Obchody setnej rocznicy urodzin katolickiej pisarki Flannery O’Connor

W dniach 21-23 marca 2025 muzeum „O’Connor Childhood Home” (Dom Rodzinny O’Connorów) w Savannah w stanie Georgia, poświęcone katolickiej pisarce Flannery O’Connor (1925-64), świętuje setną rocznicę jej urodzin. W ramach obchodów przewidziano wycieczki specjalistycznymi trasami poznawczymi, rozmowy z różnymi autorami i znawcami jej twórczości oraz koncerty zespołów muzycznych. Uwieńczeniem uroczystości będą gry i konkurs na sobowtóra pisarki.

O’Connor była żarliwą katoliczką na terenach zamieszkanych głównie przez protestantów. W latach 1956-64 napisała ponad sto recenzji książek dla dwóch katolickich gazet diecezjalnych w Georgii: „The Bulletin” i „The Southern Cross”. Według amerykańskiej Wikipedii „szeroki zakres książek, które wybrała do zrecenzowania, pokazywał jej intelektualną głębię. Jej recenzje konsekwentnie konfrontowały tematy teologiczne i etyczne poruszane w książkach napisanych przez najpoważniejszych i najbardziej wymagających teologów jej czasów”.

W 2013 ukazał się dziennik modlitewny, który O’Connor prowadziła podczas studiów na Uniwersytecie Iowa. Zawierał modlitwy i rozmyślania na temat wiary, pisania i jej związku z Bogiem.

Nigdy nie wyszła za mąż, dużo korespondowała, była zżyta z matką, która zmarła w 1997. Od 1952 cierpiała na toczeń rumieniowaty (przewlekła choroba autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy atakuje komórki i tkanki organizmu), na co wcześniej chorował i zmarł w 1941 jej ojciec. Choroba ta doprowadziła do jej przedwczesnej śmierci w 1964 ( w wieku 39 lat). Ponadto sprawiła, że od 1951 Flannery przebywała na rodzinnej farmie.

Przez całe życie uwielbiała ptaki, hodowała pawie w Milledgeville w stanie Georgia (165 mil na północny zachód od Savannah), gdzie mieszkała z matką od 1940 roku.

Ukończyła ponad 30 opowiadań i dwie powieści. Późniejsza pisarka zasłynęła już w dzieciństwie z niebywałych pomysłów. Na długo przed rozpoczęciem hodowli pawi, szyła wymyślne stroje dla kurczaków, a jako 6-latka nauczyła kurę bantamkę (rasa ozdobnych kur karłowatych), aby dumnie kroczyła do tyłu, co nawet zostało uwiecznione na filmie przez jednego z reporterów.

Mały dom w stylu greckiego odrodzenia, w którym mieszkała z rodzicami od urodzenia 25 marca 1925 roku do 13 roku życia, był miejscem, w którym rozwijała się jej wyobraźnia. Sto lat później stal się on muzeum poświęconym jej życiu i twórczości. „To jest całkowicie inny świat i naprawdę wysuwa na pierwszy plan oryginalną a nawet ekscentryczną  stronę Flannery” – powiedziała Janie Bragg, kuratorka placówki.

W wywiadzie dla katolickiej strony OSV News przypomniała ona, że zainteresowanie Flannery pisaniem było widoczne u niej już w dzieciństwie w Savannah. 7-letnia O’Connor, znana wówczas pod swoim imieniem Mary, napisała książkę o członkach swojej rodziny i zilustrowała ich jako ptaki. „Podczas gdy niektórzy krewni byli zbulwersowani, jej ojciec świętował twórczy wysiłek, drukując egzemplarze do rozpowszechniania jej dzieła. Wiemy, że była kochana przez swoich rodziców, zwłaszcza ojca, bardzo zachęcana do bycia sobą – wyjątkową, kreatywną osobą” – podkreśliła kuratorka.

Mówiąc o wierze Flannery zwróciła uwagę, iż rodzina ceniła sobie dar wiary w Kościele katolickim. „Nie mieli oni żadnej wymówki, by nie chodzić na mszę każdego dnia i z pewnością to robili. Dosłownie i metaforycznie Flannery wychowywała się w cieniu Kościoła katolickiego i to wpłynęło na to, kim była przez resztę życia” – stwierdziła Bragg.

Według niej większość odwiedzających muzeum to studenci anglistyki, nauczyciele angielskiego i gorliwi katolicy. „Mogą tam poznawać tematy zakorzenione w wierze, które przenikają twórczość O’Connor” – wyjaśniła rozmówczyni OSV News.

Nawiązując do współczesnej recepcji książek O’Connor stwierdziła: „Ona naprawdę wymaga od nas krytycznego myślenia, pewnej autorefleksji. Myślę więc, że kiedy czyta się Flannery, trzeba się z nią nie spieszyć. Naprawdę trzeba wrócić i przeczytać ją jeszcze raz, aby lepiej zrozumieć, co próbuje zasygnalizować przez te swoje historie”.

Ponad sześćdziesiąt lat po śmierci O’Connor autorka ta nadal urzeka. Jej życie i historie stały się tematem filmu dokumentalnego telewizji PBS „Flannery” z 2021 r. oraz filmu „Wildcat” z 2023 r. z Mayą Hawke w roli głównej. W 2024 Jessica Hooten Wilson ogłosiła niedokończony rękopis trzeciej powieści pisarki pod roboczym tytułem „Dlaczego poganin się gniewa?”.

W 2022 wydano zbiór listów pisarki do jej matki, Reginy, w 2013 – dziennik modlitewny a rok wcześniej – zbiór karykatur. „Wciąż dostajemy nowe jej teksty, zwłaszcza literaturę faktu i dowiadujemy się więcej o tej niezwykle fascynującej osobie” – zaznaczyła kuratorka muzeum.

W Polsce ogłoszono m.in. jej tom opowiadań zebranych „Ocalisz życie, może swoje własne”. Książka ukazała się nakładem WAB w 2019 roku.