Za nami XXII Dzień Islamu w Kościele w Polsce

O tym, że zarówno chrześcijanie jak i muzułmanie wezwani są do nadziei oraz o konkretnych – budzących nadzieję – inicjatywach dialogu i współpracy miedzy chrześcijanami i muzułmanami w Polsce mówili uczestnicy tegorocznych obchodów Dnia Islamu w Kościele katolickim w Polsce. Podczas spotkania – w formule zdalnej – modlono się oraz czytano Biblię i Koran. XXII Dzień Islamu przebiegał pod hasłem „Chrześcijanie i muzułmanie świadkami nadziei”. Organizatorem tej inicjatywy – pionierskiej w skali świata – jest Komitet ds. Dialogu z Religiami Niechrześcijańskimi Konferencji Episkopatu Polski.

Podobnie jak w ubiegłym roku, także i tegoroczne obchody, z powodu pandemii odbyły się w formule online. Transmitowane były na YouTube.

Zebranych przywitał bp Henryk Ciereszko, przewodniczący Komitetu KEP ds. Dialogu z Religiami Niechrześcijańskimi. Przypomniał nauczanie Soboru Watykańskiego II na temat innych religii zawarte w deklaracji „Nostra aetate”. Podkreślił też pionierski charakter inicjatywy, jaką jest Dzień Islamu w Kościele katolickim w Polsce, który odbywa się od 2001 r. Bp Ciereszko przypomniał, że temat obchodzonego w tym roku dnia koncentruje się wokół nadziei – m.in. z uwagi na to, że jest ona szczególnym darem w trudnych czasach, które przeżywają dziś wyznawcy różnych religii. Zwrócił też uwagę, że źródłem nadziei jest braterstwo. W tym kontekście przypomniał o zaplanowanej na 15 maja 2022 r. kanonizacji bł. Karola de Foucault, który może być symbolem dialogu i przyjaznych stosunków ze światem islamu.

Refleksją nt. nadziei podzielił się mufti Tomasz Miśkiewicz z Muzułmańskiego Związku Religijnego w RP. – Wszyscy podążamy w stronę Boga. Bóg jest nadzieją, która powinna stanowić podstawę ludzkiego istnienia – powiedział. Zwrócił uwagę, że wiara i nadzieja nie mogą się wyrażać w samych słowach i ograniczać się do murów świątyń. Potrzebne są czyny. Żyjmy zgodnie z wiarą – zachęcał.

Imam Youssef Chadid z Ligi Muzułmańskiej w RP mówił o wielu podobieństwach między chrześcijaństwem i islamem. Należą do nich m.in. wiara w Boga, wiara w aniołów oraz w Sąd Ostateczny. Zaznaczył też, że zarówno chrześcijanie jak i muzułmanie są wezwani do nadziei. –Pesymizm ma zalążki w braku wiary. Bądźmy optymistami – powiedział.
W dalszej części spotkania podjęto – w dwugłosie chrześcijańsko-muzułmańskim – refleksję teologiczną na temat nadziei.

Ze strony chrześcijańskiej głos zabrał prof. Eugeniusz Sakowicz, kierownik Katedry Religiologii i Ekumenizmu w Instytucie Dialogu Kultury i Religii na Wydziale Teologicznym UKSW. Odwracając niejako znane powiedzenie na temat nadziei podkreślił, że nadzieja jest matką mędrców i wszystkich ludzi dobrej woli powołanych do mądrości. Podkreślił, że dla chrześcijan nadzieją jest Jezus Chrystus i bez Niego wiara ich byłaby próżna.

Prof. Sakowicz mówił również o autentyczności dialogu między chrześcijanami i muzułmanami. Podkreślił, że nie chodzi w nim o unikanie wątków niewygodnych i eksponowanie jedynie motywów irenicznych. Jak stwierdził, szczere podejście nie obraża drugiej strony. Przeciwnie, obrażaniem byłoby ukrywanie własnych przekonań. Zaznaczył, że jednym z takich niełatwych tematów jest krzyż i jego znaczenie dla chrześcijan.

Prof. Sakowicz zwrócił również uwagę na kwestię obrony życia – w kontekście nadziei. – Obrona życia nienarodzonych, przez chrześcijan i innych ludzi dobrej woli, to największy akt proklamacji nadziei – powiedział. Podkreślił, że bez wyraźnego sprzeciwu wobec aborcji wszelkie słowa mówiące o nadziei są tylko słowami, deklaracje braterstwa bez zwrócenia uwagi na braterstwo z nienarodzonymi – niczemu nie służą a działania ekologiczne bez troski o życie poczęte – są manipulacją. – Dlaczego boimy się nienarodzonych? – Przyzwyczailiśmy się do stanu beznadziejności, przestaliśmy mówić o kobietach w ciąży, że są przy nadziei – mówił prelegent.

Zaznaczył, że chrześcijanie i muzułmanie mogą być świadkami nadziei. Choć nie mogą modlić się razem, mogą razem przebywać na modlitwie – i modlić się za siebie nawzajem.

– Obecne pokolenie patrzy z niepokojem w przyszłość. Nie wynika to tylko z sytuacji pandemii. W tych czasach nadzieja nabiera szczególnego znaczenia – mówił Arkadiusz Miernik, imam w Stowarzyszeniu Jedności Muzułmańskiej. Podkreślił, że problem współczesnego zagubienia często wiąże się z niedostrzeganiem celu, w trudnych doświadczeniach, które islam przyrównuje do ognia, w którym oczyszcza się złoto. – Wszystko jest po to, by rozwijać w naszych duszach jakieś konkretne cechy, pozbawiać nas iluzji kontroli nad zżyciem, uczyć dostrzegać i doceniać to co ważne – powiedział.

Imam zaznaczył, że islam wskazuje, iż życie człowieka powinno być oparte na równowadze między nadzieją a obawą – po to, by nie żyć w lęku ale też by nie zaniedbywać czynienia dobra. – Nadzieja musi owocować dobrymi uczynkami – stwierdził.

Przypomniał też, że imię szatana związane jest z rozpaczą, z pragnieniem utraty przez nas nadziei na miłosierdzie Boga. Zaznaczył też, że są fałszywe nadzieje, gdy pokładamy je w materialnym świecie. – Wtedy zawsze zostaniemy z poczuciem żalu i niespełnionymi marzeniami – powiedział.

Na zakończenie przypomniał myśl Proroka Mahometa: kto rano budzi się zdrowy, ze zdrowym umysłem i z wystarczającą ilością pożywienia na dany dzień, jest jak ten, komu dano całe dobra tego świata.

W dalszej części spotkania miała miejsce prezentacja lokalnych ośrodków dialogu katolicko – muzułmańskiego.

Na temat działań w Katowicach mówił ks. dr Tadeusz Czekański, delegat abp. Wiktora Skworca ds. dialogu z judaizmem i islamem oraz Imam Abdul Jabbar Koubaisy, delegat Ligi Muzułmańskiej RP do dialogu międzyreligijnego . Ks. Czekański zaznaczył, że osoby zaangażowane w ten dialog ze strony chrześcijańskiej związane są z ruchem Focolare, zainicjowanym przez Chiarę Lubich. Mówił, że wspólne inicjatywy dotyczą trzech płaszczyzn. Pierwsza to dialog życia – obchody dnia islamu ale też zainicjowane przez imama Koubaisy obchody dnia chrześcijaństwa wśród muzułmanów w Polsce, które w tym roku odbędą się już po raz dziewiąty. To również wspólne świętowanie, spotkania towarzyskie i działania charytatywne. Druga płaszczyzna to dialog w obszarze nauki i kultury, a zatem sympozja, konferencje, wydawanie kalendarza 3 religii (w tym roku 10.edycja), konkursy plastyczne czy koncerty. Wreszcie trzecia płaszczyzna – wspólne dawanie świadectwa, czyli m.in. udział w spotkaniach chrześcijan i muzułmanów, działania w przestrzeni miejskiej itp.

Działania w Poznaniu – zainspirowane ośrodkiem w Katowicach – przedstawił o. Marcin Wrzos. Zaprezentował on film z poznańskich obchodów Dnia Islamu, które odbyły się wczoraj z udziałem osób zaangażowanych w dialog i wspólne działania. W Poznaniu muzułmanie włączają się np. w inicjatywy wspólnoty Sant’ Egidio i co tydzień razem ruszają na ulice rozdawać posiłek bezdomnym. Zaproszeni też zostali do grupy synodalnej na poziomie diecezji. W filmie pokazani też zostali młodzi muzułmanie dzielący się doświadczeniem dialogu z chrześcijanami.

Na temat niedawno otwartego tatarskiego Centrum Kultury Islamu w Suchowoli mówił imam Ramin Khayrov, przedstawiciel społeczności polskich Tatarów. Jak podkreślił, muzułmańskie centrum ściśle współpracuje z Centrum Trzech Kultur w Suchowoli.

Na zakończenie fragmenty Biblii odczytał bp Damian Muskus a fragmenty Koranu – po arabsku – imam Mirzoglib Radzabhaliev a po polsku – Iza Melika Czechowska. Imam Radzabhaliev odmówił też spontaniczną modlitwę. Ze strony chrześcijańskiej zabrzmiała modlitwa wiernych, której wezwania odczytał Paweł Szuppe.

Bp Henryk Ciereszko poprowadził modlitwę „Ojcze Nasz”, po czym zachęcił wszystkich do symbolicznego przekazania sobie znaku pokoju.

***

Dzień Islamu w Kościele katolickim w Polsce obchodzony jest od 2001 r. z inicjatywy Rady Wspólnej Katolików i Muzułmanów zaaprobowanej przez Konferencję Episkopatu Polski. Organizację tego wydarzenia Episkopat powierzył Komitetowi ds. Dialogu z Religiami Niechrześcijańskimi Konferencji Episkopatu Polski. Obecnie na jego czele stoi bp Henryk Ciereszko.

Na czele Rady Wspólnej Katolików i Muzułmanów stoją obecnie: dr hab. Agata Skowron-Nalborczyk, współprzewodnicząca ze strony katolickiej i Rafał Berger, współprzewodniczący ze strony muzułmańskiej.

Regularne obchody Dnia Islamu odbywają się także w Lublinie i Krakowie (od 2004 r.), a okazyjne w Olsztynie (2001), Opolu (2002) i Poznaniu (2008).

Od początku XVI do lat osiemdziesiątych XX wieku polskimi muzułmanami byli niemal wyłącznie Tatarzy. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX w. do mieszkających od wieków w Polsce Tatarów zaczęli dołączać nowi przybysze z krajów muzułmańskich, zwiększając liczebność wyznawców islamu w Polsce. Byli to głównie Arabowie podejmujący studia na polskich uczelniach, w mniejszym stopniu imigranci. Większość z nich po zakończeniu studiów wracała do rodzinnych stron, niektórzy jednak zostawali w Polsce na stałe.

W Polsce funkcjonują dwa religijne związki muzułmańskie wpisane do rejestru Kościołów i Związków Religijnych.
Muzułmański Związek Religijny w RP, uznany oficjalnie w 1925 r., liczy obecnie ok. 6 tys. członków, zrzesza przede wszystkim Tatarów Muzułmanów Polskich. Największe ich skupiska mieszkają w województwie podlaskim (w Białymstoku, Sokółce, Suchowoli i Dąbrowie Białostockiej). Zabytkowe meczety znajdują się w Bohonikach i Kruszynianach, gdzie mieszkają już tylko pojedyncze rodziny tatarskie.

Drugim związkiem wyznawców islamu jest zarejestrowana w 2004 r. Liga Muzułmańska w RP. Zrzesza ona muzułmanów przybywających do Polski na studia oraz do pracy, a także osoby przyjmujące islam za swoją religię. Według szacunków liczy ok. 25 tysięcy członków.