Wydawnictwo „Trwamy niezłomni. W 40. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego w Polsce”

Bolesne fakty z historii Polski dotyczące początku lat 80., przedstawione słowem, obrazem, a także muzyką, wyraża projekt „Miejsca bezdomne. 40-lecie stanu wojennego”, zrealizowany przez częstochowskie Stowarzyszenie WSPÓLNOTA GAUDE MATER. Projekt, na który składają się wydawnictwo albumowe oraz koncert patriotyczny, uzyskał Patronat Narodowy Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Setną Rocznicę Odzyskania Niepodległości.

Okolicznościowe wydawnictwo pt.„Trwamy niezłomni. W 40. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego w Polsce” otwiera słowo wstępne abp. Wacława Depo, który wspomina swój udział w krakowskim Białym Marszu i sprawowaną wtedy na Rynku Głównym w Krakowie Mszę św. o ocalenie Jana Pawła II, po zamach na jego życie w maju 1981 r. Autorzy tekstów zamieszczonych w publikacji podkreślają, że „wbrew opiniom wypowiadanym niekiedy przez publicystów, a nawet niektórych historyków, Polacy nigdy nie zaakceptowali narzuconego przez ZSRS komunizmu. Nie zaakceptowali okupacji realizowanej przez sowieckich kolaborantów zgromadzonych w Polskiej Partii Robotniczej, zwanej później Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą”.

Okazuje się, że w latach 1944-1956 komuniści aresztowali i zamknęli w więzieniach czy obozach prawie pół miliona polskich patriotów. Ich ofiara stanowiła w sztafecie pokoleń ideowy fundament, stając się źródłem siły w walkach narodu o niepodległość, trwających przez dziesięciolecia, aż do powstania Solidarności. Osiągnięcie tego celu przyspieszyła pielgrzymka Jana Pawła II do Polski w 1979 r., która przyczyniła się do „odnowienia oblicza ziemi”. „Rok po papieskiej pielgrzymce rozpoczęły się ogólnopolskie strajki, zakończone podpisaniem z komunistycznym rządem Porozumień Gdańskich, Szczecińskich i Jastrzębskich. Komuniści wprawdzie zawarli porozumienia, ale – jak dziś wiemy z dokumentów – nie zamierzali ich przestrzegać. Już we wrześniu 1980 r. planowali wprowadzić stan wojenny. Drugi termin wyznaczyli na marzec 1981 r. Trzeci – na 13 grudnia 1981 r. I ten zrealizowali” – wyjaśnia w rocznicowej publikacji Mateusz Wyrwich – politolog, publicysta oraz komentator prasowy, radiowy i telewizyjny, autor książek, m.in. z dziejów komunistycznego terroru, a także publikacji książkowych poświęconych Polakom niezłomnym i ludziom Solidarności.

Osobistymi doświadczeniami z okresu stanu wojennego podzielił się prof. Jan Żaryn, który jako młody historyk, dotkliwie przeżywał ten mroczny czas zniewolenia narodu. W tekście pod wyrazistym tytułem: „Stan wojenny – drzazga w sercu” wspomina, jak podczas rewizji w jego mieszkaniu „SB-becy przeglądali swymi łapami świeżo wyprasowane, tetrowe pieluchy” 4-miesięcznej córeczki. Doświadczył, co znaczy aresztowanie, „ścieżka zdrowia”, oskarżenie, rozprawa sądowa, więzienie. A teraz, jako ceniony historyk, wykładowca akademicki, a także dyrektor Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego, prowadzi badania naukowe z zakresu najnowszej historii Polski. Jest wytrwałym strażnikiem pamięci.

Refleksje z pierwszego dnia stanu wojennego spędzonego na Jasnej Górze przekazuje prof. Krystyna Czuba, polityk, nauczyciel akademicki, medioznawca oraz publicystka. Znalazła się ona w Częstochowie wśród około dwutysięcznej rzeszy studentów i profesorów z całej Polski, którzy prosto ze strajków na swoich uczelniach przybyli do sanktuarium, aby złożyć „Akt Oddania Akademików Matce Bożej” i zastanowić się, co robić dalej, gdyż zaczęli odczuwać polityczne napięcie. Akurat na 13 grudnia 1981 r. było uzgodnione ich spotkanie na Jasnej Górze z prymasem Polski kard. Józefem Glempem. Odbyło się więc w pierwszym dniu stanu wojennego. Wiele również dziś mówi tytuł tego artykułu: „Nie poddawać się pokusie nowej Targowicy”.

Lidia Dudkiewicz – dziennikarka i publicystka, przez 38 lat związana z tygodnikiem „Niedziela” – opisuje swoje doświadczenia z ostrych zmagań z reżimową cenzurą w PRL, szczególnie w okresie stanu wojennego, gdy przy wydawaniu każdego numeru tygodnika trzeba było walczyć z cenzorami o dopuszczenie do druku planowanych tekstów. W uzasadnieniu wyrzucenia całego artykułu czy jego fragmentu cenzor powoływał się na konkretny artykuł „Dekretu o stanie wojennym” czy „Ustawy o kontroli publikacji i widowisk”, na podstawie którego, bez bliższego uzasadnienia, stawiano redakcji absurdalne zarzuty, jak: „godzenie w konstytucyjne zasady polityki zagranicznej PRL”, „zagrożenie interesom bezpieczeństwa lub obronności państwa”, „zagrożenie sojuszom”, „ingerencja w wewnętrzne sprawy ZSRR”, a nawet „nawoływanie do przestępstwa” czy „godzenie w uczucia ludzi niewierzących”. Istotne jest zwrócenie uwagi, że stan wojenny został wprawdzie zniesiony 22 lipca 1983 r., ale zdaniem wielu politycznych komentatorów, faktycznie trwał do 1989 r. Ostatnim więźniem politycznym PRL był prof. Józef Szaniawski, skazany w 1985 r. na 10 lat więzienia i konfiskatę mienia. Odsiedział prawie 5 lat w najcięższych komunistycznych więzieniach. Zwolniono go dopiero 23 grudni 1989 r. na mocy amnestii dla więźniów kryminalnych. Cenzurę natomiast zlikwidowano dopiero w 1990 r., gdy wprowadzono „Ustawę o prawie prasowym”.

W rocznicowej publikacji znajduje się również obszerna informacja o solidarności z Polakami Jana Pawła II. Podczas stanu wojennego na cotygodniowych audiencjach generalnych papież kierował z Watykanu do Matki Bożej Jasnogórskiej specjalną modlitwę za Polaków oraz wypowiadał słowa otuchy dla narodu. „Mówię do Was i za Was” – wyjaśniał.

Wydawnictwo albumowe „Trwamy niezłomni. W 40. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego w Polsce” prezentuje zdjęcia autorstwa Stanisława Markowskiego, wybitnego twórcy fotografii faktu, mającego w swoim dorobku m.in. serię unikatowych zdjęć dokumentujących różne etapy walki narodu polskiego z komunistyczną dyktaturą. Niektóre fotografie wykonał podczas ulicznych rozruchów, nawet z narażeniem życia, w dosłownie bojowych warunkach, gdy trzeba było uchylać się przed milicyjnymi pałkami, uciekać przed armatkami wodnymi, gazami i kulami zomowców. Dramatyczne fotografie zebrane w tej publikacji przedstawiają Polskę w chwilach bólu i nadziei. Mają szczególną rolę dokumentacyjną i poznawczą, ale też emocjonalną. Warto wiedzieć, że Stanisław Markowski skomponował muzykę do hymnu Solidarności, do którego słowa napisał słynny poeta Jerzy Narbutt. Pieśń, zaczynająca się od słów „Solidarni, nasz jest ten dzień” towarzyszyła osobom internowanym w stanie wojennym. Uważana jest również za hymn godności Narodu polskiego.

Obok publicystycznych tekstów i dramatycznych fotografii wydawnictwo rocznicowe zawiera wiersze Tadeusza Szymy – poety, filmowca, literata, dziennikarza, publicysty, patrioty, który jako działacz opozycji demokratycznej publikował w prasie podziemnej i wykładał na tajnym uniwersytecie w Krakowie. Do tych wierszy, stanowiących zadumę nad narodową traumą, wywołaną wprowadzeniem w Polsce stanu wojennego, swój liryczny komentarz napisał oraz muzykę skomponował Grzegorz Majka, należący do pokolenia ludzi urodzonych w stanie wojennym, a więc zobowiązanych do odkrywania prawdy i pilnowania historycznej pamięci. Z połączenia poezji Tadeusza Szymy i muzyki Grzegorza Majki powstał patriotyczny koncert, przygotowany w formie poematu wokalnego, który został wykonany w Bazylice Jasnogórskiej oraz w Radłowie (diecezja tarnowska). W koncercie wystąpili: Urszula Borzęcka (sopran), Stanisław Duda (baryton), Gabriela Potępa (klarnet) Katarzyna Sałapa (skrzypce), Grzegorz Majka (fortepian). W koncercie wykorzystano efekty sonorystyczne.

Warto zaznaczyć, że na początku stanu wojennego Jasna Góra była miejscem schronienia dla opozycyjnych działaczy zagrożonych internowaniem. Za klasztornymi murami została zredagowana pierwsza podziemna ulotka, zawierająca modlitwę o uwolnienie internowanych. Miało wtedy miejsce haniebne aresztowanie ukrywających się na terenie sanktuarium ludzi Solidarności. Aresztowania w obrębie klasztornych murów dokonali funkcjonariusze komunistycznego państwa. Stałym śladem wydarzeń z 1981 r. jest do dziś sprawowana w Kaplicy Cudownego Obrazu Matki Bożej na Jasnej Górze, codziennie o godz. 15.30, Msza św. w intencji Ojczyzny.

Projekt związany z 40. rocznicą wprowadzenia stanu wojennego w Polsce został przygotowany przez częstochowskie Stowarzyszenie WSPÓLNOTA GAUDE MATER, przy wielkim zaangażowaniu prezesa Romana Krysta i wiceprezesa Jana Szymy. Realizacja projektu odbyła się w ramach Programu Fundusz Patriotyczny, ogłoszonego przez Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego.

Patronat medialny nad albumowym wydawnictwem i koncertem sprawują m.in. Katolicka Agencja Informacyjna i Portal eKAI.

Wydawnictwo albumowe jest dostępne pod adresem: wspolnota.gaudemater@gmail.com