Wielkanocna refleksja

Wielkanoc 2020 jest niezwykła! I to nie dlatego, że tak wymyśliliśmy, zaplanowaliśmy i przygotowaliśmy. Tym razem przyroda zmusza nas do zmiany zachowań. Oto pewna niewielka cząstka zwana koronawirusem SARS-CoV-2, wywołującym chorobę COVID-19, infekująca nasze organizmy, często prowadząc do śmierci. Sama niezdolna do namnażania się poza komórką nosiciela, rozprzestrzenia się po całym świecie, zmieniając jego politykę, gospodarkę, kulturę, edukację, życie społeczne. Zmienia też nasze myślenie religijne i ekologiczne. Jak spojrzeć na to poprzez krzyż i misteria paschalne? Gdzie spotkać nadzieję nowego życia z Jezusem Zmartwychwstałym?

Okres Wielkiego Postu w tym roku rozpoczęliśmy z przerażającymi obrazami umierających ludzi z powodu owego wirusa. Znów okazało się, że nawet najbardziej zaawansowana współczesna technika i technologia są bezradne wobec potęgi przyrody. Znaliśmy już trzęsienia ziemi o ogromnej sile, potężne fale tsunami, susze i powodzie, efekty zmian klimatycznych. Teraz poznaliśmy jak nieznana choroba powoduje śmierć wielu ludzi, „lockdown” gospodarczy, wymuszoną zmianę stylu życia i gigantyczną korektę codziennych preferencji. Pojawia się przerażenie, bezradność i bunt wobec takiej rzeczywistości, ale też rodzi się refleksja, że wmawianie nam że wszystko jest pod kontrolą jest fałszywe, że błędne jest przekonanie, iż to człowiek jest panem świata.

„Przeżyłem wiele wiosen i choć zachowałem je w żywej pamięci, z niezmiennym zadziwieniem obserwuję każde kolejne odradzanie się natury. (…) Wiosenna bujność przyrody zdaje się kpić z wszystkich niebezpieczeństw. Nieposkromione mlecze odrastają co roku na najlepiej strzyżonych i wymuskanych trawnikach. Świstaki i zające pasą się na obrzeżach autostrad, nie zważając na pędzące samochody” pisał przed laty wybitny biolog prof. Rene Dubos w swej książce „Pochwała różnorodności”.

To wspaniałe, że nasza planeta – Ziemia – jest pełna różnorodnych biologicznie form życia. Są integralną częścią naszego życia, podobnie jak ogromna ilość różnych form przyrody nieożywionej. Doświadczenie harmonii świata i łączności z przyrodą sprawia, że zaczynamy rozumieć, że jesteśmy jej częścią. A jeśli szukamy tego, co nas wyróżnia we wspaniałej i delikatnej strukturze świata, to na pierwszym miejscu powinniśmy stawiać naszą odpowiedzialność za jego stan. Przeżycie tej przynależności do świata i odpowiedzialności za niego, rozszerza naszą duszę tak, że intensywniej odczuwamy piękno i wspaniałość Ziemi, z jej całym bogactwem i doświadczeniem jej kruchości we Wszechświecie. A stąd przecież tak blisko do Nieskończoności.

To jeszcze jedna motywacja prowadząca do ochrony przyrody ze względu na nią samą, a nie tylko jako naturalnego środowiska naszego życia. „Mimo cierpień, rozpaczy i brzydoty, będącej dziełem konfliktów rasowych, narodowych rywalizacji, niedostatku pożywienia i skażenia środowiska, dźwięk wielkanocnych dzwonów zawsze napełnia mnie nową nadzieją. Wystarczy mi przeżyć jeden wiosenny dzień, aby się upewnić, że życie musi zatriumfować nad śmiercią” przekonuje prof. Dubos.

O tym, że życie musi zatriumfować nad śmiercią próbuje nas przekonać czas wielkanocny, wyjątkowy okres medytacji nad misterium życia i śmierci – nas i całego świata.

„Nie zatrzymaliśmy się wobec Twoich wezwań, nie obudziliśmy się w obliczu wojen i planetarnych niesprawiedliwości, nie słuchaliśmy wołania ubogich i naszej poważnie chorej planety. Nadal byliśmy niewzruszeni, myśląc, że zawsze będziemy zdrowi w chorym świecie…” – Mówił Papież Franciszek w homilii poprzedzającej nadzwyczajne błogosławieństwo „Urbi et Orbi”, związane z pandemią koronawirusa. Modlitwa na pustym placu św. Piotra 27.03.2020 była transmitowana na cały świat. Papież inspirując się Ewangelią, przeprowadził nam rachunek sumienia i pytał: jak być zdrowym na chorej planecie?

Jam jest Pan Bóg Twój, który stworzył niebo i ziemię. Weź pod uwagę, że w tym stworzeniu jesteś moim partnerem – brzmi pierwsze z przykazań ekologicznych sformułowanych na konferencji Żydów i chrześcijan w 1982 r.

STWORZENIE – słowo wzięte ze słownika religijnego, ale przecież nie po to, aby odróżnić wierzących od pozostałych bojowników o ochronę przyrody i środowiska naturalnego. W istocie cel jest wspólny. Tylko że chrześcijanin nie powinien zapomnieć, że w tej ważnej sprawie wiara do czegoś zobowiązuje. Wszystko się radykalnie zmienia, jeśli uznam, że świat jest stworzony, że sam Stworzyciel określił moje miejsce w świecie. Że On – jak w pierwszym przykazaniu – domaga się mojej osobistej odpowiedzi.

My jednak jesteśmy dziećmi pierwszej w historii „cywilizacji ateistycznej” – zauważa Vaclav Havel – czyli takiej ”która utraciła związek z nieskończonością i wiecznością”, dla której szybka, krótkotrwała korzyść jest najistotniejsza; cywilizacji, która straciła respekt dla tajemnicy, a wraz z nim – dodaje Havel „pokorny szacunek do tego wszystkiego, czego nigdy nie zmierzymy i nie poznamy. Znikają też bolesne pytania odnoszące się do nieskończoności i wieczności – tych do niedawna najważniejszych horyzontów naszych poczynań.”

„Zdziwienie nieoczywistością wszystkiego, co tworzy nasz świat” – można skonkludować za Havlem – może być „pierwszym impulsem do postawienia sobie pytania, jaki to wszystko ma sens i po co coś w ogóle istnieje.”

Wielkanoc przynosi nam jeszcze mocniejsze niż zwykle napięcie pomiędzy radosną celebracją i smutną refleksją. Jest i krzyż i misteria paschalne. Jest i nadzieja nowego życia z Jezusem Zmartwychwstałym. To jest stale obecne w chrześcijańskiej liturgii Triduum paschalnego. Przeżywamy je w pięknej wiosennej scenerii przyrody, która już rozkwitła i pełna energii życiowej promieniuje. Warto zatem poświęcić chwilę na zadziwienie nad tajemnicą życia i śmierci, zdrowia i choroby, beznadziei i wielkiego sensu, zła i nowej nadziei. W tym wyjątkowym tegorocznym Czasie Paschalnym zapraszajmy się nawzajem do owej niełatwej refleksji i zadziwienia tajemnicą życia i śmierci nas i całego świata żywego…

O. Stanisław Jaromi OFM Conv.

absolwent teologii i ochrony środowiska, doktor filozofii, od lat zaangażowany w chrześcijańską edukację ekologiczną, wieloletni delegat franciszkanów ds. sprawiedliwości, pokoju i ochrony stworzenia, przewodniczący Ruchu Ekologicznego św. Franciszka z Asyżu - REFA i szef portalu www.swietostworzenia.pl. Interesuje się sprawami dialogu pomiędzy nauką i wiarą, kulturą i duchowością, chrześcijańską wizją świata i różnymi nurtami ekofilozofii. Pracował duszpastersko w Czechach oraz w międzynarodowych centrach franciszkanów w Asyżu, Rzymie i Krakowie; obecnie mieszka w Radomsku.