Zmarł nestor Kolegium Kardynalskiego

Rano w Rzymie zmarł 98-letni słowacki kardynał Jozef Tomko, emerytowany prefekt Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów. Był bliskim współpracownikiem św. Jana Pawła II. Kilka tygodni temu doznał infekcji Covid-19 podczas leczenia urazu kręgosłupa. Zgodnie ze swoim ostatnim życzeniem zostanie pochowany w Koszycach w katedrze św. Elżbiety. Smutną wiadomość potwierdziła Konferencja Episkopatu Słowacji.

Kardynał Jozef Tomko urodził się 11 marca 1924 r. w miejscowości Udavské na terenie diecezji koszyckiej (obecnie archidiecezja) w ówczesnej Czechosłowacji. Studia na wydziale teologicznym w Bratysławie przerwał po dojściu do władzy w 1948 r. komunistów, po czym udało mu się opuścić ojczyznę i wyjechać do Rzymu, gdzie kontynuował studia na Papieskich Uniwersytetach Laterańskim i Gregoriańskim. Uzyskał doktorat teologii, prawa kanonicznego i nauk społecznych. Tam też, w Wiecznym Mieście, 12 marca 1949 przyjął święcenia kapłańskie.

Do 1979 pracował duszpastersko w diecezji rzymskiej i podstołecznej diecezji Porto e Santa Rufina. W latach 1950-65 był wicerektorem, a później rektorem Papieskiego Kolegium św. Jana Nepomucena dla duchownych czechosłowackich, kształcących się w Rzymie. Był też członkiem szeregu innych instytucji kościelnych w tym mieście. W 1962 r. rozpoczął służbę w Stolicy Apostolskiej początkowo jako cenzor ksiąg kościelnych w Kongregacji Nauki Wiary, a w 1966 r. został szefem urzędu w sekcji doktrynalnej tejże dykasterii.

Ważnym punktem w jego pracy było przywrócenie przez Pawła VI w 1965 r. instytucji Synodu Biskupów. Uczestniczył w pierwszym tego rodzaju zgromadzeniu (29 IX-29 X 1967) jako sekretarz specjalny Synodu. Od 17 czerwca 1970 r. był prałatem honorowym Jego Świątobliwości; wkrótce został też członkiem wydziału Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego, na którym niegdyś sam studiował. W 1974 r. Papież mianował go podsekretarzem Kongregacji ds. Biskupów.

Doświadczenia wyniesione z kilkunastoletniej pracy kurialnej, zwłaszcza przy Synodzie Biskupów, sprawiły, że gdy 30 czerwca 1979 Jan Paweł II powołał dotychczasowego sekretarza generalnego tej instytucji, polskiego biskupa Władysława Rubina do godności kardynalskiej i przeznaczył do innej pracy w Kościele, jego miejsce zajął słowacki prałat. Jednocześnie Ojciec Święty mianował go 12 lipca tegoż roku arcybiskupem i osobiście udzielił mu sakry 15 września 1979 r. Jako sekretarz generalny Synodu abp Tomko brał udział w kolejnych zgromadzeniach synodalnych, a także nieraz towarzyszył Papieżowi w jego podróżach zagranicznych.24 kwietnia 1985 Ojciec Święty mianował słowackiego hierarchę proprefektem Kongregacji Ewangelizacji Narodów, a 25 maja tegoż roku abp Tomko został kardynałem, stając się tym samym prefektem wspomnianej Kongregacji i wielkim kanclerzem Papieskiego Uniwersytetu Urbanianum, związanego z tą dykasterią.

Stojąc na czele głównego urzędu misyjnego Kościoła katolickiego kardynał odbył wiele podróży po całym świecie zarówno jako prefekt Kongregacji, jak i w charakterze osobistego wysłannika papieskiego. Reprezentował Ojca Świętego m.in. na Kongresach Misyjnych Ameryki Łacińskiej – w latach 1987, 1991, 1999, na obchodach setnych rocznic: ewangelizacji Mali (Bamako, listopad 1988 r.) i Namibii (Windhuk, grudzień 1996 r.) oraz ustanowienia Kościoła katolickiego w Kamerunie (grudzień 1991 r.), 150-lecia ewangelizacji Królestwa Tonga na Pacyfiku (listopad 1992 r.) i Fidżi (sierpień 1994 r.) i w wielu innych krajach i częściach świata. Brał też udział w zwyczajnych i specjalnych zgromadzeniach Synodu Biskupów i jest członkiem szeregu rad posynodalnych, zbierających się co pewien czas w Watykanie.

Po osiągnięciu 75. roku życia, kiedy to każdy biskup katolicki ma obowiązek złożenia dymisji na ręce Papieża, pozostał jeszcze dwa lata na stanowisku prefekta Kongregacji Ewangelizacji Narodów. Ostatecznie Ojciec Święty 9 kwietnia 2001 r. zwolnił go z zajmowanego urzędu i 23 października tegoż roku mianował przewodniczącym Papieskiego Komitetu Międzynarodowych Kongresów Eucharystycznych.

Kardynał był doktorem honoris causa szeregu uczelni w kilku krajach, m.in. warszawskiej Akademii Teologii Katolickiej (obecnie Uniwersytet im. Kard. Stefana Wyszyńskiego) w październiku 1994 r.

Po śmierci kardynała Jozefa Tomko a przed konsystorzem w dniu 27 sierpnia Kolegium Kardynalskie liczy 206 członków, w tym 116 elektorów posiadających prawo do udziału w ewentualnym wyborze papieża.

11 z nich mianował Jan Paweł II
38 – Benedykt XVI
a 67 – Franciszek.

Wśród 90 kardynałów pozbawionych prawa udziału w ewentualnym wyborze papieża
39 mianował Jan Paweł II
26 – Benedykt XVI
25 – Franciszek

Najstarszymi wiekowo kardynałami są obecnie Angolczyk Alexandre do Nascimento (1 III 1925)i Argentyńczyk pochodzenia chorwackiego Estanislao Esteban Karlic (7 II 1926) oraz Ugandyjczyk Emmanuel Wamala (15 XII 1926), najmłodszymi zaś Środkowoafrykańczyk Dieudonné Nzapalainga (14 III 1967), Portugalczyk José Tolentino Calaça de Mendonça (15 XII 1965) i Włoch Mauro Gambetti OFM Conv (27 X 1965). Najdłuższy staż w Kolegium mają obecnie trzej kardynałowie: Michael Michai Kitbunchu z Tajlandii, Alexandre do Nascimento z Angoli i Thomas Stafford Williams z Nowej Zelandii, mianowani 2 lutego 1983. Ponadto należy pamiętać, że Benedykta XVI mianował kardynałem św. Paweł VI dnia 27 VI 1977, a Franciszka – św. Jan Paweł II w dniu 21 II 2001.