Książnice Wielkie: ekspozycja pasyjnych wątków ołtarza

Długowieczną tradycję ma odsłonięcie w Środę Popielcową pasyjnych scen ołtarza głównego w kościele Książnicach Wielkich, przypisywanego Witowi Stwoszowi. Na cały 40-dniowy czas Wielkiego Postu eksponowane są kwatery przypominające Mękę, Śmierć i Zmartwychwstanie Chrystusa.

Gotycki ołtarz główny należy do najpiękniejszych i najcenniejszych elementów wyposażenia kościoła Wniebowzięcia NMP w Książnicach Wielkich.

Jak informuje ks. prałat Tomasz Rusiecki, kapłan diecezji kieleckiej – wikariusz biskupi ds. instytutów życia konsekrowanego, pochodzący z Książnic, na okres Wielkiego Postu zamykane są te części ołtarza, które przypominają „bardziej radosne” wydarzenia z życia Jezusa, aż do Jego męki, natomiast na czas Wielkiego Postu są one zasłaniane. Wówczas uwidacznia się osiem obrazów pasyjnych oraz sceny związane ze Zmartwychwstaniem.

Ołtarz w Książnicach Wielkich prawdopodobnie powstał w 1491 roku, na zmówienie proboszcza książnickiego – Mikołaja z Koprzywnicy. Został wyrzeźbiony przez Wita Stwosza lub przez jego pomocnika, malarza i snycerza Michała z Działdowa. Jest miniaturą ołtarza z Kościoła Mariackiego w Krakowie. Poza płaskorzeźbą w centrum – sceną Wniebowzięcia NMP, na poszczególnych kwaterach w formie osobnych obrazów, przypomina najważniejsze sceny z życia Maryi i Jezusa.

Co do autorstwa Wita Stwosza, nie ma wątpliwości monografista przedwojennej Kielecczyzny ks. Jan Wiśniewski oraz współczesny znawca przedmiotu prof. Zdzisław Kępiński z Poznania.

W 2009 r. ołtarz został odrestaurowany dzięki środkom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Czytaj także: Droga Krzyżowa w intencji trzeźwości

Książnice należą do najstarszych miejscowości w Polsce, jak pisze w „Księdze uposażeń diecezji krakowskiej” Jan Długosz.

W archiwaliach parafialnych zanotowana została informacja, według której parafia książnicka powstała ok. 1220 r., a być może Książnice posiadały już w XII w. drewniany kościół parafialny pw. św. Stefana, który mógł być zbudowany w tamtym czasie, gdy szerzył się kult świętego. W 1484 r. wzniesiony został nowy drewniany kościół. Budowlę wystawił pleban Mikołaj z Koprzywnicy.

Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w 1487 r. został konsekrowany przez biskupa krakowskiego Pawła.

Nowy kościół przetrwał blisko 200 lat. Na początku XVII w. miejscowy wikariusz ks. Piotr Gajski zbudował większą świątynię. Mniejsza nawa wraz z kaplicami była murowana, zaś większa, drewniana, została wzniesiona na murowanym fundamencie. Kolejna przebudowa nastąpiła w 1864 r. Części drewniane kościoła zostały zastąpione murami. Świątynia w prawie niezmienionej formie przetrwała do dnia dzisiejszego.