Zasługi śp. bpa Wiktora Wysoczańskiego dla dialogu ekumenicznego

– W mojej pamięci pozostanie jako roztropny partner dialogu ekumenicznego, zdolny do przyjęcia punktu widzenia drugiej strony, do pewnego kompromisu – biskup elbląski Jacek Jezierski wspomina zmarłego 27 kwietnia zwierzchnika Kościoła polskokatolickiego biskupa Wiktora Wysoczańskiego.

Bp Jacek Jezierski, przewodniczący Rady ds. Ekumenizmu przy Konferencji Episkopatu Polski, wspomina zasługi śp. bpa Wiktora Wysoczańskiego dla dialogu ekumenicznego z Kościołem rzymskokatolickim.

Wypowiedź dla KAI:

Zasługą biskupa Wiktora Wysoczańskiego było zaangażowanie się w dialog ekumeniczny z Kościołem rzymskokatolickim w Polsce. Spotkania przedstawicieli obu Kościołów rozpoczęły się 25 lat temu w lutym 1998 r. Aby jednak dialog mógł się rozpocząć, trzeba było do tego przekonać biskupów polskich i przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski, wówczas kard. Józefa Glempa. Bp Wiktor Wysoczański znalazł osoby, które go wsparły w tym zamiarze. Byli to abp Alfons Nossol, biskup opolski, oraz starokatolicki biskup Berna Hans Gerny.

Dialog rozpoczynał się w niesprzyjającej atmosferze medialnej i kościelnej, którą cechowała duża niechęć do Kościoła polskokatolickiego, ale także niechęć polskokatolików do Kościoła rzymskokatolickiego.

Cieniem kładł się na całą sytuację miniony okres dziejów, czyli czasy PRL-u, w których władza państwowa sterowała tzw. kościołami mniejszościowymi, aby zdestabilizować Kościół większościowy, czyli rzymskokatolicki. Istniały również zadrażnienia historyczne głębsze, sięgające II Rzeczypospolitej, kiedy to Polski Narodowy Kościół Katolicki w Stanach Zjednoczonych poprzez swoich misjonarzy prowadził akcję np. na Ziemi Zamojskiej próbując stworzyć parafie niezależne od Kościoła rzymskokatolickiego. Po II wonie światowej polskokatoliccy łatwo rejestrowali swoje niewielkie parafie w różnych częściach Polski, a władza państwowa przyznawała im prawo do użytkowania świątyń. Budziło to niechęć i niepokój rzymskich katolików.

W tym kontekście na docenienie zasługuje postawa bpa Wysoczańskiego, który dążył do nawiązania dialogu i ułożenia stosunków z Kościołem katolickim.

Bp Wysoczański próbował rozwiązywać drażliwe kwestie, m.in. postanowił, aby nie przyjmować w szeregi duchownych Kościoła polskokatolickiego byłych kapłanów rzymskokatolickich i w zasadzie pozostał wierny tej obietnicy. Pozostawał także lojalny wobec linii Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego w USA i Kanadzie, z którego wywodzi się Kościół polskokatolicki. Dlatego postanowił nie udzielać święceń kapłańskich kobietom. Nie zgodził się też na błogosławienie par homoseksualnych, co stało się praktyką w niektórych środowiskach starokatolickich Europy. Wybrał drogę tzw. moratorium [z łac. moratorius, zwlekający – zawieszenie, tymczasowe wstrzymanie – KAI].

Dialog przedstawicieli Konferencji Episkopatu Polski i Kościoła polskokatolickiego zaowocował nowym językiem w mediach katolickich i w miesięczniku polskokatatolickim „Rodzina”; język został uwolniony od wzajemnej agresji, stał się bardziej rzeczowy, spokojny i nawet życzliwy. Jego staraniem w 2008 roku Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie przyznała doktorat honorowy biskupowi Henrykowi Zimowskiemu z Radomia, później przewodniczącemu Papieskiej Rady ds. Służby Zdrowia.

Ważnym wydarzeniem na drodze pojednania i oczyszczenia pamięci było pamiętne nabożeństwo ekumeniczne we Wrocławiu w Kościele polskokatolickim św. Marii Magdaleny w roku 2000. Wzięli w nim udział przedstawiciele Episkopatu, ale też biskupi starokatoliccy z kilku krajów Europy zachodniej i południowej związani z Unią Utrechcką. Gospodarzem i pomysłodawcą spotkania był właśnie ks. bp Wysoczański.

Bp Wysoczański uczestniczył w spotkaniach ekumenicznych z papieżem Janem Pawłem II podczas jego pielgrzymek do Ojczyzny, a po śmierci papieża pojechał do Rzymu wraz z prawosławnym abpem Jeremiaszem na uroczystości pogrzebowe.

Przez długi okres kierowania Kościołem polskokatolickim ustabilizował sytuację tej społeczności chrześcijańskiej, ugruntował jej pozycję w ruchu Kościołów starokatolickich, doprowadził po 1989 r do uregulowania statusu Kościoła polskokatolickiego w RP poprzez ustawę sejmową.

W mojej pamięci pozostanie jako roztropny partner dialogu ekumenicznego, zdolny do przyjęcia punktu widzenia drugiej strony, do pewnego kompromisu. Nie obstawał przy drobnych sprawach, był biskupem doświadczonym i dobrze zorientowanym w sytuacji ruchu starokatolickiego w Europie zachodniej i Narodowego Kościoła Katolickiego w Stanach Zjednoczonych.

Mogę powiedzieć, że przez ćwierć wieku znajomości z nim i współpracy w różnych sytuacjach nawiązała się między nami nić szczerej przyjaźni, przy poszanowaniu różnicy stanowisk i odrębności wyznaniowych. Wspominam nasze kontakty jako dobre, pełne życzliwości spotkania dwóch biskupów różnych wyznań, szukających szczerze porozumienia, lepszego ułożenia wzajemnych relacji, usunięcia tego, co jest bolesne, szkodliwe, co nie jest zgodne z duchem chrześcijaństwa.

****

Bp Wiktor Wysoczański — zwierzchnik Kościoła Polskokatolickiego w RP, ordynariusz diecezji warszawskiej, prof. dr hab. nauk teologicznych w zakresie teologii starokatolickiej, były rektor ChAT w Warszawie, doktor honoris causa Wydziału Chrześcijańskokatolickiego Uniwersytetu w Bernie, zmarł 27 kwietnia w Warszawie w wieku 84 lat.

Bp Jacek Jezierski jest obecnie w ramach Konferencji Episkopatu Polski przewodniczącym dwóch gremiów: Rady ds. Ekumenizmu, Zespołu ds. Kontaktów z Polską Radą Ekumeniczną. W latach 1998-2008 i od 2018 do 2023 był przewodniczącym Zespołu ds. Dialogu ze Wspólnotą Kościelną Polsko-Katolicką.