojny w Gruzji ubolewał, że politycy nie posłuchali papieskich wezwań do budowania pokoju w imię wyższych interesów. Jego zdaniem „zabrakło dialogu międzyreligijnego, ale także dialogu między narodami, które nie zawsze są reprezentowane przez rządzących”. Natomiast 18 września „L’Osservatore Romano” napisało, że program nowych zbrojeń, przedstawiony przez premiera Rosji Władimira Putina, budzi niepokój. „Wyścig zbrojeń ogranicza rozwój narodów – w Rosji są wciąż dziesiątki milionów osób, które żyją poniżej granicy biedy – podsyca wzajemną nieufność i izolację, tak na szczeblu regionu, jak i międzynarodowym. Równowaga terroru, oparta na tak zwanej strategii odstraszania, nie tylko nie gwarantuje bezpieczeństwa państw, ale zagraża pokojowi” – czytamy w komentarzu redakcyjnym.

30 – Z chrystianofobią należy walczyć równie stanowczo, co z antysemityzmem i islamofobią – oświadczył abp Dominique Mamberti. Przemawiając na Mityngu Przyjaźni między Narodami w Rimini szef watykańskiej dyplomacji podkreślił, że chrześcijanin zasługuje na ochronę w równej mierze, co Żyd i muzułmanin. Wolność religijna wynika bowiem z równej godności każdego człowieka. „Patrząc na to całościowo, wydaje mi się, że chrystianofobia to całokształt zachowań, w którym można wydzielić trzy dziedziny: błędne wychowanie czy wręcz dezinformację na temat chrześcijan i ich religii, zwłaszcza za pośrednictwem mediów; nietolerancję oraz prawne i administracyjne dyskryminowanie chrześcijan względem tych, którzy wyznają inną religię, bądź też nie wyznają żadnej religii; i w końcu akty przemocy i prześladowania – mówił abp Mamberti, odwołując się zwłaszcza do sytuacji w Indiach i Iraku. Przypomniał też o potrzebie wzajemności w przestrzeganiu wolności religijnej. Oznacza to, że mniejszości chrześcijańskie na innych kontynentach powinny się cieszyć takimi samymi prawami, co mniejszości niechrześcijańskie w świecie zachodnim.

Wrzesień

3 – Papieskie Dzieła Misyjne zaapelowały o natychmiastową pomoc dla tysięcy ludzi, którzy nie mogą sobie pozwolić na podstawową opiekę medyczną, poprzez wprowadzenie na rynek tanich lekarstw dla biednych. Przypomniano, że Benedykt XVI jako jeden z pierwszych aktywnie wsparł fundusz pomocy farmaceutycznej, a także program International Finance Facility for Immunization – organizacji międzynarodowej zajmującą się m.in. finansowaniem szczepień dzieci w najuboższych państwach świata. Chodzi o zmniejszenie liczby ich zgonów na choroby, na które istnieją szczepionki. Papież popiera również organizację The Global Alliance for Vaccines and Immunisation, której zadaniem jest umożliwienie powszechnego dostępu do szczepionek w krajach biednych.

21 – Kościół nigdy nie potępił Darwina, a jego dzieło „O powstawaniu gatunków” nie znalazło się na Indeksie Ksiąg Zakazanych – przypomniał przewodniczący Papieskiej Rady ds. Kultury, abp Gianfranco Ravasi. Zapowiedział, że Kościół pragnie na nowo przedyskutować zawartą w nim teorię ewolucji. Planowane na 3-7 marca 2009 r. spotkanie ekspertów ma pomóc w zlikwidowaniu uprzedzenia i arogancję po obu stronach. Nauk przyrodniczych i teologii „nie dzieli ani mur chiński, ani żelazna kurtyna” – zapewnił włoski hierarcha. Dodał, że z watykańskiego punktu widzenia teorię ewolucji da się w zasadzie pogodzić z Biblią i nauczaniem Kościoła, co potwierdzają m.in. wypowiedzi Piusa XII i Jana Pawła II. – Nauki przyrodnicze i religia wcale się nie wykluczają, lecz powinny się wzajemnie uzupełniać – uważa abp Ravasi.

Październik

5-26 – XII Zgromadzenie Zwyczajne Synodu Biskupów odbyło się w Watykanie nt. „Słowo Boże w życiu i misji Kościoła”. Uczestniczyło w nim 253 ojców synodalnych (w tym 10 przedstawicieli zakonów) z 13 katolickich Kościołów wschodnich, 113 konferencji biskupich, 25 urzędów Kurii Rzymskiej i Unii Wyższych Przełożonych Zakonnych, a także 41 ekspertów, 37 audytorów oraz 3 osób zaproszonych imiennie przez papieża. Była to sesja rekordowa pod względem liczby kobiet, których przybyło 25, przy czym 6 z nich obecnych było jako ekspertki, a 19 jako audytorki. Prace synodalne zaowocowały nie tylko Orędziem do Ludu Bożego, ale także 55 „Propozycjami”, które mogą posłużyć papieżowi w opracowaniu przyszłej posynodalnej adhortacji apostolskiej. Znalazła się wśród nich zachęta do rozwoju refleksji teologicznej nad sakramentalnością Słowa Bożego. Ojcowie synodalni wyrazili życzenie, aby każdy katolik miał egzemplarz Biblii i aby mógł korzystać z odpustu związanego z jej pobożną lekturą. Synod postuluje, aby Kongregacja Nauki Wiary pełniej wyjaśniła pojęcie natchnienia i prawdy Pisma Świętego. Należałoby też przygotować dyrektorium homiletyczne. Synod widzi potrzebę ponownego spojrzenia na treść lekcjonarza mszalnego, aby zastanowić się, czy obecny dobór czytań odpowiada misji Kościoła we współczesnym świecie. Pragnie umożliwić świeckim udział w Liturgii Godzin, aby była ona modlitwą całego Kościoła. Proponuje tworzenie ośrodków formacji biblijnej dla świeckich i zwrócenie należytej uwagi na rolę Biblii w duszpasterstwie młodzieży, aby pomóc jej w rozpoznaniu swego powołania. Ojcowie synodalni, przekonani o istotnym znaczeniu Pisma Świętego dla budowania jedności chrześcijan, zalecili współpracę międzywyznaniową w dziedzinie tłumaczenia i upowszechniania Biblii, a także wspólne nabożeństwa Słowa Bożego. Nie poparli natomiast propozycji zorganizowania Światowego Kongresu Biblijnego. Zdecydowanie też odcięli się od fundamentalistycznych interpretacji Biblii, nie uwzględniających ludzkiego pośrednictwa w jej powstawaniu i podkreślono konieczność poszukiwania w niej przede wszystkim prawdy zbawczej.

18 – Ekumeniczny patriarcha Bartłomiej I po raz pierwszy w historii przemówił do uczestników zgromadzenia Synodu Biskupów. Na zakończenie nieszporów w Kaplicy Sykstyńskiej wskazał, że fakt ten „rozbudza w nas nadzieję, że nastanie dzień, kiedy oba nasze Kościoły będą w pełni zgodne co do roli prymatu i synodalności w życiu Kościoła”. Wyjaśnił, że „wraz z prymatem, synodalność stanowi strukturę nośną władzy i organizacji Kościoła”. Było to trzecie w 2008 r. spotkanie prawosławnego hierarchy z papieżem. Poprzednie miały miejsce 6 marca, gdy przybył na obchody 90-lecia Papieskiego Instytutu Wschodniego, którego jest absolwentem, i 28-29 czerwca, gdy uczestniczył w otwarciu Roku św. Pawła.

30 – Kongregacja ds. Wychowania Katolickiego ogłosiła „Wskazania odnośnie do wykorzystywania nauk psychologicznych w przyjmowaniu i formacji kandydatów do kapłaństwa”. Dokument kieruje się przekonaniem, że powołanie do kapłaństwa i jego rozpoznanie wymykają się spod ścisłych kompetencji nauk psychologicznych, a jego rozpoznanie należy do Kościoła. Przypomina, że życie duchowe samo przez się, jeśli nie ma przeszkód psychologicznych, sprzyja rozwojowi osobowemu, zaś istotną rolę w formacji kandydatów do kapłaństwa odgrywa łaska Boża. Dlatego odwołanie się do ekspertów w dziedzinie nauk psychologicznych może mieć tylko charakter pomocniczy czy użyteczny jedynie w niektórych przypadkach, gdy formatorzy napotykają na szczególne trudności. Nauki psychologiczne mają jedynie służyć integracji osobowości a nie zastępować rozpoznania powołania i formacji seminaryjnej.

Listopad

4 – Stolica Apostolska nawiązała stosunki dyplomatyczne z Republiką Botswany w południowej Afryce. Stolica Apostolska utrzymuje stosunki dyplomatyczne ze 177 państwami, Unią Europejską i Zakonem Kawalerów Maltańskich. Utrzymuje też dwie misje o charakterze specjalnym: przy Federacji Rosyjskiej i Organizacji Wyzwolenia Palestyny. Ma też swoich przedstawicieli w ponad 30 organizacjach międzynarodowych.

24-25 – Benedykt XVI spotkał się z katolikosem Cylicji Aramem I. Hierarcha Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego zaproponował podjęcie starań o obchodzenie Wielkanocy przez wszystkich chrześcijan tego samego dnia oraz ustanowienie wspólnego wspomnienia wszystkich męczenników chrześcijaństwa. Przemówił także podczas środowej audiencji generalnej papieża na placu św. Piotra.

Grudzień

3 – Stolica Apostolska ratyfikowała konwencję w sprawie zakazu używania, produkcji i magazynowania bomb kasetowych. Chciała w ten sposób „zachęcić wspólnotę międzynarodową do zdecydowanego wspierania skutecznych rokowań rozbrojeniowych” – oświadczył szef watykańskiej dyplomacji abp Dominique Mamberti. Stolica Apostolska wzięła czynny udział w wypracowaniu konwencji. Jako jedna z pierwszych zaproponowała moratorium na użycie tego typu amunicji. Była też – obok Norwegii, Austrii, Irlandii, Meksyku i Peru – jednym z sześciu członków grupy promującej od samego początku inicjatywę takiej konwencji. Ratyfikowała także wszystkie główne konwencje w sprawie rozbrojenia.

6 – Benedykt XVI otworzył drogę do kanonizacji bł. Zygmunta Szczęsnego Felińskiego. Papież podpisał dekret Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych potwierdzający cud po beatyfikacji, który jest niezbędnym warunkiem kanonizacji. Chodzi o nadzwyczajne uzdrowienie s. Stefanii Zelek ze Zgromadzenia Sióstr Rodziny Maryi, założonego przez bł. Zygmunta. Zakonnica cierpiała na zanik szpiku kostnego. Jej stan był beznadziejny, zagrażający życiu. Siostra trafiła do kliniki hematologicznej w Krakowie, pod obserwację specjalistów. Wtedy nastąpiła nagła i niewytłumaczalna poprawa jej stanu zdrowia.

12 – Kongregacja Nauki Wiary opublikowała instrukcję „Dignitas personae”, dotyczącą problemów bioetycznych, związanych z rozwojem medycyny. Przypomina w niej, że podstawowym obowiązkiem Kościoła jest afirmacja wartości człowieczeństwa i godności osoby ludzkiej od chwili poczęcia, poprzez wszystkie fazy życia, aż do naturalnej śmierci. Podkreśla, że rozwój nauk medycznych jest faktem pozytywnym i „zasługuje na poparcie, kiedy służy przezwyciężeniu lub wyeliminowaniu patologii i przyczynia się do przywrócenia normalnego przebiegu procesów rozrodczych”. Zasługuje natomiast na negatywną ocenę „kiedy zakłada niszczenie istot ludzkich bądź posługuje się środkami, które naruszają godność osoby lub są stosowane w celach sprzecznych z integralnym dobrem człowieka”. Dlatego negatywnie ocenia m.in. zapłodnienie pozaustrojowe, klonowanie człowieka, a także pobieranie komórek macierzystych z żywego ludzkiego embrionu. Popiera natomiast m.in. pobieranie komórek macierzystych z tkanki dorosłego człowieka, z krwi pępowinowej w momencie porodu lub z tkanki płodu zmarłego śmiercią naturalną.